|
11.10.2012. |
Rabin Boaz Pash - Tłumaczyła Daniela Malec
11/10/2012
Pierwsza parsza Tory, Parsza Bereszit.
Parsza na ten tydzień dotyczy dwóch kategorii zagadnień – człowieka i kosmosu. My zajmiemy się – tymi odnoszącymi się do człowieka:
Wielki Kapłan pracując w Świątyni nosił osiem elementów odzieży: hoszen (napierśnik), tunika, spodnie, pas, itd.
Pierwsi ludzie, po dokonaniu przewinienia, również nosili osiem elementów odzieży, jakie nakazał im Haszem, jak pisze Tora: „I sprawił Wiekuisty, Bóg, Adamowi i żonie jego szaty skórzane, i przyodział ich.” (Bereszit 3:21)
Wielki Kapłan jest uosobieniem człowieka oddanemu pracy na rzecz Haszem w tym świecie, natomiast pierwszy człowiek, zgodnie z planem, został umieszczony w Ogrodze Eden, by służyć Stwórcy – „I wziął Wiekuisty Bóg człowieka i osadził go w ogrodzie Eden, aby go uprawiał i dozorował.” (Bereszit 2:15). Służba na rzecz Haszem polegała, w przypadku pierwszego człowieka, na uprawianiu Gan Ede, na dbaniu o ogród.
Pierwsi pracownicy na rzecz Haszem pracowali jednak nago, zostali odziani dopiero po popełnieniu przewinienia.
Z początku praca ta była prosta i oczywista – utrzymywanie i opiekowanie się a także rozwijanie stworzenia jakie było rezultatem procesu stwarzania, jakie dokonał Haszem. Pierwsi ludzi mieli bezpośredni kontakt z Bogiem, bez pośredników. Ponieważ stworzenie, samo w sobie, nie jest ani dobre ani złe, nie było potrzeby by ludzie nosili ubrania. Podobnie praca nie była dzielona na dobrą czy złą – w rozumieniu człowieka. Jednak od momentu popełnienia przewinienia, praca zaczęła podlegać kategoriom dobra i zła, i zaczęło być potrzebne, by nosić ubrania, tj. zakrywać się, co umożliwiało – do pewnego stopnia – oddzielenie się od stworzenia. Ubrania zapewniły człowiekowi obronę przed złem i pomogły mu wybierać dobro.
Nie będziemy teraz zajmować się wyjaśnieniem, dlaczego tak jest. Ale to prawda.
Dlaczego osiem elementów ubrania?
Liczba ta związana jest z liczbą ośmiu przykazań, jakie przykazane były pierwszym ludziom – wyjaśnia Rabin Remu.
Pierwszy człowiek zobowiązany był do trzymania siedmiu przykazań, w związku z czym utarło się powiedzenie „siedmiu przykazań potomków Noaha” (wyjaśnimy zaraz, dlaczego w kontekście tym wymienia się imię Noaha a nie pierwszego człowieka – Adama), a także jedną dodatkową micwę obowiązującą tylko jego samego (tj. Adama – pierwszego człowieka) – „nie jeść owoców z drzewa poznania” – „I przykazał Wiekuisty, Bóg, człowiekowi i rzekł: ‘Z każdego drzewa ogrodu pożywać możesz; Ale z drzewa poznania dobrego i złego – pożywać zeń nie będziesz; bo gdy pożyjesz z niego – umrzesz!” (Bereszit 2: 16-17)
Gemara, w traktacie Sanhedryn, wyciąga takie oto wnioski z owego wersetu i w temacie obowiązujących pierwszych ludzi „siedmiu przykazań potomków Noaha” pisze tak –
„Skąd to wiemy? – R. Johanan odpowiedział: Nakaz brzmi: ‘I przykazał Wiekuisty, Bóg, człowiekowi i rzekł: Z każdego drzewa ogrodu pożywać możesz’ (Bereszit 2:16). ‘I przykazał’ – odnosi się do przestrzegania praw społecznych…’Wiekuisty’– odnosi się do zakazu bluźnierstwa, ‘Bóg’ – to zakaz bałwochwalstwa, ‘człowiekowi’ – to zakaz morderstwa…’i rzekł’ – to zakaz cudzołóstwa, ‘Z każdego drzewa ogrodu’ – to zakaz kradzieży (ponieważ konieczne były wydanie pozwolenia na spożywanie owoców każdego drzewa, logiczne jest, że bez wydania polecenia, tj. kiedy coś należy do kogoś innego – jest to zabronione); ‘pożywac możesz’ – ale nie mięso żyjącego zwierzęcia (Możesz spożywać to, co jest gotowe do spożycia, ale nie podczas gdy zwierzę jest żywe). „ (Sanhedrin 56b)
Siedem przykazań potomków Noaha to: zakaz bałwochwalstwa, nakaz bycia sprawiedliwym, zakaz bluźnierstwa przeciw Bogu, zakaz kazirodztwa, zabójstwa, kradzieży i zakaz spożywania mięsa z żyjącego zwierzęcia. Przykazania te stanowią naturalną podstawę moralną pozwalającą na zachowanie elementarnej formy sprawiedliwości społecznej i umożliwiąjącą na zachowanie podstawowego porządku społecznego, bez uciekania sie do głębszego duchowego rozumienia.
To ciekawe, że właśnie werset, który pozwala człowiekowi na spożywanie owoców: „‘I przykazał Wiekuisty, Bóg, człowiekowi i rzekł:Z każdego drzewa ogrodu pożywać możesz”- stał się morzem inspiracji dla naszych uczonych wielkich rabinów, do wyliczenia tak wielu zakazów..
**
Powstaje jednak pewien problem. Jak wiemy, pierwszy człowiek miał dozwolone spożywanie jedynie jedzenia w postaci roślin, owoców; jedzenie mięsa wogóle było mu zabronione. Tak pisze Gemara –
„Rab Juda rzekł w imieniu Raba: Adamowi nie było dozwolone spożywać mięso…”(Sanhedrin 56a)
Dopiero później mięso zostało dozwolone do spożycia –
„Jednak z nadejściem synów Noaha, zostało dozwolone…” (Sanhedryn 59b)
Jeśli tak, powstaje pytanie, dlaczego zakaz ten (spożywania mięsa) nie widnieje na liście ośmiu przykazań obowiązujących pierwszego człowieka?
Rabin Remu odpowiada na to pytanie –
„Zawarte jest to w zakazie rozlewu krwi, morderstwa.”
Jeśli zakazane jest mu spożywanie mięsa zwierząt, oznacza to, że nie ma on prawa zabijać. Nie jest mu to dozwolone (spożywanie mięsa), gdyż zabronione mu jest zabicie zwierzęcia, podobnie jak zabronione jest zabicie człowieka. Tak brzmią słowa Rabina Remu: „Skoro zakazane jest przelanie krwi zwierzęcia, jak przelanie krwi człowieka”.
*
Opowiedź ta kreuje jednak kolejny problem –
Jednym z zakazów znajdujących się na liście siedmiu przykazań potomków Noaha jest zakaz spożywania żywego zwierzęcia, tzn, nie wolno ukroić kawałka mięsa z żyjącego jeszcze zwierzęcia. Najpierw należy zabić zwierzę, a dopiero potem można spożyć jego mięso. Spożywanie mięsa żyjącego zwierzęcia jest zakazane, po to by umniejszyć cierpieniom zwierzęcia.
Zakaz ten obowiązuje oczywiscie dopiero od czasów potopu, istnienie tego zakazu nie miało sensu w czasach pierwszych ludzi, którym wogóle nie było dozwolone jeść mięso.
Powstaje więc pytanie – dlaczego zakaz ten znalazł się na liście ośmiu zakazów nałożonych na pierwszego człowieka, przecież zakaz ten nie ma żadnego praktycznego znaczenia, skoro Adam był wegetarianiniem.
Rabin Peretz (kabalista i filozof, wielku uczony z Hiszpanii, końca czternastego wieku, autor dzieła „System Boskości”) wnioskuje, na podstawie tego, iż zakaz spożywania mięsa został nałożony na człowieka dopiero po dokonaniu pierwszego przewinienia (spożycie owocu z drzewa poznania), i że wcześniej człowiekowi dozwolone było spożywanie mięsa. Zakaz spożywania mięsa – uważa Rabin Peretz – zaczął obowiązywac jako kara za przewinienie.
„R. Juda ben Tema rzekł: Adam spoczywał w ogrodzie Eden, podczas gdy anioły piekły mu mięso i cedziły wino dla niego. Dlatego też wąż zobaczył go, oglądał jego chwałę i stał się o nią zazdrosny.” (Sanhedryn 59b)
Tak też doszło do pierwszego przewinienia, to zazdrość pchnęła wąża do tego by kusić Hawę do zjedzenia zakazanego owocu. Rabin Peretz wnioskuje z tego, iż zakaz jedzenia mięsa, zaczął obowiązywac dopiero od tego momentu.
Rabin Remu nie zgadza się jednak z opinią Rabina Pereca – z kilku powodów. Między innymi dlatego, że interpretacje Rabina Peretza nie są zgodne z wersetami biblijnymi (= jedzenie mięsa nie było dozwolone pierwszemu człowiekowi od samego początku), są także sprzeczne z twierdzeniami Gemary (Gemara pisze o tym, że jedzenie mięsa nie było dozwolone dla pierwszego człowieka). Oto słowa Gemary, w temacie tego co wolno a co nie wolno było pierwszemu człowiekowi, nie bardzo zgodne z założeniami Rabina Peretza -
„I podniósł się sprzeciw: ‘I panujcie nad rybami morza’ (Bereszit 1:28); to z pewnością znaczy, że powinny one służyć jako pokarm? – Nie. To odnosi się do ciężkiej pracy (Adam otrzymał możliwość panowania nad innymi stworzeniami, by te dla niego pracowały). Ale czy można sprawić, by ryba pracowała? – Tak, nawet Rahaba postulował: Co jeśli ktoś prowadził wóz z wagonem pełnym kóz i szibutów (nazwa ryby. W miejscu tym powstaje pytanie, czy to wiązałoby się z przekroczeniem zakazu Kiljaim zwierząt).” (Sanhedrin 59b)
Słowa Gemary znaczą, że od samego początku człowiek miał dozwolone wykorzystywać zwierzęta do pracy, jedynie ich jedzenie było początkowo zabronione.
Istniały inne próby wyjaśnienia owego problemu, jednak ReMa je wszystkie odrzuca.
Po spisaniu obszernych rozważań w tym temacie, Rabin Remu podsumowuje -
Haszem nakłada na człowieka dwa zakazy – jeden dotyczy żywych stworzeń, a drugi pożywienia człowieka.
Pierwszy z nich, dotyczący żywych stworzeń – zakazane jest człowiekowi pozbawianie ich życia. Chodzi o ludzi, takich jak on, a także zwierzęta, niezależnie czy celem zabicia byłoby zdobycie pożywienia, czy jakikolwiek inny cel. Człowiek ma jednak dozwolone wykorzystywanie zwierząt do pracy, dla siebie.
Drugi zakaz stosuje się do diety człowieka – to Haszem określa, co jest dozwolone a co zabronione, w tym zabronione jest spożywanie mięsa zwierzęcia, które poddane zostało cierpieniu. Oto, co Gemara wnioskuje na podstawie powyższego wersetu z Tory:
„Możecie swobodnie jeść – ale nie mięso ucięte z żyjącego zwierzęcia.” (Sanhedrin 56b)
Rabin Remu wnioskuje, iż mięso wspomniane w owym wersecie Gemary odnosi się do każdej formy mięsa, jednak Gemara wykorzystuje tu powiedzenie, które zaczęło funkcjonować w późniejszych czasach, w czasach potomków Noaha. Tak pisze Rabin Remu: „Zakaz jedzenia mięsa to zakaz jedzenia mięsa żyjącego zwierzęcia. Przed Noahem, zabronione było wszystko związane ze zwierzęciem, czy to będą organy, czy mięso, później jednak w czasach Noaha, nie całe mięso było zabronione, tylko jedynie mięso, organy z żyjącego zwierzęcia.”
Ludziom dozwolone było pożywiać się tym, co wyrasta z ziemi, i zdobywać pożywienie bez zadawania cierpienia żyjacym stworzeniom.
Pierwszym ludziom wolno było jeść mięso, które spadnie z nieba, przygotowane przez anioły, gdyż nie wiązało się to z zadawaniem cierpienia.
Jeśli chodzi o spadające z nieba żyjące stworzenia, stosuje się do nich zakaz spożywania mięsa żyjącego zwierzęcia, i człowiekowi nie wolno ukroić z nich kawałek i zjeść, pomimo że z chalachicznego punktu widzenia mięso to było „czyste”, i wogóle nie wchodziło w kategorię „mięsa”, ani „zwierzęcia”. Innymi słowy, tego typu żywe stworzenie, które spadło z nieba, będzie objęte zakazem spożywania z żyjącego zwierzęcia, i człowiekowi nie wolno było jeść części żyjącego stworzenia, ponieważ wiązałoby się to z zadaniem mu cierpienia. Jednak jego mięso, będzie dozwolone do zjedzenia. Aniołowie mogą przygotować dla pierwszego człowieka grilowane rarytasy, mięso to było jednak czymś w stylu dzisiejszych sznycli sojowych” (wegetariańskie mięso).
W następnej parszy, po potopie, Haszem pozwala Noahowi i jego synom na przelew krwi zwierząt, którego celem jest zdobycie pożywienia (mięsa), zakazuje jednak również przelewu krwi człowieka, czy to dla pożywienia czy zemsty osobistej. Tak pisze Tora –
„W szczególności krwi waszej, służącej życiu waszemu, poszukiwać będę. Z ręki wszelkiego żywota poszukiwać jej będę; i z ręki człowieka, – jednego z ręki drugiego, – poszukiwać będę życia ludzkiego. Kto przeleje krew człowieka, przez człowieka krew jego przelaną będzie; bo na obraz Boży stworzył człowieka.” (Bereszit 9: 5-6)
Haszem pozwolił na spożywanie mięsa, jednak zakazał spożywania mięsa, którego produkcja wiąże się z zadawaniem zwierzęciu cierpienia.Oto werset z Tory –
„Wszystko co się rusza i co żyje, wam będzie na pokarm, jako zieloną roślię oddałem wam wszystko. Wszakże istoty z życiem jej, z krwią jej, – jeść nie będziecie.” (Bereszit 9:3-4)
**
Zrozumiałe jest już teraz dla nas, dlaczego owe siedem przykazań nazywanych jest “siedmioma przykazaniami potomków Noaha”, a nie “siedmioma przykazaniami ludzkości” – zestaw bowiem praw obowiązujących pierwszego człowieka różni się znacznie od zestawu praw obowiązyjących Noaha i jego synów po wyjściu z arki.
***
Gemara w traktacie Eruwim pisze –
„R. Meir powiedział: Adam był wielkim świętym. Kiedy zobaczył, że przez niego śmierć została ustanowiona jako kara, pościł przez sto trzydzieści lat, zmienił relację do żony przez sto trzydzieści lat i nosił liście figowe na swym ciele przez sto trzydzieści lat…” (Ejruwin 18b)
*
Widzieliśmy powyżej, że Gemara wywnioskowała osiem przykazań obowiązujących pierwszego człowieka na podstawie słów wersetu, nakazującego powstrzymanie się od spożywania owoców z drzewa poznania: ”I przykazał Wiekuisty, Bóg, człowiekowi i rzekł: ‘Z każdego drzewa ogrodu pożywać możesz; Ale z drzewa poznania dobrego i złego – pożywać zeń nie będziesz; bo gdy pożyjesz z niego – umrzesz!” (Bereszit 2: 16-17) Oznacza to, że Gemara wiąże istnienie owych przykazań z nakazem powstrzymywania się od jedzenia owoców z drzewa poznania. Dlaczego właśnie tak? – Nie odpowiemy teraz na to pytanie, w każdym razie złamanie owego jednego przykazania (spożycie owoców z drzewa poznania) uważane jest za złamanie wszystkich ośmiu pierwszych przykazań.
Adam (pierwszy człowiek) dokonał przewinienia, jednak natychmiast po tym dokonał tszuwy (skruchy). Wiemy to na podstawie jednego z Midraszy.
I wtedy właśnie Haszem odział Adama ośmioma elementami odzieży: „I sprawił Wiekuisty, Bóg, Adamowi i żonie jego szaty skórzane, i przyodział ich.” (Bereszit 3:21) – osiem elementów, tak samo jak liczba elementów odzieży dla Wielkiego Kapłana. Skąd to podobieństwo? Rabin Remu wyjaśnia – „Ponieważ osiem elementów odpowiada ośmiu przykazaniom nałożonym na pierwszego człowieka, przed dokonaniem przewinienia, i on je realizował, i ubrał się tak, jak po dokonaniu przewinienia i dokonaniu tszuwy”.
Elementy odzieży symbolizują przykazania.
Jednak w przeciwieństwie do sytuacji sprzed dokonania przewinienia, kiedy to wypełnianie przykazań nie wymagało „rozróżniania pomiędzy dobrem a złem”(tzn, rozróżniania pomiędzy koncepcjami dobra i zła, tego co odpowiednie i nie odpowiednie) – koncepcje te nie istniały w czasach Adama i Chawy, jednak po dokonaniu przewinienia, polegającego na zjedzeniu z drzewa poznania, wymagany był inny rodzaj pracy, gdzie stosowane było rozróżnienie dobra i zła, i stąd też wymagane było odzienie, potrzebne człowiekowi do wypełniania micwot.
Ubrania symbolizują micwot, i w temacie tym, chachamim interpretują werset z Księgi Koheleta: „Każdego czasu niech szaty twe będą białe” (Kolehet 9:8). Gemara interpretuje ów werset w taki sposób –
„Każdego czasu niech szaty twe będą białe – chodzi o cicit.” (Szabat 153)
Lub to, co zobaczył prorok Zahariasz w swej proroczej wizji – Jehoszuę ben Jehozadaka, Wielkiego Kapłana, stojącego w brudnych szatach, symbolizujących przejście: “A Jehoszua, stojący przed aniołem, miał szaty brudne. I zwrócił się anioł do tych, którzy stali przed nim: ‘Zdejmijcie z niego brudne szaty!’ Do niego zaś rzekł: “Patrz – zdejmuję z ciebie twoją winę i przyodziewam cię szatą wspaniałą” (Księga Zachariasza 3:3-4). ReMa wyjaśnia: „Chodzi o pozbycie się nieprzyzwoitych atrybutów i przyodzianie atrybutów pełnych godności”.
Wielki Kapłan, reprezentant ludzkości, jej dążeń do niebios, ubiera osiem elementów odzieży, czyli osiem podstawowych przykazań, dzięki realizacji których człowiek staje się tym kim naprawdę jest – obrazem Haszem, stworzonym na obraz Boga.
Na podstawie Sefer Toray haOla, autorsta Rabina Remu, część 2, rozdział 42)
Źródło: shavei.org
|
|
|
11.10.2012. |
Rabin Boaz Pash - Tłumaczyła Daniela Malec
11/10/2012
Pierwsza parsza Tory, Parsza Bereszit.
Parsza na ten tydzień dotyczy dwóch kategorii zagadnień – człowieka i kosmosu. My zajmiemy się – tymi odnoszącymi się do człowieka:
Wielki Kapłan pracując w Świątyni nosił osiem elementów odzieży: hoszen (napierśnik), tunika, spodnie, pas, itd.
Pierwsi ludzie, po dokonaniu przewinienia, również nosili osiem elementów odzieży, jakie nakazał im Haszem, jak pisze Tora: „I sprawił Wiekuisty, Bóg, Adamowi i żonie jego szaty skórzane, i przyodział ich.” (Bereszit 3:21)
Wielki Kapłan jest uosobieniem człowieka oddanemu pracy na rzecz Haszem w tym świecie, natomiast pierwszy człowiek, zgodnie z planem, został umieszczony w Ogrodze Eden, by służyć Stwórcy – „I wziął Wiekuisty Bóg człowieka i osadził go w ogrodzie Eden, aby go uprawiał i dozorował.” (Bereszit 2:15). Służba na rzecz Haszem polegała, w przypadku pierwszego człowieka, na uprawianiu Gan Ede, na dbaniu o ogród.
Pierwsi pracownicy na rzecz Haszem pracowali jednak nago, zostali odziani dopiero po popełnieniu przewinienia.
Z początku praca ta była prosta i oczywista – utrzymywanie i opiekowanie się a także rozwijanie stworzenia jakie było rezultatem procesu stwarzania, jakie dokonał Haszem. Pierwsi ludzi mieli bezpośredni kontakt z Bogiem, bez pośredników. Ponieważ stworzenie, samo w sobie, nie jest ani dobre ani złe, nie było potrzeby by ludzie nosili ubrania. Podobnie praca nie była dzielona na dobrą czy złą – w rozumieniu człowieka. Jednak od momentu popełnienia przewinienia, praca zaczęła podlegać kategoriom dobra i zła, i zaczęło być potrzebne, by nosić ubrania, tj. zakrywać się, co umożliwiało – do pewnego stopnia – oddzielenie się od stworzenia. Ubrania zapewniły człowiekowi obronę przed złem i pomogły mu wybierać dobro.
Nie będziemy teraz zajmować się wyjaśnieniem, dlaczego tak jest. Ale to prawda.
Dlaczego osiem elementów ubrania?
Liczba ta związana jest z liczbą ośmiu przykazań, jakie przykazane były pierwszym ludziom – wyjaśnia Rabin Remu.
Pierwszy człowiek zobowiązany był do trzymania siedmiu przykazań, w związku z czym utarło się powiedzenie „siedmiu przykazań potomków Noaha” (wyjaśnimy zaraz, dlaczego w kontekście tym wymienia się imię Noaha a nie pierwszego człowieka – Adama), a także jedną dodatkową micwę obowiązującą tylko jego samego (tj. Adama – pierwszego człowieka) – „nie jeść owoców z drzewa poznania” – „I przykazał Wiekuisty, Bóg, człowiekowi i rzekł: ‘Z każdego drzewa ogrodu pożywać możesz; Ale z drzewa poznania dobrego i złego – pożywać zeń nie będziesz; bo gdy pożyjesz z niego – umrzesz!” (Bereszit 2: 16-17)
Gemara, w traktacie Sanhedryn, wyciąga takie oto wnioski z owego wersetu i w temacie obowiązujących pierwszych ludzi „siedmiu przykazań potomków Noaha” pisze tak –
„Skąd to wiemy? – R. Johanan odpowiedział: Nakaz brzmi: ‘I przykazał Wiekuisty, Bóg, człowiekowi i rzekł: Z każdego drzewa ogrodu pożywać możesz’ (Bereszit 2:16). ‘I przykazał’ – odnosi się do przestrzegania praw społecznych…’Wiekuisty’– odnosi się do zakazu bluźnierstwa, ‘Bóg’ – to zakaz bałwochwalstwa, ‘człowiekowi’ – to zakaz morderstwa…’i rzekł’ – to zakaz cudzołóstwa, ‘Z każdego drzewa ogrodu’ – to zakaz kradzieży (ponieważ konieczne były wydanie pozwolenia na spożywanie owoców każdego drzewa, logiczne jest, że bez wydania polecenia, tj. kiedy coś należy do kogoś innego – jest to zabronione); ‘pożywac możesz’ – ale nie mięso żyjącego zwierzęcia (Możesz spożywać to, co jest gotowe do spożycia, ale nie podczas gdy zwierzę jest żywe). „ (Sanhedrin 56b)
Siedem przykazań potomków Noaha to: zakaz bałwochwalstwa, nakaz bycia sprawiedliwym, zakaz bluźnierstwa przeciw Bogu, zakaz kazirodztwa, zabójstwa, kradzieży i zakaz spożywania mięsa z żyjącego zwierzęcia. Przykazania te stanowią naturalną podstawę moralną pozwalającą na zachowanie elementarnej formy sprawiedliwości społecznej i umożliwiąjącą na zachowanie podstawowego porządku społecznego, bez uciekania sie do głębszego duchowego rozumienia.
To ciekawe, że właśnie werset, który pozwala człowiekowi na spożywanie owoców: „‘I przykazał Wiekuisty, Bóg, człowiekowi i rzekł:Z każdego drzewa ogrodu pożywać możesz”- stał się morzem inspiracji dla naszych uczonych wielkich rabinów, do wyliczenia tak wielu zakazów..
**
Powstaje jednak pewien problem. Jak wiemy, pierwszy człowiek miał dozwolone spożywanie jedynie jedzenia w postaci roślin, owoców; jedzenie mięsa wogóle było mu zabronione. Tak pisze Gemara –
„Rab Juda rzekł w imieniu Raba: Adamowi nie było dozwolone spożywać mięso…”(Sanhedrin 56a)
Dopiero później mięso zostało dozwolone do spożycia –
„Jednak z nadejściem synów Noaha, zostało dozwolone…” (Sanhedryn 59b)
Jeśli tak, powstaje pytanie, dlaczego zakaz ten (spożywania mięsa) nie widnieje na liście ośmiu przykazań obowiązujących pierwszego człowieka?
Rabin Remu odpowiada na to pytanie –
„Zawarte jest to w zakazie rozlewu krwi, morderstwa.”
Jeśli zakazane jest mu spożywanie mięsa zwierząt, oznacza to, że nie ma on prawa zabijać. Nie jest mu to dozwolone (spożywanie mięsa), gdyż zabronione mu jest zabicie zwierzęcia, podobnie jak zabronione jest zabicie człowieka. Tak brzmią słowa Rabina Remu: „Skoro zakazane jest przelanie krwi zwierzęcia, jak przelanie krwi człowieka”.
*
Opowiedź ta kreuje jednak kolejny problem –
Jednym z zakazów znajdujących się na liście siedmiu przykazań potomków Noaha jest zakaz spożywania żywego zwierzęcia, tzn, nie wolno ukroić kawałka mięsa z żyjącego jeszcze zwierzęcia. Najpierw należy zabić zwierzę, a dopiero potem można spożyć jego mięso. Spożywanie mięsa żyjącego zwierzęcia jest zakazane, po to by umniejszyć cierpieniom zwierzęcia.
Zakaz ten obowiązuje oczywiscie dopiero od czasów potopu, istnienie tego zakazu nie miało sensu w czasach pierwszych ludzi, którym wogóle nie było dozwolone jeść mięso.
Powstaje więc pytanie – dlaczego zakaz ten znalazł się na liście ośmiu zakazów nałożonych na pierwszego człowieka, przecież zakaz ten nie ma żadnego praktycznego znaczenia, skoro Adam był wegetarianiniem.
Rabin Peretz (kabalista i filozof, wielku uczony z Hiszpanii, końca czternastego wieku, autor dzieła „System Boskości”) wnioskuje, na podstawie tego, iż zakaz spożywania mięsa został nałożony na człowieka dopiero po dokonaniu pierwszego przewinienia (spożycie owocu z drzewa poznania), i że wcześniej człowiekowi dozwolone było spożywanie mięsa. Zakaz spożywania mięsa – uważa Rabin Peretz – zaczął obowiązywac jako kara za przewinienie.
„R. Juda ben Tema rzekł: Adam spoczywał w ogrodzie Eden, podczas gdy anioły piekły mu mięso i cedziły wino dla niego. Dlatego też wąż zobaczył go, oglądał jego chwałę i stał się o nią zazdrosny.” (Sanhedryn 59b)
Tak też doszło do pierwszego przewinienia, to zazdrość pchnęła wąża do tego by kusić Hawę do zjedzenia zakazanego owocu. Rabin Peretz wnioskuje z tego, iż zakaz jedzenia mięsa, zaczął obowiązywac dopiero od tego momentu.
Rabin Remu nie zgadza się jednak z opinią Rabina Pereca – z kilku powodów. Między innymi dlatego, że interpretacje Rabina Peretza nie są zgodne z wersetami biblijnymi (= jedzenie mięsa nie było dozwolone pierwszemu człowiekowi od samego początku), są także sprzeczne z twierdzeniami Gemary (Gemara pisze o tym, że jedzenie mięsa nie było dozwolone dla pierwszego człowieka). Oto słowa Gemary, w temacie tego co wolno a co nie wolno było pierwszemu człowiekowi, nie bardzo zgodne z założeniami Rabina Peretza -
„I podniósł się sprzeciw: ‘I panujcie nad rybami morza’ (Bereszit 1:28); to z pewnością znaczy, że powinny one służyć jako pokarm? – Nie. To odnosi się do ciężkiej pracy (Adam otrzymał możliwość panowania nad innymi stworzeniami, by te dla niego pracowały). Ale czy można sprawić, by ryba pracowała? – Tak, nawet Rahaba postulował: Co jeśli ktoś prowadził wóz z wagonem pełnym kóz i szibutów (nazwa ryby. W miejscu tym powstaje pytanie, czy to wiązałoby się z przekroczeniem zakazu Kiljaim zwierząt).” (Sanhedrin 59b)
Słowa Gemary znaczą, że od samego początku człowiek miał dozwolone wykorzystywać zwierzęta do pracy, jedynie ich jedzenie było początkowo zabronione.
Istniały inne próby wyjaśnienia owego problemu, jednak ReMa je wszystkie odrzuca.
Po spisaniu obszernych rozważań w tym temacie, Rabin Remu podsumowuje -
Haszem nakłada na człowieka dwa zakazy – jeden dotyczy żywych stworzeń, a drugi pożywienia człowieka.
Pierwszy z nich, dotyczący żywych stworzeń – zakazane jest człowiekowi pozbawianie ich życia. Chodzi o ludzi, takich jak on, a także zwierzęta, niezależnie czy celem zabicia byłoby zdobycie pożywienia, czy jakikolwiek inny cel. Człowiek ma jednak dozwolone wykorzystywanie zwierząt do pracy, dla siebie.
Drugi zakaz stosuje się do diety człowieka – to Haszem określa, co jest dozwolone a co zabronione, w tym zabronione jest spożywanie mięsa zwierzęcia, które poddane zostało cierpieniu. Oto, co Gemara wnioskuje na podstawie powyższego wersetu z Tory:
„Możecie swobodnie jeść – ale nie mięso ucięte z żyjącego zwierzęcia.” (Sanhedrin 56b)
Rabin Remu wnioskuje, iż mięso wspomniane w owym wersecie Gemary odnosi się do każdej formy mięsa, jednak Gemara wykorzystuje tu powiedzenie, które zaczęło funkcjonować w późniejszych czasach, w czasach potomków Noaha. Tak pisze Rabin Remu: „Zakaz jedzenia mięsa to zakaz jedzenia mięsa żyjącego zwierzęcia. Przed Noahem, zabronione było wszystko związane ze zwierzęciem, czy to będą organy, czy mięso, później jednak w czasach Noaha, nie całe mięso było zabronione, tylko jedynie mięso, organy z żyjącego zwierzęcia.”
Ludziom dozwolone było pożywiać się tym, co wyrasta z ziemi, i zdobywać pożywienie bez zadawania cierpienia żyjacym stworzeniom.
Pierwszym ludziom wolno było jeść mięso, które spadnie z nieba, przygotowane przez anioły, gdyż nie wiązało się to z zadawaniem cierpienia.
Jeśli chodzi o spadające z nieba żyjące stworzenia, stosuje się do nich zakaz spożywania mięsa żyjącego zwierzęcia, i człowiekowi nie wolno ukroić z nich kawałek i zjeść, pomimo że z chalachicznego punktu widzenia mięso to było „czyste”, i wogóle nie wchodziło w kategorię „mięsa”, ani „zwierzęcia”. Innymi słowy, tego typu żywe stworzenie, które spadło z nieba, będzie objęte zakazem spożywania z żyjącego zwierzęcia, i człowiekowi nie wolno było jeść części żyjącego stworzenia, ponieważ wiązałoby się to z zadaniem mu cierpienia. Jednak jego mięso, będzie dozwolone do zjedzenia. Aniołowie mogą przygotować dla pierwszego człowieka grilowane rarytasy, mięso to było jednak czymś w stylu dzisiejszych sznycli sojowych” (wegetariańskie mięso).
W następnej parszy, po potopie, Haszem pozwala Noahowi i jego synom na przelew krwi zwierząt, którego celem jest zdobycie pożywienia (mięsa), zakazuje jednak również przelewu krwi człowieka, czy to dla pożywienia czy zemsty osobistej. Tak pisze Tora –
„W szczególności krwi waszej, służącej życiu waszemu, poszukiwać będę. Z ręki wszelkiego żywota poszukiwać jej będę; i z ręki człowieka, – jednego z ręki drugiego, – poszukiwać będę życia ludzkiego. Kto przeleje krew człowieka, przez człowieka krew jego przelaną będzie; bo na obraz Boży stworzył człowieka.” (Bereszit 9: 5-6)
Haszem pozwolił na spożywanie mięsa, jednak zakazał spożywania mięsa, którego produkcja wiąże się z zadawaniem zwierzęciu cierpienia.Oto werset z Tory –
„Wszystko co się rusza i co żyje, wam będzie na pokarm, jako zieloną roślię oddałem wam wszystko. Wszakże istoty z życiem jej, z krwią jej, – jeść nie będziecie.” (Bereszit 9:3-4)
**
Zrozumiałe jest już teraz dla nas, dlaczego owe siedem przykazań nazywanych jest “siedmioma przykazaniami potomków Noaha”, a nie “siedmioma przykazaniami ludzkości” – zestaw bowiem praw obowiązujących pierwszego człowieka różni się znacznie od zestawu praw obowiązyjących Noaha i jego synów po wyjściu z arki.
***
Gemara w traktacie Eruwim pisze –
„R. Meir powiedział: Adam był wielkim świętym. Kiedy zobaczył, że przez niego śmierć została ustanowiona jako kara, pościł przez sto trzydzieści lat, zmienił relację do żony przez sto trzydzieści lat i nosił liście figowe na swym ciele przez sto trzydzieści lat…” (Ejruwin 18b)
*
Widzieliśmy powyżej, że Gemara wywnioskowała osiem przykazań obowiązujących pierwszego człowieka na podstawie słów wersetu, nakazującego powstrzymanie się od spożywania owoców z drzewa poznania: ”I przykazał Wiekuisty, Bóg, człowiekowi i rzekł: ‘Z każdego drzewa ogrodu pożywać możesz; Ale z drzewa poznania dobrego i złego – pożywać zeń nie będziesz; bo gdy pożyjesz z niego – umrzesz!” (Bereszit 2: 16-17) Oznacza to, że Gemara wiąże istnienie owych przykazań z nakazem powstrzymywania się od jedzenia owoców z drzewa poznania. Dlaczego właśnie tak? – Nie odpowiemy teraz na to pytanie, w każdym razie złamanie owego jednego przykazania (spożycie owoców z drzewa poznania) uważane jest za złamanie wszystkich ośmiu pierwszych przykazań.
Adam (pierwszy człowiek) dokonał przewinienia, jednak natychmiast po tym dokonał tszuwy (skruchy). Wiemy to na podstawie jednego z Midraszy.
I wtedy właśnie Haszem odział Adama ośmioma elementami odzieży: „I sprawił Wiekuisty, Bóg, Adamowi i żonie jego szaty skórzane, i przyodział ich.” (Bereszit 3:21) – osiem elementów, tak samo jak liczba elementów odzieży dla Wielkiego Kapłana. Skąd to podobieństwo? Rabin Remu wyjaśnia – „Ponieważ osiem elementów odpowiada ośmiu przykazaniom nałożonym na pierwszego człowieka, przed dokonaniem przewinienia, i on je realizował, i ubrał się tak, jak po dokonaniu przewinienia i dokonaniu tszuwy”.
Elementy odzieży symbolizują przykazania.
Jednak w przeciwieństwie do sytuacji sprzed dokonania przewinienia, kiedy to wypełnianie przykazań nie wymagało „rozróżniania pomiędzy dobrem a złem”(tzn, rozróżniania pomiędzy koncepcjami dobra i zła, tego co odpowiednie i nie odpowiednie) – koncepcje te nie istniały w czasach Adama i Chawy, jednak po dokonaniu przewinienia, polegającego na zjedzeniu z drzewa poznania, wymagany był inny rodzaj pracy, gdzie stosowane było rozróżnienie dobra i zła, i stąd też wymagane było odzienie, potrzebne człowiekowi do wypełniania micwot.
Ubrania symbolizują micwot, i w temacie tym, chachamim interpretują werset z Księgi Koheleta: „Każdego czasu niech szaty twe będą białe” (Kolehet 9:8). Gemara interpretuje ów werset w taki sposób –
„Każdego czasu niech szaty twe będą białe – chodzi o cicit.” (Szabat 153)
Lub to, co zobaczył prorok Zahariasz w swej proroczej wizji – Jehoszuę ben Jehozadaka, Wielkiego Kapłana, stojącego w brudnych szatach, symbolizujących przejście: “A Jehoszua, stojący przed aniołem, miał szaty brudne. I zwrócił się anioł do tych, którzy stali przed nim: ‘Zdejmijcie z niego brudne szaty!’ Do niego zaś rzekł: “Patrz – zdejmuję z ciebie twoją winę i przyodziewam cię szatą wspaniałą” (Księga Zachariasza 3:3-4). ReMa wyjaśnia: „Chodzi o pozbycie się nieprzyzwoitych atrybutów i przyodzianie atrybutów pełnych godności”.
Wielki Kapłan, reprezentant ludzkości, jej dążeń do niebios, ubiera osiem elementów odzieży, czyli osiem podstawowych przykazań, dzięki realizacji których człowiek staje się tym kim naprawdę jest – obrazem Haszem, stworzonym na obraz Boga.
Na podstawie Sefer Toray haOla, autorsta Rabina Remu, część 2, rozdział 42)
Źródło: shavei.org
|
|
|
11.10.2012. |
Na wschód od Morza Martwego, tam gdzie dzisiaj mamy Królestwo Jordanii, w starożytności rozciągała się ziemia Moabitów. W IX w p.n.e. jej stolicą było Dibon, miasto leżące nieopodal rzeki Arnon, około 70 km na południe od Ammanu.
Do tego liczącego kilka tysiącleci miasteczka trafił w 1868 roku niemiecki misjonarz F.A.Klein. Jak sądzę, miał do twarzy przyklejony uśmiech od ucha do ucha, gdy odnalazł w pobliżu Dibon, spory bazaltowy kamień, pokryty literkami tak bardzo podobnymi do hebrajskich krzaczków. Czarna stela robiła wrażenie! Ponad 120 cm wysokości i 60 szerokości pięknie wypolerowanego czarnego kamienia. Była zachowana prawie idealnie.
|
|
Czytaj całość
|
|
|
11.10.2012. |
|
Obóz śmierci w Chełmnie nad Nerem powstał w grudniu 1941 roku, jako pierwszy obóz zagłady na terenie tzw. Kraju Warty. Jego powstanie było efektem pisma wysłanego 16 lipca 1941 r. przez Sturmbahnnfűrera Heinza Rolfa Hőppnera do Adolfa Eichmanna.
Lokalizacja obozu śmierci wynikała z logiki logistycznej zbrodniczych planów nazistów. Chełmno posiadało połączenie wąskotorowe z Kołem, do którego koleją normalnotorową łatwo było dowozić żydowskich skazańców z pobliskiej Łodzi i z całej Europy.
|
|
Czytaj całość
|
|
|
10.10.2012. |
Język aramejski jest starożytnym językiem należącym do grupy języków semickich wraz z asyryjskim, babilońskim, chaldejskim, hebrajskim i arabskim. W rzeczywistości języki arabski i hebrajski zawierają wiele elementów wziętych z aramejskiego, m.in. alfabet. Współczesne tzw. „kwadratowe” pismo hebrajskie nosi nazwę aszuri. Aszuri to hebrajska nazwa Asyryjczyków, potomków Aszura, syna Szema, syna Noego (Rdz 10,22). Wyrazy aramejskie pojawiają się już w pierwszej księdze Biblii (Księdze Rodzaju), w rozdziale 31,47. Największy aramejski fragment znajduje się w Księdze Daniela od 2:4 do rozdziału 7.
|
|
Czytaj całość
|
|
|
10.10.2012. |
1 kwietnia 1939 roku zakończyła się w Hiszpanii wojna domowa. Rozpoczęła się władza generała Francisco Franco y Bahamonde (1892-1975).
Pięć miesięcy później Hitler (1889-1945) zaatakował Polskę. Rozpoczęła się II wojna światowa.
Sytuacja Hiszpanii stała się bardzo trudna. Kraj był w ruinach, po trzyletniej, krwawej wojnie domowej. Sytuacja międzynarodowa również była skomplikowana. Hiszpania nie chciała konfliktu z „krajami Osi” – Niemcami i Włochami, których pomoc przyczyniła się znacznie do zwycięstwa Franco.
Równocześnie jednak należało zachować dobre stosunki z takimi krajami Zachodu, jak Francja, Wielka Brytania czy Stany Zjednoczone.
|
|
Czytaj całość
|
|
|
08.10.2012. |
W mediach pojawił się w ostatnich dniach temat, który ma tysiące lat: poligamia.
...
Zarejestrowanie w Brazylii związku mężczyzny i dwóch kobiet spowodowało, że w mediach znów pojawił się temat poligamii (a dokładniej poligynii, czyli związku jednego mężczyzny z więcej niż jedną kobietą).
Ta wiadomość z Brazylii uzyskała aprobatę dwojga publicystów, które w mediach polskich funkcjonują w roli autorytetów od zagadnień etycznych: Magdaleny Środy i Jana Hartmana. W ich ocenach "(...) związek partnerski, również taki zawarty pomiędzy trzema osobami, to w ogóle nie jest problem etyczny" (Hartman) i "W wolnym państwie wolność człowieka powinna być ograniczana jedynie tak, by nie szkodził on innym" (Środa).
Oboje wypowiadający się sprawiają wrażenie, że aprobata związków wieloosobowych byłaby dla nich przejawem postępu.
A jak wygląda sprawa poligamii w judaizmie?
|
|
Czytaj całość
|
|
|
08.10.2012. |
Żyjemy w świecie, w którym w każdej chwili możemy na żywo obserwować obraz z niemal każdego punktu kuli ziemskiej. Wśród nich znajdują się kamerki internetowe transmitujące obraz z miejsc nam najdroższych. Możemy obserwować HaKotel HaMaaraiw – Ścianę Zachodnią i inne ważne miejsca w Jerozolimie.
Link do kamerek
Do oglądania obrazów potrzebny jest plugin – Windows Media Player Firefox Plugin. Do pobrania na stronie kamerek.
|
|
|
08.10.2012. |
„Dlaczego nie ma gwiazd w niebiosach?”
pytały dzieci Boga.
„I dlaczego nie ma w niebiosach latarni?”
|
|
Czytaj całość
|
|
|
07.10.2012. |
Siły zbrojne Izraela zestrzeliły w sobotę samolot bezzałogowy, który naruszył przestrzeń powietrzną kraju od południa - poinformowało wojsko. Nie podano, gdzie maszyna rozpoczęła lot. Według mediów chodzi o samolot do zbierania danych wywiadowczych.
|
|
Czytaj całość
|
|
|
05.10.2012. |
 Dnia 5 października 2012 r. na koncercie – Inauguracji Sezonu Artystycznego 2012/13 – „Gwiazdy Światowych Estrad”, wystąpił wybitny artysta – I skrzypek Filharmonii w Tel Awiwie – Nikolaj Znaider.
Znaider urodził się 5 lipca 1975 r. w Kopenhadze, w polsko-żydowskiej
rodzinie. Ojciec Nikolaja wyemigrował z Polski do Izraela. Z kolei
rodzina matki zamieszkała w Danii przed II wojną światową.
|
|
Czytaj całość
|
|
|
05.10.2012. |
Na początku września izraelscy archeolodzy ogłosili odkrycie tuż w pobliżu Wzgórza Świątynnego w Jerozolimie ogromnego zbiornika na wodę pochodzącego z okresu Pierwszej Świątyni.
Badacze ujawnili, że wykuta w litej skale cysterna mogła pomieścić 250 metrów sześciennych cieczy (250 tys. litrów). Jest to pierwszy tak duży sztuczny zbiornik na wodę z tamtej epoki odnaleziony w mieście.
|
|
Czytaj całość
|
|
|
05.10.2012. |
|
Dziennik Die Welt zamieszcza artykuł o nowym trendzie wśród izraelskiej młodzieży. Chodzi o tatuaże potomków ofiar, które przeżyły Holokaust.
|
|
Czytaj całość
|
|
|
02.10.2012. |
 22 dnia
miesiąca Tiszri, nazajutrz siódmego dnia Sukot, przypada święto Szemini Aceret.
W Izraelu Szemini Aceret obchodzone jest również jako Simchat Tora - w
diasporze Simchat Tora wypada dzień później. Powszechnie sądzi się, że te dwa
święta są częścią Sukot. To nie do końca prawda - Szemini Aceret ma własne
obrzędy i nie angażuje się w nie uroczystych ceremonii Sukot. Szemini Aceret
dosłownie znaczy "zebranie ósmego dnia".
|
|
Czytaj całość
|
|
|
02.10.2012. |
 HISTORIA Do 1939 r. Żydzi byli drugą co do wielkości mniejszością zamieszkującą miasto nad Brdą. – Bydgoszcz była pierwszym miastem, w którym Niemcy dokonali Holokaustu – twierdzi prof. Zdzisław Biegański.
Bydgoszczan pochodzenia żydowskiego zamordowanych przez Niemców podczas
okupacji upamiętnia tablica odsłonięta wczoraj u zbiegu ulic Jana
Kazimierza i Pod Blankami.
|
|
Czytaj całość
|
|
|
02.10.2012. |
W miejscu, gdzie w latach 1884-1940 stała bydgoska synagoga, na pustym dziś placyku przy ul. Jana Kazimierza, odsłonięto wczoraj głaz z umieszczoną na nim tablicą poświęconą pamięci ok. 2000 mieszkańców Bydgoszczy i okolic, narodowości żydowskiej, którzy stracili życie podczas II wojny światowej z rąk Niemców. Stosowny tekst na tablicy wyryty został w trzech językach: polskim, hebrajskim i angielskim.
|
|
Czytaj całość
|
|
|
02.10.2012. |
|
 Światowa korporacja Google oraz Muzeum Izraela w Jerozolimie otworzyły interaktywną wyszukiwarkę oraz witrynę internetową, na której można oglądać w wysokiej rozdzielczości najważniejsze zabytki archeologiczne z czasów biblijnych.
To kolejna, po projekcie umieszczenia w sieci Zwojów znad Morza Martwego, inicjatywa internetowego giganta we współpracy z najważniejszym izraelskim muzeum narodowym.
|
|
Czytaj całość
|
|
|
01.10.2012. |
|
28
października 2012 r./14 tiszri 5773 r. obchodziliśmy w Gminie
Żydowskiej w Poznaniu Radosne Święto – Erew Sukkot. Wigilię
Świąt, które w Izraelu trwają 7 dni, a w Diasporze 8 Każdego
roku Sukkot przypomina nam ważny fakt z naszej historii. Około 3250
lat temu, nasi przodkowie – niewolnicy hebrajscy, doznali
niezwykłego aktu Miłosierdzia HaShem. Zostali wyprowadzeni z Krainy
Micraim (Egiptu) i udali się w trwającą 40 lat drogę do Krainy
Kanaan. Drogi pełnej niebezpieczeństw, a zarazem cudownych
przejawów Obecności i Opieki B-żej.
|
|
Czytaj całość
|
|
|
27.09.2012. |
|
Ja
słyszę ten tytuł i staram się
O tych ludziach myśleć,
Co
chronili mnie.
Ja
pytam i pytam: O, na miły Bóg,
Czy
ja bym na ich miejscu
Tak
uczynić mógł?
|
|
Czytaj całość
|
|
|
23.09.2012. |
|
Zagórow - jako miasto będące własnością klasztorną - przez wiele lat był
zamknięty dla osadnictwa żydowskiego. Stan ten uległ zmianie na przełomie XVIII
i XIX wieku. W 1808 roku w miejscowości odnotowano obecność 21
żydowskich mieszkańców. Liczba wyznawców judaizmu w
Zagórowie wzrastała dynamicznie - o ile w 1827 roku mieszkało tu 187 Żydów, to w
1897 roku w mieście było już 658 osób pochodzenia żydowskiego.
|
|
Czytaj całość
|
|
|
.jpg "ambas1 (2).jpg")
Kliknij obrazek
ZWIEDZANIE 