Zasada, że wszystkie prawa Tory (w tym reguły kaszrutu
[zasady koszerności]) ulegają zawieszeniu wtedy, gdy zagrożone jest
ludzkie życie, nie obowiązuje wówczas, gdy człowiek zmuszany jest do publicznego popełnienia bałwochwalstwa (a także niemoralnego kontaktu seksualnego lub morderstwa).
Oznacza
to z jednej strony, że gdy życie Żyda zależy na przykład od przyjęcia
lekarstwa, które ma w sobie niekoszerny składnik, to wolno mu je zażyć,
aby uratować życie. Oznacza to nawet, że narażanie życia w imię
przestrzegania zasad koszerności byłoby naganną głupotą i to lekarstwo
trzeba koniecznie przyjąć.
Jednak
zupełnie inaczej wygląda sytuacja, gdy jedzenie zakazanego,
niekoszernego produktu ma odbyć się publicznie jako zaplanowana
demonstracja mająca udowodnić, że wiara i przestrzeganie jej zasad są u
Żydów kruche - gdy naruszenie reguł ma być manifestacją pokazującą, że
wierność zasadom religii jest u Żydów łatwa do złamania. Wtedy właśnie, w
myśl halachy (prawa religijnego), jest obowiązkiem i
zarazem wielką zasługą wykazanie, że tak wcale nie jest - kategorycznie
odmawiając, a nawet, w skrajnych przypadkach, oddając własne życie. Bo
życie jest wielką wartością, ale istnieją - według judaizmu - wartości,
bez których życie traci sens.
Historia
siedmiu braci i ich matki opisana w II Księdze Machabejskiej i w
Talmudzie jest właśnie jednym z najsłynniejszych w żydowskiej tradycji
przypadków Kidusz Haszem [uświęcenia Imienia Boga].
Krótko
przed wybuchem powstania pod przywództwem Judy Machabeusza przeciw
okupantom greckim, despota Antioch IV Epifanes aresztował żydowską matkę
i jej siedmiu synów, po czym chciał zmusić ich do publicznego złamania
zasad kaszrutu, nakazując im jedzenie wieprzowiny.
Gdy odmówili - zostali poddani torturom i zamordowani (II Księga
Machabejska). Widząc to, ich matka popełniła samobójstwo.
Prawie
identyczną historię znajdujemy w Talmudzie (Gittin 57b), z tą różnicą,
że odmowa zjedzenia niekoszernego mięsa zostaje zastąpiona odmową
składania pokłonu posągowi politeistycznego bóstwa. 25 dnia miesiąca
kislew 167 roku p.n.e. Grecy ustawili w Świątyni Jerozolimskiej posąg
Zeusa i składali przed nim ofiary ze zwierząt, w tym ze świń. Wydany
został dekret zakazujący obrzezania. Karą za jego nieprzestrzeganie była
śmierć. Zakazane zostało także uświęcanie Szabatu.
Żydzi
odpowiedzieli zdecydowanym oporem. Król Antioch, który chciał zniszczyć
judaizm, usiłował publicznie, przed całym dworem i zebranym tłumem
udowodnić, że Żydzi – gdy będzie zagrożone ich życie – szybko porzucą
Boga. Jednak synowie i ich matka wybrali nieludzkie tortury i śmierć,
ale nie ugięli się przed wolą tyrana. Ich postawa była jednym z ważnych
ogniw w łańcuchu oporu. Była manifestacją Kidusz Haszem dającą przykład innym Żydom.
W rezultacie wybuchło powstanie, które zakończyło się sukcesem, i judaizm ocalał.
Obraz: "Matka i jej siedmiu synów" ["Męka Machabeuszy"] Jean-Baptiste de Vignaly, 1781, Paryż
/żródłó: the 614 commandment/
|