Gmina żydowska

KONTAKT

BIURO

Kliknij TUTAJ

Wsparcie finansowe Gminy

Numery kont info

POLUB NAS :)

Nasz You Tube

NOWE

POPULARNE

The National Library of Israel

Posen Library

KLIK

Kalendarz

TSKZ

Portal Chaim

Portal o Żydach, artystach i kulturze

Bar Micwa Ryana

Kliknij TUTAJ

Blog Leona Jedwabia z Australii

Moja podróz przez Holokaust

Koszerne produkty

Chabad

Szalom TV

KOL POLIN

Archiwum

Dar pamięci - Trzemeszno

Nasza znajomość historii społeczności żydowskiej w Trzemesznie jest znikoma. Jedną z przyczyn takiego stanu wiedzy jest bez wątpienia brak naukowego, pełnego opracowania jej historii. Najwięcej informacji o niej można znaleźć w Dziejach Trzemeszna pod red. Czesława Łuczaka (2002) i w Alma Mater Tremesnensis (1776-1996) pod red. Jana Leśnego i Czesława Łuczaka (1996). Bardzo ciekawą próbą opowiedzenia o tej społeczności jest praca konkursowa dwóch uczennic Gimnazjum w Trzemesznie – Zuzanny Jatczak i Klaudii Kirszner

- przygotowana pod opieką Pana Macieja Adamskiego i zatytułowana Śladami trzemeszeńskich Żydów. Przewodnik (2014). Równie kreatywną próbą jest powieść historyczna Jolanty Sroczyńskiej-Pietz pt. Cień zegara słonecznego (2019). Autorka zaczerpnęła pierwowzory dla niektórych swoich żydowskich bohaterów, zamieszkałych w XIX-wiecznym Trzemesznie, również z historii tej gminy, przybliżając bardzo sugestywnie klimat współżycia Polaków z Żydami.

Historia społeczności żydowskiej w Trzemesznie liczy ok. 150 lat. Pierwsi Żydzi zaczęli osiedlać się tutaj na przełomie XVIII-XIX w. W porównaniu z innymi gminami żydowskimi w pobliskich miejscowościach (Gniezno, Witkowo, Gębice) stanowili niewielką społeczność. Była ona najliczniejsza w połowie XIX w. Przykładowo: w 1843 r. mieszkało 413 Żydów, w 1857 r. (z 6 wsiami) – 420 (82 rodziny), w l. 1885-1887 - 350, w 1889 r. - 400, w l. 1895-1899 - 174, w 1903 r. - 150. Dla wielu z nich Trzemeszno było tylko krótkim etapem w ich życiowej wędrówce. Ale były też rodziny, które pozostawały tu z pokolenia na pokolenie. Już w 1810 r. Żydzi zbudowali w Trzemesznie synagogę i w przybliżonym czasie cmentarz. Walczyli o własną autonomię jako żydowska gmina trzemeszeńska, również wtedy, gdy ich liczebność bardzo spadła, na początku lat 20. XX w.

Mimo tragicznych wydarzeń z 1848 r. podczas Wiosny Ludów, których ofiarami stali się zarówno Polacy, jak i Żydzi, kolejne ich pokolenia żyły w Trzemesznie we wzajemnym poszanowaniu aż do roku 1939. Wśród członków Obrony Narodowej Trzemeszna we wrześniu 1939 r. byli m.in. przedstawiciele społeczności żydowskiej: Izaak (Icek) Abraham Haase i Leon Hasser (lub Haase). Obaj zginęli w masowej egzekucji w Kociniu 5 października 1939 r. Pozostała niewielka grupa 17 Żydów zamieszkałych w Trzemesznie została wywieziona przez niemiecką policję w październiku 1939 r. Akcja została przeprowadzona na rozkaz rządu centralnego Rzeszy i tzw. Namiestnika Kraju Warty Arthura Greisera, w celu oczyszczenia z Żydów małych miasteczek Wielkopolski. Dotąd los tych mieszkańców Trzemeszna nie był znany. W archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego im. E. Ringelbluma w Warszawie znalazłam dokument, który częściowo rozwiązuje tajemnicę ich śmierci. Nazwiska 17 trzemeszeńskich Żydów znajdują się na liście deportowanych do Piotrkowa Trybunalskiego, gdzie Niemcy utworzyli pierwsze getto na ziemiach polskich. Uwięzili w nim ok. 25 tys. osób. W dniach 15–21 października 1942 ok. 22 tys. osób wywieźli do obozu zagłady w Treblince.

Na liście deportowanych do Piotrkowa dnia 13 grudnia 1939 r. znaleźli się:

Siegismund Abraham – ur. 24.01.1870 r. w Trzemesznie; kupiec, zam. przy Placu Kilińskiego 18, miał sklep na rogu Pl. Kilińskiego i ulicy Bożnicowej (dzisiaj Marii Konopnickiej), zajmował się handlem żelazem, artykułami budowlanymi, szkłem; jego żoną była Else Abraham z Pander, zmarła w Trzemesznie w 1936 r.; dwoje dzieci – Felixa i Gertę, którzy wyjechali przed wojną i zginęli w Shoah;

Willy Schwersenzer – lat 65, kupiec;

Regina Schwersenzer – lat 63;

David Hirsch – ur. 1.09.1868 r. w Trzemesznie; jego żoną była Yohanna Hirsch z d. Kletchever ; był handlarzem końmi; miał córkę Florę Annę;

Hedwig Hirsch – lat 62;

Flora Hirsch – ur. 24.02.1900 r. w Trzemesznie; była córką Davida i Yohanny Hirsch;

Jakob Rachwalski – kupiec, lat 63;

Hanna Rachwalska – lat 56;

Anna Haase – lat 47;

Therese Haase – lat 10;

Aurelie Zucker – lat 54;

Ilse Zucker – lat 25, guwernantka;

Regina Ajsik – lat 36;

Issak Ajsik – lat 10;

Mendel Ajsik - lat 8;

Małka Ajsik - lat 6;

Helene Ajsik – 3 miesiące.

Poszukując informacji o trzemeszeńskich Żydach natknęłam się na drzewo genealogiczne, w którym podano, że ten sam Sigismund Abraham - podany na powyższej liście deportowanych do Piotrkowa - zginął w warszawskim getcie. W archiwum Yad Vashem znajduje się dokument potwierdzający informację o jego śmierci w Warszawie. Jest to oświadczenie złożone przez jego siostrzenicę w 1981 r. Końcowy los ostatnich trzemeszeńskich Żydów pozostaje nadal białą plamą w historii. Ale powyższy przykład odnalezionego dokumentu dowodzi o sensowności eksplorowania historii społeczności żydowskiej w Trzemesznie.

Niestety, lista osób pochodzenia żydowskiego urodzonych w Trzemesznie, które wyprowadziły się stąd przed wojną (najczęściej do Berlina i Wrocławia) i które zginęły jako ofiary Holocaustu, jest o wiele dłuższa. Oto tylko niektóre z nich:

Anna Alma Abraham (z d. Loewenthal) - ur. 30.01.1878 r. w Trzemesznie. Została deportowana 27.01.1942 r. wraz z mężem Ferdynandem Abrahamem z Gelsenkirchen (k. Dortmund) do getta w Rydze, a stamtąd wywieziona 1.05.1942 r. w nieznane miejsce.

Felix Abraham - ur. 03.01.1901 r. w Trzemesznie. Był synem Zygmunta Abrahama i Else Abraham z d. Pander (zmarła w Trzemesznie w 1936 r.). Felix wyjechał przed wojną do Berlina, skąd został deportowany dn. 29.11.1942 r. wraz z żoną do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu.

Gerta Silvia Lesser (z d. Abraham) - ur. 16.10.1904 r. w Trzemesznie. Była siostrą Felixa Abrahama. W 1939 r. mieszkała w Bytomiu. Zginęła wraz z mężem w obozie koncentracyjnym.

Georg Alexander - ur. 29.08.1884 r. w Trzemesznie. Był więziony w obozie w Sachsenhausen między 22.06.1938 r. a 27.01.1939 r. Został deportowany 27.01.1942 r. z Gelsenkirchen do getta w Rydze, gdzie zginął.

Selma Zachert (z d. Alexander) – ur. 6.09.1892 r. w Trzemesznie. Została deportowana 3.03.1943 r. z Berlina do obozu w Oświęcimiu, gdzie zginęła.

Hertha Alexander - ur. 2.08.1898 r. w Trzemesznie. Została deportowana 3.03.1943 r. z Berlina do obozu w Oświęcimiu.

Dorothea Sperling (z d. Alexander) – ur. 28.11.1899 w Trzemesznie. Deportowana 17.03.1943 r. z Berlina do getta w Terezinie, a stamtąd 6.10.1944 r. do obozu w Oświęcimiu.

Max Alexander – ur. 15.03.1901 r. w Trzemesznie. Zginął 31.03.1944 r. w obozie w Oświęcimiu.

Cecilie Kleczewski (z d. Auerbach) – ur. 11.07.1879 r. w Trzemesznie. Deportowana 21.07.1942 r. z Düsseldorfu do getta w Terezinie, a stamtąd 21.09.1942 r. do obozu w Treblince.

Moritz Auerbach - ur. 30.11.1883 r. w Trzemesznie. Był synem Wolffa Auerbacha – nauczyciela w szkole żydowskiej w Trzemesznie w 1887 r. Dn. 2.03.1943 r. został osadzony w obozie Hellerberg (k. Drezna). Dn. 2.03.1943 r. był deportowany do obozu w Oświęcimiu, gdzie zginął 3.03.1943 r.

Selma Berghold (z d. Schrubski) - ur. 10.02.1884 r. w Trzemesznie. Deportowana z mężem Herbertem Bergholdem 17.05.1943 r. z Berlina do obozu w Oświęcimiu.

Johanna Hannchen Blaustein (z d. Michel) - ur. 21.12.1868 r. w Trzemesznie. Deportowana 21.08.1942 r. z Berlina do getta w Terezinie, gdzie zginęła 25.09.1942 r.

Paula Blaustein (z d. Wreszynski) – ur. 8.01.1869 r. w Trzemesznie, Deportowana 31.07.1942 z Berlina do getta w Terezinie, gdzie zginęła 3.10.1942 r.

Selma Helene Bleiweiss (z d. Spieldoch) - ur. 7.04.1884 r. lub 1887 r. w Trzemesznie. Zginęła 21.05.1943 r. w obozie w Sobiborze.

Doris Casper (z d. Krisch) - ur. 27.10.1885 r. w Trzemesznie. Deportowana 28.05.1943 r. z Berlina do getta w Terezinie, a stamtąd 18.05.1944 r. do obozu w Oświęcimiu.

Benno Chaim - ur. 13.09.1868 r. w Trzemesznie. Deportowany 25.07.1942 r. z Düsseldorfu do getta w Terezinie, a stamtąd 21.09.1942 r. do obozu w Treblince.

Dr. Jur. Saul Sally Citron - ur. 31.03.1863 r. w Trzemesznie. Deportowany 13.08.1942 r. z Berlina do getta w Terezinie, gdzie zginął 11.09.1942 r.

Franziska Harczyk (z d. Citron) – ur. 24.01.1859 r. w Trzemesznie. Deportowana 13.08.1942 r. z Berlina do getta w Terezinie, gdzie zginęła 22.09.1942 r.

Gertrud Cohn (z d. Goetz) - ur.17.08.1886 r. w Trzemesznie. Deportowana 19.10.1942 r. z Berlina do obozu w Rydze, gdzie zginęła 22.10.1942 r.

Selma Cohn (z d. Mendel) – ur. 10.04.1887 r. w Trzemesznie. Deportowana 19.10.1942 r. z Berlina do obozu w Rydze, gdzie zginęła 22.10.1942 r.

Marta Martha Dietrich (z d. Mailich) – ur. 19.11.1893 r. w Trzemesznie. Deportowana 19.10.1941 r. z Berlina do getta w Łodzi, a stamtąd 4.05.1942 r. do getta w Chełmnie, gdzie zginęła 4.05.1942 r.

Doris Dora Eilenberg (z d. Nachmann) – ur. 24.10.1888 r. w Trzemesznie. Deportowana 12.01.1943 r. z Berlina do obozu w Oświęcimiu.

Heijmann Engelmann – ur. 3.10.1867 r. w Trzemesznie. Deportowany z Amsterdamu do obozu w Oświęcimiu, gdzie zginął 19.02.1943 r.

Sophie Sofie Ettlinger (z d. Levy) – ur. 20.03.1885 r. w Trzemesznie. Deportowana 22.10.1940 r. do obozów przejściowych w Gurs i Drancy (we Francji), skąd została wywieziona do obozu w Oświęcimiu 11.09.1942 r., gdzie zginęła.

Johanna Freuthal - ur. 4.02.1877 r. w Trzemesznie. Deportowana w 1940 r. z Bytomia do zamku Sonnenstein w Pirnie (k. Drezna), gdzie znajdował się szpital dla umysłowo chorych. Została tam poddana eutanazji 14.01.1941 r.

Herbert Friedmann – ur. 1.11.1886 r. w Trzemesznie. Deportowany 13.07.1942 r. z Berlina do obozu w Sobiborze.

Hugo Friedmann – ur. 11.02.1883 r. w Trzemesznie. Deportowany 27.11.1941 r. z Berlina do getta w Rydze. Zginął 30.11.1941 r. w masowej egzekucji w Rumbuli.

Paula Fuchs (z d. Loewenthal) – ur. 16.10.1865 r. w Trzemesznie. Deportowana 25.08.1942 r. z Berlina do getta w Terezinie, gdzie zginęła 27.12.1942 r.

Siegbert Fuchs – ur. 25.09.1895 r. w Trzemesznie. Aresztowany 26.11.1938 r. i osadzony w obozie Sachsenhausen. Deportowany 17.11.1941 r. z Berlina do Kowna, gdzie zginął 28.11.1941 r.

Richard Goetz – ur. 31.08.1890 r. w Trzemesznie. Deportowany 1.03.1943 r. z Berlina do obozu w Oświęcimiu.

Irene Gretz – ur. 25.11.1891 r. w Trzemesznie. Popełniła samobójstwo 2.03.1939 r. w Berlinie.

Regina Regine Riska Gutter (z d. Weiss) – ur. 13.06.1890 r. w Trzemesznie. Deportowana 25.03.1942 r. z Moguncji – Darmstadt do getta w Piaskach.

Max Haase – ur. 2.04.1888 r. w Trzemesznie. Deportowany 9.12.1942 r. z Berlina do obozu w Oświęcimiu.

Oskar Haase – ur. 11.11.1899 r. w Trzemesznie. Deportowany 27.11.1941 r. do obozu w Rydze, gdzie zginął 30.11.1941 r. w masowej egzekucji w Rumbuli wraz z żoną i dwójką dzieci.

Paul Haase – ur. 4.04.1890 r. w Trzemesznie. Deportowany 3.03.1943 r. z Berlina do obozu w Oświęcimiu.

Albert Happ – ur. 20.08.1897 r. w Trzemesznie. Internowany 5.12.1938 w obozie Sachsenhausen. Deportowany 16.06.1943 r. z Berlina do getta w Terezinie, a stamtąd do obozu w Oświęcimiu 12.10.1944 r.

Bianca Happ - ur. 9.06.1895 r. w Trzemesznie. Deportowana w 1942 r. z Berlina do getta w Rydze.

Diana Happ – ur. 9.06.1896 r. w Trzemesznie. Deportowana 14.12.1942 r. z Berlina do obozu w Oświęcimiu.

Stella Hirsch – ur. 14.11.1897 r. w Trzemesznie. Deportowana 3.03.1943 r. z Berlina do obozu w Oświęcimiu.

Paula Pauline Jacob – ur. 10.09.1870 r. w Trzemesznie. Deportowana 14.09.1942 r. z Berlina do getta w Terezinie, gdzie zginęła 18.02.1944 r.

Rosa Rose Karmelek (z d. Happ) – ur. 26.11.1904 r. w Trzemesznie. Deportowana 15.08.1942 r. z Berlina do getta w Rydze, gdzie zginęła 18.08.1942 r.

Anna Anni Kattkitzki (z d. Sachs) – ur. 14.08.1884 r. w Trzemesznie. Deportowana 27.11.1941 do getta w Rydze, gdzie zginęła 30.11.1941 r. w masowej egzekucji w Rumbuli.

Berl Bruno Keil – ur. 18.01.1903 r. w Trzemesznie. Deportowany 1.03.1943 r. z Berlina do obozu w Oświęcimiu, a stamtąd 7.03.1945 r. do obozu w Buchenwaldzie, gdzie zginął 26.03.1945 r.

Herbert Keil – ur. 31.08.1904 r. w Trzemesznie. Deportowany 12.03.1943 r. z Berlina do obozu w Oświęcimiu.

Hermann Kempe – ur. 3.06.1875 r. w Trzemesznie. Deportowany z Wrocławia transportem na Wschód.

Sally Kempe – ur. 11.04.1890 r. w Trzemesznie. Deportowany 25.11.1941 r. z Wrocławia do Fortu IX w Kownie, gdzie zginął 29.11.1941 r.

Heinz Kerschauer – ur. 17.12.1903 r. w Trzemesznie. Deportowany z Berlina do obozu w Oświęcimiu.

Friedrich Krisch – ur. 22.12.1888 r. w Trzemesznie. Deportowany 16.06.1943 r. z Berlina do getta w Terezinie, a stamtąd do obozu w Oświęcimiu 12.10.1944 r.

Jenny Lazarus (z d. Loewenthal) – ur. 27.04.1874 r. w Trzemesznie. Deportowana 3.08.1942 r. z Berlina do getta w Terezinie, gdzie zginęła 8.11.1942 r.

Leo Loewenthal – ur. 8.04.1878 r. w Trzemesznie. Został aresztowany i zamordowany 18.01.1941 r. w Berlinie.

Hermann Levin – ur. 8.02.1874 r. w Trzemesznie. Deportowany 31.06.1942 r. z Berlina do getta w Terezinie, gdzie zginął 18.03.1943 r.

Auguste Lewin (z d. Kempe) – ur. 4.05.1877 r. w Trzemesznie. Deportowana 13.04.1942 r. z Wrocławia do getta w Izbicy.

Hedwig Else Lubinski (z d. Jakob) – ur. 13.07.1887 r. w Trzemesznie. Deportowany 23.02.1944 r. z Berlina do getta w Terezinie, a stamtąd do obozu w Oświęcimiu 28.10.1944 r.

Martha Magnus (z d. Pflaum) – ur. 13.12.1890 r. w Trzemesznie. Deportowana 5.09.1942 r. z Berlina do getta w Rydze, gdzie zginęła 8.09.1942 r.

Meyer Meier Meir Max Mailich – ur. 16.12.1888 r. w Trzemesznie. Był kupcem. Deportowany 12.02.1940 r. ze Szczecina do getta w Bełżcach.

Samuel Mailich – ur. 29.03.1885 r. w Trzemesznie. Deportowany 3.03.1943 r. z Berlina do obozu w Oświęcimiu.

Anna Johanna Mandel (z d. Mendel) – ur. 28.11.1866 r. w Trzemesznie. Deportowana 30.06.1942 r. z Berlina do getta w Terezinie., gdzie zginęła 16.07.1942 r.

Sigismund Siegesmund Marcus – ur. 14.04.1882 r. w Trzemesznie. Internowany 21.12.1938 r. w obozie w Sachsenhausen. Deportowany 25.10.1941 r. wraz z żoną z Hamburga do getta w Łodzi, gdzie zginął 20.02.1942 r.

Rosa Marcus (z d. Rothmann) – ur. 5.04.1876 r. w Trzemesznie. Deportowana 1.11.1941 r. z Berlina do getta w Łodzi, a stamtąd 9.05.1942 r. do obozu w Chełmnie, gdzie zginęła 9.05.1942 r.

Anna Mendel (z d. Kempe) – ur. 11.08.1890 r. w Trzemesznie. Deportowana z mężem Albertem Mendlem z Wrocławia w 1942 r. do obozu koncentracyjnego.

Wilhelm Mendel – ur. 17.03.1874 r. w Trzemesznie. Deportowany 20.05.1942 r. z Gliwic do obozu w Oświęcimiu, gdzie zginął.

Toni Mensor (z d. Wolff) – ur. 13.03.1881 r. w Trzemesznie. Deportowana 25.10.1941 r. z Hamburga do getta w Łodzi.

Clara Munderstein (z d. Rothmann) – ur. 27.05.1868 r. w Trzemesznie. Deportowana 7.08.1942 r. z Berlina do getta w Terezinie, a stamtąd do obozu w Treblince 26.09.1942 r.

Gabriel Gustav Rothmann – ur. 5.12.1866 r. w Trzemesznie. Deportowany 29.11.1941 r. z Norymbergii w kierunku obozu w Rydze.

Lucie Margarete Ohnstein (z d. Schwersenzer) – ur. 9.11.1903 r. w Trzemesznie. Deportowana 3.02.1943 r. z Berlina do obozu w Oświęcimiu.

Margarete Opet (z d. Mailich) – ur. 26.02.1892 r. w Trzemesznie. Deportowana 13.04.1942 r. z Wrocławia do getta w Izbicy.

Christoph David Pflaum – ur. 14.04.1874 r. w Trzemesznie. Więziony w obozie Mauthausen od lipca 1942 r. do 16.09.1942 r., gdzie zginął.

Siegmund Sigismund Pflaum – ur. 7.06.1892 r. w Trzemesznie. Deportowany 2.03.1943 r. z Berlina do obozu w Oświęcimiu.

Ida Saalfeld (z d. Mendel) – ur. 10.01.1877 r. w Trzemesznie. Deportowana 12.01.1943 r. z Berlina do obozu w Oświęcimiu.

Florentine Franziska Schallamach (z d. Bley) – ur. 24.07.1876 r. w Trzemesznie. Deportowana 13.04.1942 r. z Wrocławia do getta w Izbicy, gdzie zginęła. Była matką sławnego naukowca Adolfa Schallamacha, który przeżył wojnę.

Arthur Schlesinger – ur. 8.10.1890 r. w Trzemesznie. Deportowany 29.11.1942 r. z Berlina do obozu w Oświęcimiu. Zginął w grudniu 1942 r. getcie w Rydze.

Flora Schlesinger (z d. Loewenthal) – ur. 20.11.1868 r. w Trzemesznie. Deportowana 3.07.1942 r. z Berlina do getta w Terezinie, a stamtąd 19.09.1942 r. do obozu w Treblince.

Max Schwersenzer – ur. 16.07.1880 r. w Trzemesznie. Deportowany 2.03.1943 r. z Berlina do obozu w Oświęcimiu.

Hertha Anna Sgaller (z d. Wreszynski) – ur. 3.10.1899 r. w Trzemesznie. Deportowana 5.03.1943 r. z Wrocławia do obozu w Oświęcimiu. Była lekarzem pediatrą, siostrą Rosy Wreszynski i Gertrudy Wiener (z d. Wreszynski). Wszystkie 3 siostry zginęły.

Vera Renate Simon (z d. Lewin) – ur. 1.07.1910 r. w Trzemesznie. Deportowana 3.02.1943 r. z Berlina do obozu w Oświęcimiu.

Arnohld Spieldoch – ur. 4.10.1879 r. w Trzemesznie. Deportowany 3.03.1943 r. z Berlina do obozu w Oświęcimiu.

Hulda Springer – ur. 16.12.1889 r. w Trzemesznie. Deportowana 17.05.1943 z Berlina do obozu w Oświęcimiu.

James Taschynski – ur. 18.06.1907 r. w Trzemesznie. Deportowany w 1940 r. z Branitz do domu opiekuńczo-uzdrowiskowego w Lubiążu , a następnie w grudniu 1940 r. do szpitala dla umysłowo chorych w zamku Sonnenstein w Pirnie, gdzie został poddany eutanazji.

Henriette Wagner (z d. Loeffler) – ur. 9.06.1892 r. w Trzemesznie. Deportowana 26.02.1943 r. z Berlina do obozu w Oświęcimiu.

Heinz Joseph Warschauer – ur. 17.12.1903 r. w Trzemesznie. Deportowany 19.02.1943 r. z Berlina do obozu w Oświęcimiu.

Gertrud Debora Wiener (z d. Wreszynski) – ur. 29.03.1901 r. w Trzemesznie. Deportowana 13.04.1942 r. wraz z siostrą Rosą Wreszynski z Wrocławia do getta w Izbicy.

Bertha Wohlgemuth – ur. 10.10.1903 r. w Trzemesznie. Deportowana 6.03.1943 r. z Berlina do obozu w Oświęcimiu.

Martin Wolff – ur. 29.01.1881 r. w Trzemesznie. Popełnił samobójstwo 11.01.1942 r. w Berlinie.

Erich Erik Elia Elias Wreschinski – ur. 18.10.1891 r. w Trzemesznie. Deportowany 3.03.1943 r. z Berlina do obozu w Oświęcimiu.

Julius Wreszynski – ur. 8.05.1869 r. w Trzemesznie. Deportowany 14.09.1942 r. z Berlina do getta w Terezinie, gdzie zginął 5.12.1942 r.

Paul Wreszynski – ur. 17.07.1902 r. w Trzemesznie. Był rabinem w małej synagodze w Berlinie, która istniała w l. 1931-1938. Deportowany 14.12.1942 r. wraz z żoną i dziećmi z Berlina do obozu w Oświęcimiu.

Rose Rosa Wreszynski – ur. 31.12.1895 r. w Trzemesznie. Deportowana 13.04.1942 r. z Wrocławia do getta w Izbicy.

Naziści zabili 6 milionów Żydów. W Polsce ok. 3 milionów, co stanowiło ok. 90% całej społeczności żydowskiej zamieszkałej przed wojną w Polsce. Ale ofiary Holocaustu nie były numerami i nie przez liczby należy je postrzegać. Każdy z tych zamordowanych miał imię, nazwisko, dom, rodzinę, niepowtarzalną historię. Pamiętajmy, że życie niektórych z nich rozpoczęło się w Trzemesznie. Pamięć o nich i ich przodkach, którzy tworzyli społeczność tego miasta, jest tym, co możemy im ofiarować.

Składam serdeczne podziękowania Panu Jasonowi Bleyowi z San Francisco, który pomógł mi w odnalezieniu wielu ważnych informacji dotyczących społeczności żydowskiej w Trzemesznie oraz Pani Monice Taras z Żydowskiego Instytutu Historycznego im. E. Ringelbluma w Warszawie za udostępnienie skanów dokumentu z archiwum Instytutu.

Agnieszka Kostuch

Źródła:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Jom_ha-Szoa)

www.bundesarchiv.de/gedenkbuch/

https://yvng.yadvashem.org/index.html?language=en&s_id=&s_lastName=&s_firstName=&s_place=Tremessen&s_dateOfBirth=

www.ushmm.org

www.geni.org

Heppner Aaron, Herzberg Isaak, Aus Vergangenheit und Gegenwart der Juden und der jued. Gemeinden in den Posener Landen; nach gedruckten und ungedruckten Quellen, Koźmin - Bydgoszcz 1909.

Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego im. E. Ringelbluma w Warszawie, dokument o sygnaturze AJDC 210/550.

Oryginalne opracowanie, zdjęcia i dokument czytaj TUTAJ

Wstecz