Dlaczego właśnie Misznajot?

Tam [w Jerozolimie] udasz się do kapłanów-lewitów i do sędziego, który w tych dniach będzie sprawował urząd. Poradzisz się, oni ci dadzą rozstrzygnięcie. Zastosujesz się do orzeczenia, jakie ci wydadzą w miejscu, które sobie obierze Pan, i pilnie wykonasz wszystko, o czym cię pouczą. Postąpisz ściśle według ich pouczenia i według ich rozstrzygnięcia, jakie ci dadzą, nie zbaczając ani na prawo, ani na lewo od ich orzeczenia.” (Dwarim 17:9-11)

Gemara w Masechet Szabat (23) rozważa źródło odmawiania błogosławieństwa przed zapaleniem świec chanukowych. Istotnie jest to rozstrzygnięcie rabiniczne. Dlaczego zatem mówi się: Haszem, „który uświęcił nas swoimi przykazaniami i nakazał nam...”
w obliczu micwy dotyczącej Chanuki, o której nie jest wspomniane w Torze?  Raw Avya  cytuje wers z Księgi Dewarim (17:11): “lo tasur min hadavar asher yagidu lecha yamin usmol” (“nie zbaczając ani na prawo, ani na lewo od ich orzeczenia”), zakazujący nam wychylania się poza opinie najwyższych autorytetów rabinicznych. Rambam w wielu miejscach (wstęp do Miszne Tora itd.) orzeka, że jednostka, która dopuściła się naruszenia przykazania rabinicznego, pogwałciła również biblijny zakaz “lo tasur”  („nie zbaczaj”). Dla przypomnienia: Miszna („powtarzanie”, lub „uczyć się i utrwalać”) jest głównym dziełem judaizmu rabinicznego i pierwszą znaczącą pisemną redakcją utsnych przekazów żydowskich, nazywanych „Torah she beal pe” (Tora Ustna). Była ona przedmiotem debat mędrców rabinicznych w I i II w.

Gdy Rabi Jom Tow Lipman Heller ukończył swoje najsłynniejsze dzieło zatytułowane „ Tosafot Jom Tow” – dodatkowe komentarze i objaśnienia Misznajot, które stały się nieodłącznym elementem niemalże wszystkich wydanych od tamtego czasu ksiąg zawierających owe Misznajot – zorganizował Siyum. Siyum – „ukończenie” – oznacza ukończenie rozdziału studiów nad Torą, księgi Miszny, Talmudu itd., po kórym zwykle nastęuje seudat micwa (uroczysty posiłek). W trakcie tego wydarzenia wygłosił on specjalne przemówienie, odnoszące się naturalnie do jego prac nad Miszną. Opowiedział wówczas zebranym, jak został zapytany przez swojego mistrza, rabiego Liwę z Pragi (znanego jako Mahara”l) o powód, dla którego ze względu na zmarłą osobę istnieje minchag (zwyczaj) studiowania Misznajot, a nie studiowania innych części Tory.  

Rabi Jom Tov odpowiedział: słowo MISZNA składa się z tych samych liter, co słowo NESZAMA (dusza): mem, szin, nun, hej - chcąc powiedzieć nam, że istnieje między nimi ukryty związek.

Na czym polega ów związek?
Tora Szebichtaw (Tora Pisana) została ułożona i podarowana nam przez B-ga. Tora Szebeal Pe (Tora Ustna) została napisana przez istoty ludzkie, przez dusze. Tora Szebichtaw potwierdza  wieczność B-ga i jego dzieł. Tora Szebeal Pe świadczy o wieczności naszych dusz i ich dokonań. Z tego powodu trudno znaleźć w Tora Szebichtaw zwroty dotyczące Olam Haba (Przyszłego Świata) i Mesjasza- spraw, które muszą zostać dokonane poprzez Tikun pochodzący z Tory Ustnej.

Wiele pokoleń wstecz istniały w Izraelu grupy nazywane Saduceuszami (Tzdokim)
i Baitosim, które w zupełności odrzucały koncepcję Tory Ustnej. Jednocześnie nie przyjmują one wiary w Mesjasza, w techijat hametim (ożywienie umarłych) i Przyszły Świat, gdyż źródłem wszystkich tych wierzeń jest Tora Szebeal Pe.

Z tego powodu – kontynuuje Rabi Jom Tow - studiujemy Misznajot przez wzgląd na osobę, która odeszła – by powiedzieć bliskim, iż ich żałoba nie będzie wieczna, że ich krewny jest nieżywy tylko tymczasowo, że ożyje niebawem, gdy przyjdzie Mesjasz. 

Mój Rabi, wielki Mahara”l – dodaje Rabi Jom Tow – pokiwał głową zgadzając się z moimi słowami.

Można jeszcze dodać, że z tego powodu, oraz by zagwarantować, że metoda zadziała jak należy, Ar”i (Rabi Icchak Luria) zaleca, abyśmy studiowali każdego dnia 18 rozdziałów Misznajot.

“Al tigzol Dal…”, „Nie okradaj nędzarza...”

„Ubogiego bowiem nie zabraknie w tym kraju, dlatego ja nakazuję: Otwórz szczodrze rękę swemu bratu uciśnionemu lub ubogiemu w twej ziemi”. (Dwarim 15:11)

Rabbi Shimon Sofer, rabbi I przewodniczący sądu w Krakowie, najmłodszy syn słynnego 'Chatam Sofer' z Preshburga. Rabbi Shimon Sofer był autorem 'Michtav Sofer' Służył w Rabinacie w Matersdorfie a potem Krakowie. Był jednym z największych mędrców swojego pokolenia. Służył także jako reprezentant austro-węgierskich Żydów w austro-węgierskim parlamencie.

Rabbi Shimon, jako rabbi miasta Krakowa, wziął na siebie odpowiedzialność za ubogich. Pewnego razu był bogaty człowiek, faktor, który utracił cały swój majątek przez zły interes I stał sie bankrutem, I on wraz ze swoją rodziną popadli w nieszczescie.

Rabbi Shimon chciał pomóc mu i chodził od drzwi do drzwi prosząc ludzi o pomoc.

Poszedł do domu jednego z najbogatszych ludzi w miescie I poprosił go o uczestnictwo w tej micwie I pomoc tej biednej rodzinie.

Bogacz zaczął kłócić sie z rabbim, mówiąc ze ten człowiek tak naprawde ma pieniadze, I jedynie pozuje na biedaka, a rabbi nie powinien pomagac mu jako pozującemu na biednego,  I tak dalej z argumentami przeciwko biednemu faktorowi.

Rabbi Shimon odpowiedział mu zimno: “wiesz, zawsze zastanawiałem sie jak rozumiec wers w Mishlei (Przyslow 22:22) który mówi: “Al tigzol dal, ki dal hu” “Nie okradaj nędzarza, ponieważ jest nędzarzem”. Jest tam wewnętrzna sprzecznosc; z jednej strony Passuk nazywa człowieka Dal, nędzarzem, a jesli tak, co on jeszcze posiada, co mógłbys mu ukrasc? Co wiecej, jaki jest powód ze w drugiej czesci jest on nazwany Passuku “Kid al hu”, “poniewaz jest nędzarzem”, skoro nie jest on nędzarzem bo wciąż jest zakazane krasc od niego?

Ale teraz, kontynuował Rabbi, kiedy słucham ciebie i twoich argumentów, rozumiem co Król Shlomo miał na mysli w tym wersie. Chciał on powiedziec: ”nie okradaj nędzarza z jego nieszczescia, utrapienia, przez argumentowanie, ze wcale nie jest biedny, ze ma ukryte pieniadze. Po prostu daj mu przynajmniej byc rozpoznanym jako nędzarz”.

Rabbi dodał: nie zapomnij dalszego ciągu tego Passuku – “bo Pan rzecznikiem ich sprawy, wydrze On życie tym, co ich krzywdzą”.

Jeden komentarz. Gmara w Brachot zadaje to samo pytanie odnosnie wersetu w Isaiah (3:14) “…Gzelat heani bewatechem”, “…coście biednemu zrabowali, jest w waszych domach” , co moze człowiek ukrasc biednemu? Pyta Gmara,I odpowiada: są to pozdrowienia. Kiedy nędzarz (albo jakis inny człowiek) pozdrawia cie na ulicy poprzez “dobrego dnia”, a ty nie odpowiadasz mu z szacunkiem I zyczliwoscią – okradasz go z czegos, na co zasługuje, I jest to “gzelat heani”, “okradanie biednego”.

Talerz fasoli

“I to będzie jeśli będziecie słuchać moich przykazań, które nakazałem ci dzisiaj, kochać Haszem twojego B-ga, I służyć Mu z całego twojego serca I całej twojej duszy”. (Devarim 11:13)

Midrasz wyjasnia: "Służyć Haszem z całego twojego serca" –Jaka służba jest robiona sercem? Modlitwa!” (Sifri, Devarim 41)

Zawsze był machlokes (spór) pomiędzy Chasidim i Misnagdim (przeciwnicy Hasidim). Jednym z głównych argumentów Misnagdim przeciwko Chasidim było to, że oni oskarzali ich o spóznianie sie w czasie modlitwy. To była prawda. To było jednym z powodów tego, ze pierwszy chasydzki Minian w Krakowie, prowadzony przez słynnego Maor Vashemesh (Rabbi Kalman Kalonimus Epstein), był wyrzucony z synagogi ‘Berger Shul’ (“na górce”) na ulicy Szerokiej, synagogi, która na początku nalezała do Megale Amukot (Rabbi Natana Neta Shapira), ponieważ miejscowi przywódcy gminy, szczególnie ofilcjalny Rabbi, Rabbi Yitzchak Halevi (który podpisał ekskomunike skierowaną przeciwko Chassidim), nie lubili Chassidim w ogóle. Oskarżali ich o spóznianie sie na czas modlitwy, I o robienie zbyt wiele hałasu przez spiewanie i tanczenie podczas modlitwy, oraz o czynienie modlitwy zbyt długą i tak dalej, i wygnali ich poza miasto.

Kiedys, grupa Chasidim siedziała i robiła Hachones (przygotowanie do Shacharit (porannej modlitwy) podczas godzin kiedy przygotowywali siebie do tego, I w koncu, bardzo przekroczywszy limit czasu modlitwy, modlili sie stosunkowo krótko.

Magid z Dubna (Rabbi Jacob Kranz z Dubna, magid – kaznodzieja ). Najbardziej znaną przypowiescią Dubner Maggida jest ta o sposobie, w jaki Maggid był zdolny znalesc doskonale pasujace opowiesci. Kiedys spytany o to, Maggid powiedział: Kiedyś spacerowałem w lesie i widziałem drzewo po drzewie z tarczą na nich, a w centrum kazdej tarczy strzałe. I wtedy przyszedł mały chłopiec z łukiem w dłoni. "Cz jestes tym, który wystrzelił wszystkie te strzały", spytałem. "Tak!" odpowiedział. "Zatem jak potrafiłes zawsze trafić w srodek tarczy?" spytałem. "To proste", powiedział chłopiec, "pierw wystrzeliłem strzałę, a potem dopiero namalowałem tarcze") jeden z największych Misnagdim, obserwował ich. Po tym jak skonczyli modlitwe, powiedział im zeby usiedli, I przemówił do nich, jak zawsze z opowiescią:

Dlaczego lokalizacja grobu Moszego pozostaje nieznana

„Wtedy prosiłem Pana: Haszem mój, Boże, Tyś zaczął swojemu słudze objawiać swą moc i rękę potężną... Chciałbym przejść, by zobaczyć tę piękną ziemię za Jordanem i te piękne góry, i Liban. Lecz przez was rozgniewał się na mnie Haszem i nie wysłuchał mnie. I rzekł Haszem do mnie: «Dość, nie mów Mi o tym więcej! Wejdź na szczyt Pisga i podnieś oczy na zachód, północ, południe, wschód i oglądaj krainę na własne oczy, bo tego Jordanu nie przejdziesz...” (Dwarim 3:23-28)

„Tam, w krainie Moabu, według postanowienia Haszem, umarł Mojżesz, sługa Haszem. I pochowano go w dolinie krainy Moabu naprzeciw Bet-Peor, a nikt nie zna jego grobu aż po dziś dzień.” (Dwarim 34:5-6)

Rabbi Abraham Eliezer Lezer syn Josefa Demassek z Łask.

Był on sędzią w sądzie rabinicznym w Krakowie I przez pewien czas wypełniał obowiązki rabina.

Zmarł w roku 5607 (1847).

Rabbi Abraham Eliezer Lezer był autorem książki Avnei Kodesh (Święte Kamienie) , wydrukowanej w Warszawie w roku 5555 (1795). Jej tytuł jest oparty na Lamentacjach (4:1): “Święte kamienie spoczywają u podstawy każdej ulicy”. Trzy lata później Rabbi Abraham Eliezer Lezer opublikował zbiór 10 kazań Yikra DeChayei (Honor Żyjących ludzi) , który przedstawia homiletyczną interpretacje takich tematów, jak zadośćuczynienie, jałmużna, cechy mowy, charakter Tzaddika I tak dalej.

W swoim wstępie do książki, on wyjasnia dlaczego wybrał ten tytuł: “Zapożyczyłem ten termin od naszych Mędrców, ponieważ w tej książce będę pisał o tematach, które mogą nadać życiu honor I szacunek temu, kto je prowadzi…”

W Drusz (kazaniu) numer 8 on zaczyna wyjasnienie o powodzie, dla którego miejsce, gdzie Mosze został pochowany jest nieznane, szczególnie, jesli znamy wartosc wizyty I modlitwy na grobie Tzadika.

Łącząc słynne pytanie dlaczego Haszem nie chciał, żeby Mosze wkroczył do Ziemi Izraela, z powodem ”Ponieważ Mi nie uwierzyliście i nie objawiliście mojej świętości wobec Izraelitów, dlatego wy nie wprowadzicie tego ludu do kraju, który im daję”, Midrasz mówi, że Haszem wiedział, że Bnei Israel złamią przymierze z B-giem, I będą skazani na wygnanie z Eretz Israel, więc kiedy  mijaliby grób Moszego I Mosze zacząłby modlić sie za nich, I wtedy Haszem, który nie mógłby odmówic prosbie wielkiego tzadika, wycofałby dekret o wygnaniu.Więc On ukrył miejsce grobu Moszego.

Teraz, kontynuuje Rabbi Eliezer, pytanie jest, jak do tego doszło, ze Haszem nie wysłuchał modlitwy Moszego, kiedy prosił dla siebie o wejscie do Izraela, ale, według Midraszu, on na pewno by wysłuchał, MUSIAŁBY wysłuchać, modlitwy Moszego dla Bnei Israel o tym samym temacie – bycia w Eretz Israel?

Odpowiedz, jaką dał Rabbi Eliezer jest prosta; moc tzadika po jego śmierci jest mocniejsza niż moc, jaka posiadał za życia, jak mówi Talmud (w Chulin 7b).

A propos, tytuł książki “Yikra DeChayei” pochodzi z dyskusji w Gemarze, która pyta czy pogrzeb I mowa pogrzebow są  wskazane poniewaz przynoszą odpuszczenie, które jest prywatna korzyscią (Yikra DeShachve) zmarłej osoby, czy poniewaz to zmywa wstyd z ciała, które mogłoby pozostac bez pogrzebu, co jest właściwe dla żywych ludzi (Yikra DeChayei). (Sanhedrin 46b.), I wniosek Gemary jest taki, że nawet jesli wszystkie te ceremonie są robione dla Yikra Deshachve, za tym stoi wartosc życia,  żywi ludzie, którzy po ich doczesnym życiu, będą mieli "życie po życiu" , które posiada więcej B-żych mocy.

“Wojna i pokój”

Kiedy zaczęła się słynna wielka “wojna światowa” pomiędzy Sadigura Chasidim i Tzanz Chasidim w roku 1869, każda ze stron próbowała przyciągnąć tak wielu rabinów jak tylko mogła, zeby poparli ich strone. I nie tylko chasydzkich rabinów, ale tez nie- chasydzkich. Rabbi z Tzanz, słynny “Divrei Chayim”, zwyciężył w przeciągnięciu większej liczby rabinów na swoją strone (włączając w to rabinów Kalisza, Warszawy, Brzeska, Tarnowa i wielu innych). Pewnego razu Divrei Chayim opublikował “Kol Kore” (manifest) przeciw jego wrogom z Sadigury. Wszyscy popierający go rabini podpisali ten manifest, z wyjątkiem jednego, który nie uległ presji jaką wywierał na nim Divrei Chayim. Był to rabbi Krakowa w tym czasie, Rabbi Dov Berisz Meisels.

Rabbi Dov Berisz Meisels był Naczelnym Rabinem Krakowa od 1832 a pózniej Naczelnym Rabinem Warszawy (od 1856). Był politycznym żydowskim aktywistą, mówcą wspierającym współprace polsko – żydowską oraz wspierał sprawe polskiej niepodległosci. 

Kiedy posłancy Divrei Chayim przybyli do Rabbiego Meiselsa zaprosic go do Tzanz do podpisania  Kol Kore, Rabbi Meisels odrzucił zaproszenie i wysłał wiadomosc do Rabbiego z Tzanz: 
Czytamy w paraszat Dvarim rozkaz Haszem skierowany do Mosze Rabeinu: “Wstańcie, zwijajcie namioty, przekroczcie potok Arnon! Patrz, dałem ci w rękę Sichona, Amorytę, króla Cheszbonu, i jego ziemię. Zacznij ją zajmować. Wypowiedz mu wojnę! Od dziś zaczynam bojaźnią i strachem przed wami przejmować wszystkie narody pod całym niebem. Kto tylko o tobie usłyszy, zacznie się bać i drżeć przed tobą».

Więc, rozkaz B-ga był jasny – “Wypowiedz mu wojnę!”, ale nawet wtedy, Mosze nie spełnił rozkazu, i zwrócił sie do Shichona z delikatnym zapytaniem: “Wysłałem więc posłów z pustyni Kedemot do Sichona, króla Cheszbonu, ze słowami pokojowymi: Pozwól mi przejść przez twą ziemię. Pójdę gościńcem nie skręcając ni w prawo, ni w lewo. Żywność sprzedasz mi za pieniądze, bym miał co jeść. Nawet wodę dasz mi za opłatą, bym miał co pić. Pozwól mi tylko przejść pieszo, jak mi to uczynili synowie Ezawa, mieszkający w Seirze, i Moabici, mieszkający w Ar, aż przejdę przez Jordan do ziemi, którą mi daje nasz Bóg...”

Midrasz mówi nam, że B-g akceptował niesubordynacje Moszgo i powiedział mu pózniej: “Mosze, przysięgam, że Ja cofne moje słowo, i anuluje twoje słowo…” i B-g dał rozkaz dla całego pokolenia: “Jeśli podejdziesz pod miasto, by z nim prowadzić wojnę, [najpierw] ofiarujesz mu pokój…” akceptujac opinie Moszego.

(A propos, niestety, odpowiedz Sichona była jasna i decydujaca: “I wyszedł przeciw nam Sichon i cały naród jego na wojnę do Jahsy”).

Więc, kontynuuje Rabbi Meisels, jesli Mosze nie chciał zacząc wojny z Sichonem nawet z rozkazu Haszem, konflikt pomiędzy Sadigurą i Tzanz powinien być pierw rozwiązany poprzez próbe osiagnięcia pokoju, a nie przez dodawanie wiecej do Machloket…

Rabin Boaz Pash

"Szczęśliwy mąż,/który nie idzie za radą występnych,

nie wchodzi na drogę grzeszników/ i nie siada w kole szyderców,

lecz ma upodobania w Prawie Pana, /nad jego prawem rozmyśla dniem i nocą

Jest on jak drzewo zasadzone nad płynącą wodą,

która wydaje owoc w swoim czasie,

a liście jego nie więdną:

co uczyni, pomyślnie wypada.

(Ps I,1-3)

Idea i historia

ks.dr Jerzy Stranz

"Ja zaś jak oliwka, co kwitnie w domu Bożym,
zaufam na wieki łaskawości Boga"
(Ps 52, 10)

"Na drodze do normalności"   tak zatytułował swoją wypowiedź Stanisław Krajewski, współprzewodniczący Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów, podczas obchodów Dnia Judaizmu we Wrocławiu w 1999 roku. Nawiązując do spotkań w synagodze i w kościele podkreślił, że chociaż różnice teologiczne między chrześcijanami i Żydami się nie zmniejszyły, to jednak

[…] od kilku dziesięcioleci rozwija się historycznie nowy, bezprecedensowy proces. Stały się prawie normalne kontakty na bazie wzajemnego szacunku, wizyty Żydów w kościele bez żadnego podtekstu misjonarskiego [...], wizyty ludzi Kościoła w synagogach, o czym najlepiej świadczy wizyta Jana Pawła II w rzymskiej synagodze. Mówię, że stało się to "prawie" normalne, bo jest to zjawisko historycznie nowe tak bardzo, że dla wielu Żydów i chrześcijan pozostaje niezrozumiałe lub nie do przyjęcia.

W niedzielny wieczór -21 grudnia, tradycyjnie zapłonęła pierwsza chanukowa świeczka na Stawnej, rozświetlając twarze przybyłych członków naszej gminy oraz licznych gości. Nie zapomnieliśmy też o naszych uhonorowanych medalem Yad Vashem - obdarzając ich jak co roku prezentami.

Mieliśmy również gości z Izraela.

                                                                                                                                                                                  5 maja 2008

Krzysztof Kwiatkowski z Katedry Komunikacji Wizualnej Akademii Sztuk Pięknych przygotowuje wirtualną rekonstrukcje Nowej Synagogi w Poznaniu. Jest też współautorem projektu przekształcenia synagogi w Centrum Judaizmu i Dialogu. O dwuletniej pracy nad wizualizacją opowiadał na spotkaniu w Bibliotece Uniwersyteckiej,  zorganizowanego w związku z trwającym Tygodniem Bibliotek.

Na początku 2006 roku, z ust europosła z ramienia Prawa i Sprawiedliwości Marcina Libickiego padła propozycja wyburzenia synagogi i zagospodarowania terenu po niej.

Jak stwierdził miasto powinno odkupić pozbawiony wartości budynek synagogi od Gminy Wyznaniowej Żydowskiej i wyburzyć, a teren po niej zagospodarować stosownie do projektu odbudowy murów miejskich i innych planów rewitalizacji tej części Starego Miasta. Libicki zaznaczył, że bóżnica była elementem niemieckiej polityki kulturkampfu, który miał ograniczać wpływy polskoi i katolicyzmu w Poznaniu

  

 Okres powojenny

 Funkcję pływalni pełni do dziś; o tym, że był to dom modlitwy przypomina jedynie pamiątkowa tablica przy wejściu, odsłonięta w 2004 roku z inicjatywy Fundacji Rozwoju Sportu Szkolnego. Jej treść w języku polskim i angielskim brzmi:

"Ten budynek wzniesiony w 1907 r. był synagogą i służył jako dom modlitwy do 1939 r."

Pierwsza tablica pamiątkowa została umieszczona na synagodze na początku lat 90. XX wieku, dzięki staraniom Johna i Danel Marcus. Ufundowała ją korporacja For International Education. Wykonana z mosiądzu przez artystę rzeźbiarza Piotra Andruszkę wisiała tylko kilka lat. Prawdopodobnie ukradli ją poszukiwacze złomu.

30 kwietnia w Poznaniu, na odzyskanym skrawku cmentarza żydowskiego, po wielu latach starań postawiono macewy. Przybyły z Izraela rabin Menashe Eksztein wyznaczał miejsca pochówków, a w tym to najważniejsze - grób Akivy Egera - jednego z najwybitniejszych rabinów wszechczasów.

Głęboki sens święta Chanuka zwiera jeszcze jedno przesłanie: że cud chanukowy może się zdarzyć, ale to od ludzi, od ich woli i poświęcenia zależy, czy powstaną warunki, aby mógł nastąpić. Cud z oliwą do świątynnej menory pojawił się przecież dopiero wtedy, gdy Świątynia została odebrana Grekom po krwawych walkach.