Konzentriatonslager Auschwitz-Birkenau |
Konzentriatonslager Auschwitz-Birkenau (Obóz Koncentracyjny Oświęcim-Brzezinka) był największym hitlerowskim obozem koncentracyjnym i obozem natychmiastowej zagłady. W skład tego olbrzymiego kompleksu wchodziły trzy obozy: - Auschwitz I (Oświęcim I) - pierwszy obóz, głównie pracy przymusowej, pełniący również rolę centrum zarządzającego dla całego kompleksu; - Auschwitz II Birkenau (Brzezinka), najpierw obóz koncentracyjny, potem także obóz śmierci wyposażony w komory gazowe i krematoria; - Auschwitz III Monowitz (Monowice), obóz pracy przymusowej w fabryce Buna-Werke koncernu IG Farben.
Obóz koncentracyjny Auschwitz I został założony 27 kwietnia 1940 roku na rozkaz Heinricha Himmlera (1900-1945, wódz SS), na wniosek wyższego dowódcy SS, policji bezpieczeństwa i służby bezpieczeństwa we Wrocławiu von dem Bacha. Na lokalizację obozu koncentracyjnego wybrano Zasole, na przedmieściach miasta Oświęcim, na terenie ówczesnych Niemiec (były to tereny polskie włączone w 1939 roku w granice III Rzeszy). Obóz stworzono na terenie opuszczonych polskich koszar artyleryjskich, w piętrowych i parterowych ceglanych budynkach było ich 21. Z czasem kolejnych siedem bloków dobudowano siłami więźniów, a do bloków parterowych dobudowano piętro. Wokół obozu utworzono mały i duży łańcuch straży oraz wyludniony tzw. obszar interesów obozu (40 km2). Celem założenia obozu była izolacja i likwidacja polskiego podziemia zbrojengo.
W marcu 1941 roku przystąpiono do rozbudowy obozu koncentracyjnego Auschwitz, tak aby zwiększyć jego pojemność z 10 tys. do 30 tys. więźniów. Równocześnie postanowiono wybudować obóz Auschwitz II, który pierwotnie miał być przeznaczony dla jeńców radzieckich.
W październiku 1941 roku w obozie Auschwitz I pojawiły się pierwsze grupy jeńców radzieckich, których w liczbie 12 tys. umieszczono w wydzielonej części obozu. Zostali oni poddani straszliwym warunkom wyniszczającym życie. W marcu 1942 roku ocalałych 1 tys. jeńców przeniesiono do obozu Auschwitz II (Brzezinka), aby pomagali przy robudowie baraków.
W dniach 3-5 września 1941 roku w obozie Auschwitz I przeprowadzono na 850 więźniach (600 radzieckich jeńcach wojennych i 250 Polakach) pierwsze próby masowego uśmiercania za pomocą gazu - cyklonu B. Na terenie obozu naziści prowadzili zbrodnicze eksperymenty paramedyczne na więźniach, tu wykonywali większość egzekucji przez rozstrzelanie, tutaj też mieścił się centralny areszt obozowy dla więźniów z wszystkich części obozowego kompleksu, a także główna komendantura obozu i większość biur SS. Stąd władze obozowe kierowały dalszą rozbudową kompleksu obozowego.
W październiku 1941 roku rozpoczęła się budowa obozu koncenrtacyjnego Auschwitz II (Birkenau), na terenie wsi Brzezinka - w odległości 3 km od Oświęcimia. Obóz zajmował obszar prostokąta o powierzchni około 140 ha, ogrodzonego zewnątrz drutem kolczastym pod napięciem. Tak samo ogrodzone były wewnętrzne sektory (odcinki), na które podzielono obóz. Na tym terenie powstało około 300 różnych budynków - baraków, latryn, wartowni, komór gazowych, itp. tworzyły one kilka większych części:
Latem 1941 Himmler wskazał Auschwitz-Birkenau jako miejsce "ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej" (Endlösung). Wykonywanie tego zbrodniczego planu rozpoczęło się w tym obozie na wiosnę 1942 roku. W ten sposób obóz w Brzezince stał się miejscem największego masowego mordu w dziejach ludzkości, dokonanego na europejskich Żydach w ramach hitlerowskiego planu całkowitej zagłady tego narodu. Naziści przeznaczyli na całkowitą zagładę wszystkich Żydów zamieszkujących Europę, niezależnie od ich wieku, płci, zawodów, obywatelstwa czy zapatrywań politycznych. Ginęli tylko dlatego że byli Żydami.
Latem 1942 roku firma Hoch und Tiefbau AG z Katowic rozpoczęła budowę czterech potężnych zespołów krematoriów (II, III, IV i V) z umieszczonymi pod ziemią rozbieralniami i komorami gazowymi. Piece krematoryjne wykonała firma J.A. Topf und Soehne z Erfurtu. Obiekty te oddano do użytku miedzy marcem a czerwcem 1943 roku. Wyniku tej rozbudowy liczba mordowanych i spalanych ofiar wzrosła do około 20 tysięcy osób na dobę. Do 1943 roku zwłoki palono także na stosach i w wykopanych do tego celu dołach. Według byłego komendanta obozu R.Hossa, 6-7 kg gazu Cyklon-B wystarczało do zabicia 1.500 ludzi.
W celu większego wykorzystania siły roboczej więźniów oraz przemysłu III Rzeszy zaczęto tworzyć od 1943 roku obozy filie KL Auschwitz przy zakładach przemysłowych, zwłaszcza na Śląsku (największy podobóz w Monowicach). Powstało 40 filii obozu Auschwitz. Z niewolniczej pracy więźniów korzystały zakłady IG Farbenindustrie Kruppa i innych koncernów niemieckich.
Załoga SS obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau liczyła w latach 1940-1945 ponad 6 tys. osób. Funkcję komendanta obozu pełnili kolejno:
Pod koniec 1944 roku, w obliczu zbliżającej się do Oświęcimia ofensywy Armii Czerwonej, władze obozowe przystąpiły do zacierania śladów swych zbrodni. Niszczono dokumenty, niektóre obiekty rozebrano, inne spalono lub wysadzono w powietrze. W połowie stycznia 1945 roku wydano rozkaz ostatecznej ewakuacji i likwidacji obozu.
Historycy oceniają że przez obóz koncenrtacyjny Auschwitz-Birkenau przeszło ogółem 1,3 mln więźniów, z czego 1,1 mln Żydów. Żydzi stanowili 90% więźniów Auschwitz. Większość z nich zginęła w komorach gazowych.
W 1947 roku Najwyższy Trybunał Narodowy w Polsce, skazał na karę śmierci byłych komendantów obozu R.Hossa i A.Liebehenschela. Wyroki wykonano w 1947 roku. Trzeci komendant obozu, R.Baer, zmarł w 1963 roku w więzieniu w Republice Federalnej Niemiec (RFN). Najwyższy Trybunał Narodowy przyjął, że w Auschwitz i jego podobozach zginęło 2,8 miliona ludzi.
27 czerwca 2007 roku UNESCO dokonało zmiany nazwy obozu na: Auschwitz-Birkenau. Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady (1940-1945). Polski rząd zabiegał o zmianę przede wszystkim, by oddana została prawda historyczna o rzeczywistym charakterze obozu, a nazwa precyzyjnie odnosiła się do reżimu nazistowskiego w Niemczech.
Źródło materiałów: http://www.auschwitz.org.pl, Encyklopedia oraz Wikipedia /izrael.badacz.org/ |
Copyright © 2008 by www.poznan.jewish.org.pl