Rozważania rabina Icchaka Rapoporta:Kiedy usiadłem, by napisać artykuł do naszego elektrycznego biuletynu,
zdałem sobie sprawę z tego, że piszę w dniu 11 Adar – Jorcajt wielkiego
uczonego Rabina Chaima Josefa Dawida Azulay, błogosławionej pamięci,
nazywanego zazwyczaj Chida, od inicjałów swych imion. Podpisywał on w
ten sposób swe pisma i listy. Chida był tak bardzo podziwiany w
społeczności żydowskiej, że niektórzy zwykli byli mówić: „Od Josefa do
Josefa, nie było nikogo tak wspaniałego jak Josef”.
Zapalenie świec dla Poznania 17:26, Hawdala 18:36. SZABAT SZALOM !
W tym tygodniu docieramy do końca budowy Miszkanu czyli mobilnej
świątyni. Po trzech Parszach, w których otrzymaliśmy instrukcje jak
zbudować Miszkan, jednej omawiającej jego budowę, aktualna Parsza to
podsumowanie budowy Miszkanu. Jednak wydaje się ona zbyteczna, ponieważ
Mosze był najbardziej uczciwą osobą w naszej historii, dlaczego więc
mielibyśmy otrzymywać raport z jego pracy? Nawet jeśli byśmy tego
potrzebowali, to czy potrzebujemy znać wszystkie szczegóły?
Często zadawane są nam pytania, jak to jest , że robimy przerwy pomiędzy posiłkiem mięsmym a mlecznym ?
Znany nam z wielu artykułów talmudysta Paweł Jędrzejewski, odpowiada na pytanie. Warto wiedzieć, zachęcamy do zapoznania sie z kolejnym zwyczajem żydowskim.
Istnieją
dwie, zupełnie różne zasady obowiązujące w zależności od tego, czy chodzi o
spożywanie mleka (lub jakichkolwiek produktów mlecznych) po jedzeniu mięsa, czy
też o jedzenie mięsa po spożyciu produktu lub pokarmu wytwarzanego z mleka (lub po wypiciu mleka).
Jako
pierwszy o akcie wandalizmu w dawnej synagodze poinformował portal Onet.pl
powołując się na informacje od swojego Czytelnika. Strażnicy miejscy
potwierdzają. We wtorek faktycznie zostaliśmy powiadomieni, że
w budynku na ulicy Wronieckiej w Poznaniu zostały wybite szyby. Na miejsce udał
się nasz patrol.
Purim, Purym] (פורים
– hebr. losy; nazwa pochodzi od akad. „pur” – los, przeznaczenie; jid purym), Święto
Losów (Losowania) – radosne święto żydowskie, które powstało w gminach
żydowskich wschodniej diaspory (być może w Suzie) w połowie II wieku p.n.e.
Święto upamiętnia biblijną historię opisaną w Księdze Estery, która
prawdopodobnie miała miejsce w połowie V w. p.n.e. – wyswobodzenie Żydów z rąk Hamana,
dążącego do zgładzenia ich w całej Persji. Haman miał wyznaczyć termin zagłady
Żydów poprzez losowanie, a Estera doprowadziła do uwolnienia swego narodu z
opresji i wymierzenia kary prześladowcom. W tej biblijnej historii nie jest
wymieniane imię Boga, jednak jest ona figurą ucisku i prześladowania, z którego
naród żydowski jest wybawiany przez interwencję Boga. Święto obchodzone jest w
ostatnią pełnię księżyca przed wiosenną równonocą, która przypada 14 dnia
miesiąca adar. W roku przestępnym Purim obchodzone jest w „drugim adar” –
miesiącu adar szeni. W takim roku 14 dnia adar obchodzone jest pomniejsze
święto, zwane Purim Katan („Mały Purim”). Nie ma szczególnych zasad dotyczących
tego dodatkowego święta, jednak ono także winno być przestrzegane przez
wyznawców judaizmu, a w dniu tym także nie należy pościć ani obchodzić żałoby.
Purim jest jednym z dwóch świąt żydowskich (obok Chanuki) ustanowionych przez
rabinów, a niewymienionych w Torze.
Geneza święta
Historia zawarta w Księdze Estery opowiada o Hamanie, który
był wysokim rangą wezyrem lub pierwszym ministrem króla Medów i Persów Kserksesa
I (w BT występuje pod imieniem Aswerus, które jest łacińską transkrypcją hebr.
formy Achaszwerosz), o samym królu Achaszweroszu (Kserkses I), królowej Esterze
(Hadassa) i jej przybranym ojcu Mardocheuszu (Mordechaj). Żyd Mardocheusz wbrew
poleceniu króla nie oddawał pokłonu Hamanowi (z powodów religijnych); dlatego
Haman postanowił skazać na zagładę wszystkich Żydów. Los wskazał na 13 lub 14
dzień adar jako datę zagłady. Dowiedziawszy się o tym planie, Estera rozpoczęła
post i modlitwy, a gdy skończyła, poprosiła króla o wyprawienie uczty, na którą
zaproszony byłby tylko Haman. Na uczcie przedstawiła Hamana jako osobę, która
nastaje na nią i jej lud, po czym zwróciła się do króla z prośbą o łaskę, a na
samego Hamana padło królewskie oskarżenie o próbę gwałtu na Esterze. W
konsekwencji Haman został powieszony, dziesięciu jego synów spotkała śmierć,
zaś w całej Persji Żydzi zabili 75 000 ludzi (Est 9,16). Powstanie święta
opisuje biblijna Księga Estery – Megilat Ester (Est 9,25–32).
Obchody święta
W przeddzień święta, 13 dnia miesiąca adar, wyznawców obowiązuje
trwający od wschodu do zachodu słońca post,
zwany „Postem Estery”. Wieczorem tego dnia oraz podczas porannych modłów
(szacharit) w dniu święta w synagogach odczytywana jest spisana w zwoju
pergaminowym (Megilla) Księga Estery (hebr. Megillat Ester). Sam zwój bywa
składany jak list, co ma stanowić nawiązanie do wiadomości rozsyłanych przez
Esterę i Mardocheusza do współwyznawców. Megillat Ester może publicznie czytać
każdy wyznawca z wyłączeniem kobiet, upośledzonych i nieletnich. Kobiety mają
obowiązek wysłuchania Megilli. Gdy odczytywane jest imię Hamana, zebrani
podnoszą wrzawę i kołaczą specjalnymi grzechotkami i kołatkami (jid. grager),
zaś imiona dziesięciu synów Hamana są odczytywane jednym tchem, by podkreślić,
że zginęli równocześnie.
14 dnia adar, w sam dzień święta, zakazane są post i
publiczna żałoba. Do modlitwy „Osiemnaście błogosławieństw” (Szmone esrej) i
modlitwy po posiłku dodaje się jeszcze Al ha-nissim („Za cuda”). Po południu
spożywany jest specjalny posiłek, podczas którego nadużywanie alkoholu (adlojada)
jest traktowane jako micwa (religijny obowiązek), przez które podkreślana ma
być radość z wywyższenia Mardocheusza i śmierci Haman. Świętu
towarzyszą tańce, maskarady i zabawy dla dzieci. W czasie świętowania podawane
są trójkątne ciastka, zwane „hamantaszami”, dzieci dostają ciasteczka i
„purimowe pieniądze” (jid. purim-gełt), urządzane są widowiska zwane
„purimszpilami”. Do zwyczaju należy rozdawanie jałmużny ubogim i wzajemne
obdarowywanie się purimowymi prezentami. Żydowski karnawał purimowy nie omija
także jesziw, w których przebrani młodzieńcy („purimowi rabini”) wygłaszają
żartobliwe wykłady. Podczas święta urządzane są przedstawienia, bale
przebierańców, parodie, konkursy piękności. Zasady świętowania opisane są w
traktacie talmudycznym „Megilla”.
Lokalne święta
W niektórych kahałach ustanowiono specjalne obchody (tzw.
Specjalny Purim) związane z jakimś ważnym wydarzeniem, które pozwoliło danej
społeczności ocaleć. Kahał w Kownie obchodził siódmego dnia miesiąca adar szeni
lokalny „Kowieński Purim”, który stanowił wspomnienie nadania społeczności w
1783 roku przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego praw, które uwolniły
lokalnych Żydów od doświadczanych cierpień i nieszczęść
(English below) OGROMNA PROŚBA! Drodzy Przyjaciele w Polsce i za
granicą! Od dzisiaj do jutra (28.02.2019) trwa zbiórka datków prowadzona
przez Komitet Ochrony Cmentarzy Żydowskich w Europie na rzecz cmentarzy
żydowskich objętych nadzorem Komitetu, w tym także cmentarzy w Polsce
(Alicja Kobus i Magdalena Kus działają jako przedstawiciele polskiego
oddziału Komitetu). Poniżej zamieszczamy link do wsparcia finansowego
oraz szczegółowy e-mail od Komitetu Ochrony Cmentarzy Żydowskich w Europie (Committee for the Preservation of Jewish Cemeteries in Europe). Liczy się każde wsparcie! Dziękujemy!
Tymi złowieszczymi słowami
Bóg zakańcza epizod związany ze stworzeniem przez Izraelitów złotego cielca.
Nie jest to zwyczajna odpowiedz na grzech i wykroczenie. Jednocześnie Bóg
pozostawia tu otwarte drzwi na rozliczenie się w przyszłości. Bóg mówi, że
zapamięta teraz każdy szczegół tego wydarzenia i jeśli za rok Izrael znów
będzie grzeszyć, ten grzeszny epizod będzie dodatkowo wzięty pod uwagę.
Bereszit,
pierwsza księga Tory, to historia naszych korzeni, świata i narodu.
Szemot,
księga którą obecnie czytamy, jest historią naszej drogi do
wolności i niepowodzeń na tej ścieżce. Składa się z trzech
części: niewolnictwo w Egipcie i
nasze oswobodzenie,
objawienie na Synaju oraz Miszkan. Te trzy części odpowiadają
przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Miszkan, jego
budowanie,
tworzenie mają
nauczyć nas, jak zachować naszą wolność.
Szmul Gelbfisz, chłopak z warszawskich Nalewek, przez 90 lat
walczył o to, by „być w życiu kimś”. Odszedł w 1974 roku jako Samuel Goldwyn,
współtwórca Hollywood i dwóch studiów filmowych noszących jego nazwisko.
Jest kwiecień 1894 roku. W Atlancie Thomas Alva Edison
sprzedaje pierwsze 25 sztuk najnowszego wynalazku, „urządzenia do ożywiania
zdjęć”.
Wiadomo, że Bóg domaga się wypełniania przykazań. Ale jest ich wiele i
są rozproszone po całej Torze. Czy w Biblii Hebrajskiej znajduje się
informacja, która przedstawiałaby, czego dokładnie oczekuje Bóg od
człowieka?
Tak. Dokładnie taki spis oczekiwań Boga wobec
człowieka znajdujemy w Psalmie 15. Wersety te traktowane są przez Talmud
(Makot 24a) jako podsumowanie 613 przykazań Tory
Szabat Szalom. Dlaczego istnieje takie nagłe przejście z
transcendentalnego duchowego doświadczenia Synaju do bardzo
szczegółowych, żmudnych, praw dotyczących niewoli, celowych i
przypadkowych uszkodzeń oraz innych tym podobnych kwestii cywilnych?
Dlaczego nie pozostajemy przy opisie objawienia?
Tak ciekawych postaci pochodzenia żydowskiego jest bez liku w historii
kinematografii światowej, poznajmy jednego z nich - twórcę
najsłynniejszego przedwojennego filmu w j.jidysz "Dybuk"..Historia jego życia to taki w mniejszej skali amerykański sen o
pucybucie który został milionerem. Fanom polskiego kina przedwojennego
doskonale znany gdyż w latach 30-tych nakręcił 37 filmów w tym m.in. " Antek policmajster " czy " Znachor ".
„Życie i śmierć są na końcu języka”. Winny złu, jakie powoduje
plotka, jest w równym stopniu ten, który słucha, jak ten, który mówi, bo
gdyby nie było słuchacza, to plotkarz by milczał.
Żydowskie prawo religijne nakazuje, aby – gdy napotka się plotkarza,
który zaczyna opowiadać nam plotki lub mówić coś niepochlebnego o
kimkolwiek, zmienić temat rozmowy, albo – gdy to nie skutkuje, po prostu
odejść!
27 stycznia - Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holocaustu. Pamiętajmy! Mówi Mordechaj (Michał) Podchlebnik.
REJESTRUJĄ: Zofia Nałkowska i Claude Lanzmann
Już od jutra otwarta będzie rejestracja na wyjazd edukacyjny do Izraela
Taglit Birthright Israel. Wyjazd jest skierowany do osób, które
posiadają pochodzenie żydowskie (do pokolenia dziadków), mieszczą się w
odpowiedniej kategorii wiekowej (18-27 lat), i są obywatelami Polski lub
posiadają kartę stałęgo pobytu
Gdy dwaj Żydzi spotykają się na ulicy i pierwszy mówi: cześć, jak
się masz? Drugi zazwyczaj odpowiada typowo – “baruch ha-Szem” –
błogosław Boga. Ta całkowicie normalna wymiana słów. Znajduje swoje
korzenie w paraszy tego tygodnia. W tej niezwykle istotnej paraszy Bóg
objawia dzieciom Izraela ich misję w świecie i przekazuje im Dziesięć
Przykazań.
Ewer Min haChaj, czyli o biblijnym zakazie jedzenia ciała żywego zwierzęcia.
UWAGA: zawiera drastyczne opisy. Jedzenie części ciała żywego zwierzęcia lub przyrządzanie zwierzęcia tak, aby było żywe podczas przygotowywania do spożycia, istniało także w tradycjach polskiej kuchni. Na portalu muzeum "Pałac w Wilanowie" znajdujemy artykuł ("Makabryczny przepis") autorstwa Magdaleny Spychaj, w którym czytamy: