Rabbi
(rabin) Israel ben-Eliezer ( hebr. רבי ישראל בן-אליעזר) (ur. 27 sierpnia 1698 w Okopach
Świętej Trójcy, zm. 22 maja 1760 w Międzyborzu), znany
bardziej pod przydomkiem HaBaal Szem Tow (hebr. הבעל שם טוב;
różne są tłumaczenia tego przydomku: Mistrz Świętego Imienia, Pan Dobrego
Imienia, albo Mąż Dobrej Sławy, zwany także skróconym przydomkiem: BeSzT , hebr.
בעש"ט) – rabin,
cadyk, jeden z twórców chasydyzmu na terenach dawnej Rzeczypospolitej w XVIII
wieku. Mistrz Dow-Bera z Międzyrzeca nauczyciela Elimelecha z Leżajska.
Wyrażał się prostym językiem, zrozumiałym dla każdego Żyda.
Już za życia stał się bardzo popularny wśród najbiedniejszej ludności
żydowskiej. Działał głównie na terenie Podola, gdzie z czasem osiedlił się w
miasteczku Międzybóż. BeSzT był zauroczony żydowskim mistycyzmem (kabałą). Nie
odcinał się też od żydowskiej tradycji talmudycznej.
Jego nauka była próbą syntezy tradycji z nowym mistycyzmem i
jednocześnie atakiem w ortodoksję żydowską. Baal Szem Tow był jak gdyby
odpowiednikiem Marcina Lutra w chrześcijaństwie, gdyż uważał pośrednictwo rabinów
w kontaktach z Bogiem i zagłębianie się w tajniki i zawiłości Talmudu za
zbędne. Za to spotkał się z krytyką ortodoksów żydowskich.
Głosił zwalczanie zła nie złem, ale dobrem, które należy
dostrzec jako aspekt boskości i sprowadzenia go następnie ku dobru. Każdy mógł
liczyć na oczyszczenie i nagrodę, gdyż człowiek (a w zasadzie jego dusza) jest
złączony z Bogiem miłością (hebr. dewekut – "przylgnięcie",
"zespolenie się"). Złączenie się z Bogiem było osią intelektualną
chasydyzmu. BeSzT nauczał, że Boga należy chwalić nie poprzez umartwianie się i
ascezę, ale raczej poprzez mądre i radosne korzystanie z życia i darów, jakie z
sobą niesie. Pobożność w tym ujęciu była afirmacją życia.
Stąd też wynikała niespotykana wcześniej na taką skalę forma
czczenia Boga poprzez taniec i śpiew, a także, charakterystyczna dla chasydów,
forma modlitwy ekstatycznej prowadzącej do stanu radosnego uniesienia i
zachwytu (hebr. hitlahawut – "entuzjazm"). Taka modlitwa powinna
człowiekowi przynieść radość i pogodę ducha, co oznacza zespalanie się z
Bogiem.
Nie wyklucza to kontemplacji i nieustannej służby Bogu,
która wypełnia całe życie chasyda. W nauce BeSzTa dostrzec można też echa panteizmu
chasydów nadreńskich, ponieważ podobnie jak oni starał się dostrzec
wszechobecność Boga w każdym aspekcie życia, nie tylko ludzkiego.
Jego synem był Mojżesz Chaim z Sudlikowa, a prawnukiem
BeSzTa był Nachman z Bracławia.
/zrodlo:wikipedia/
|