W Szemot 20,5 czytamy: "(...) Ja (Haszem) twój Bóg, jestem Bogiem żądającym wyłączności, który [wymierza] karę [za] grzech ojców na synach do trzeciego i do czwartego pokolenia tym, którzy Mnie nienawidzą", natomiast w Dewarim 24,16: "Ojcowie nie ponoszą śmierci za winy synów, ani synowie za winy swych ojców. Każdy umrze za swój grzech". Jak judaizm tłumaczy tę sprzeczność?

Pytania o tę "sprzeczność" pomiędzy tymi dwoma fragmentami Tory  pojawiają się bardzo często. Sprawa wygląda niepokojąco.

Jednak sprzeczność jest tu tylko pozorna.

Po pierwsze (gdybyśmy mieli patrzeć na to zagadnienie wyłącznie z logicznego punktu widzenia):

Cytat z Szemot odnosi się do postępowania Boga.

Bóg oświadcza, że będzie SAM karał w ten sposób ["Ja, (Haszem)"], ale nie zezwala na taki sposób postępowania człowiekowi.

Bowiem z kolei cytat z Dewarim odnosi się do postępowania człowieka. Jest zakazem wymienionym wśród innych przykazań dotyczących postępowania prawnego (cywilnego i karnego).

Jest oczywiste, że wynika to z faktu, że inne prawa obowiązują człowieka, a inne zasady postępowania wyznacza sobie samemu Bóg. Człowiek nie jest Bogiem, a Bóg - człowiekiem.

Ze sprzecznością mielibyśmy do czynienia wówczas, gdy Bóg zabraniałby człowiekowi karania "ojców za grzechy synów i synów za grzechy ojców" w jednym miejscu, a w drugim by mu na to zezwalał. Jednak w tej sprawie zakaz Tory jest konsekwentny: "Sądowi nie wolno karać rodziców za przestępstwa popełnione przez ich dzieci" (Ralbag). "W dosłownym znaczeniu Tora zakazuje karać rodziców za grzechy ich dzieci i odwrotnie" (Raszbam). W praktycznym wymiarze, chodzi tu o zakaz składania zeznań przeciw najbliższym krewnym.

Po drugie (i ważniejsze):

Słowa "który [wymierza] karę [za] grzech ojców na synach do trzeciego i do czwartego pokolenia tym, którzy Mnie nienawidzą" są często rozumiane co najmniej nieprecyzyjnie.

Tam nie ma mowy o karze dla synów, wnuków i prawnuków, bez związku z ich własnym postępowaniem. Od ich postawy zależy, czy kara zostanie wykonana.

Ibn Ezra interpretował słowa Boga w ten sposób, że wyrażają one miłosierdzie, bo zamiast karać natychmiast, Bóg zapamiętuje uczynki, ale ociąga się z wymierzeniem kary,  aby grzesznik lub jego dzieci wyraziły skruchę. I kara za grzechy ojców będzie wymierzona tylko "tym, którzy Mnie nienawidzą" - czyli powtarzają grzechy ojców, "pochwalają je i pragną czynić podobnie".

Dyskusja na ten temat znajduje się w Talmudzie Babilońskim (Sanhedryn 27b).

Konkluzja brzmi: kara dotyczy tylko tych "synów", którzy kontynuują grzechy swoich ojców. Dosłownie: "którzy  trzymają w swoich dłoniach czyny ojców".

/żródło: the 614 commandment/