Kiedy świętujemy Purim?
Pierwsza Miszna w traktacie pod tytułem „Megila” w Talmudzie Babilońskim jednoznacznie
wyjaśnia: “Megila jest czytana 14-go dnia miesiąca Adar w nieogrodzonym
mieście a w mieście otoczonym murem 15-tego dnia miesiąca Adar”. Miszna
wyjaśnia dalej, że w niektórych przypadkach można przeczytać Megilę również 13,
12, a nawet 11 dnia miesiąca Adar.
W jakich okolicznościach? Na przykład, gdy
miasto nie ma rabina lub
przywódcy, który jest biegły w czytaniu Megili, wtedy
można wysłuchać Megilę w dzień targowy (poniedziałek lub czwartek) i zbierać
się w dniu, w którym zawsze znajdzie się ktoś, kto będzie mógł przeczytać
Megilę. Gemara w traktacie „Megila” podaje także uzasadnienia dlaczego mamy
różnicę w świętowaniu i czytaniu Megili 14 i 15 dnia miesiąca Adar w zależności
od miasta otoczonego murem. Można też wyciągnąć wniosek z tego traktatu, że
oprócz tych pięciu podanych dat, Megila nie może być czytana.
Jednakże Talmud Jerozolimski
ma inne stanowisko w tej sprawie. W stuleciach po napisaniu Miszny w Twerii pod
koniec II wieku naszej ery pojawiły się dwa ośrodki żydowskiej nauki, Babilonia
i północny Izrael. Babilonia (dzisiejszy Irak) miała nowoczesne akademie już od
setek lat. Była tam też duża i intelektualnie rozwinięta społeczność żydowska. W
Izraelu również był silny ośrodek studiów żydowskich, który zaprocentował
powstaniem Talmudu Jerozolimskiego. Mimo, że Talmud Babiloński pojawił się 400
lat po napisaniu Miszny, to właśnie ten Talmud cieszy się dzisiaj większym
autorytetem.
Według Talmudu
Jerozolimskiego można czytać Megilę przez cały miesiąc Adar, ponieważ cały
miesiąc reprezentuje czas zbawienia. Talmud podaje dowód cytując samą Megilę. W
dniu, w którym los Żydów został odmieniony na lepsze i zostali wybawieni od
bliskiej śmierci, Żydzi przeżywali radość i roztaczali na wszystkich pogodę
ducha i rozszerzyli tę radość na “miesiąc, który zmienił się z bólu serca w
radość, z żałoby w radosne święto” (Estera 9:22). Purim jest obchodzony
nie tylko w dniu, w którym miało miejsce historyczne wydarzenie, ale nawet
przez cały miesiącu, w którym wydarzył się cud. Znajduje to odzwierciedlenie w
słynnej Misznie, która stwierdza: “kiedy przychodzi Adar, zwiększamy naszą
radość”.
Idea ta ma praktyczne
implikacje w prawie żydowskim, zgodnie z kodeksem żydowskiego prawa (Shulchan
Aruch 688: 7). „Kto wyrusza w podróż i nie będzie mógł znaleźć Megili do
przeczytania 14 dnia miesiąca Adar, może przeczytać ją nawet na początku
miesiąca”. Stanowisko to zostało potwierdzone przez Rema, który stwierdził, że
to rzeczywiście był zwyczaj w Krakowie. Dodał on, że jeśli jednak podróżnik znajdzie
Megilę 14 dnia miesiąca Adar, to powinien ją ponownie przeczytać.
Przekonanie, że miesiąc, w
którym przypada święto, ma znaczenie odnajduje odzwierciedlenie w prawie
żydowskim w odniesieniu do miesięcy Nisan (Pesach) i Tiszrej (Rosz Haszana, Jom
Kipur i Sukot), gdzie smutne modlitwy (tachanun), które są zwykle mówione,
zostają ominięte, by zachować świąteczną atmosferę. Zwyczaj ten jednak nie
dotyczy całego miesiąca Adar, podczas którego zmawiamy codzienną smutną
modlitwę zwaną tachanun. Mimo to rabini uznali, że mamy uznać szczególny status
całego miesiąca Adaru, zaczynając już od Rosz Chodesz. Jest to miesiąc szczęścia
i radości. Powinniśmy zatem zaplanować nasze sprawy sądowe i tym podobne na
miesiąc Adar. Albowiem zapisane jest w Szulchan Aruch Orach Chaim 688: 1:
“Należy rozwiązywać sprawy sądowe w miesiącu Adar, ponieważ ręka Izraela
jest wtedy silna”.
Próbując zrozumieć naturę
tej “szczególnej fortuny” lub szczęścia w tym miesiącu, Rabi Melamed
w swojej książce Peninei Halacha (Zmanim, rozdział 14) wyjaśnia, że nie ma
zbiegów okoliczności na świecie i że każde wydarzenie ma swoją naturę i
charakter.
Skoro miesiąc Adar, w którym wydarzył się Purim był godny, aby pomieścić
cud Purimowy, to jest to znak, że miesiąc ma specjalną segulę (moc), aby
zamienić zło w radość. Na świecie zawsze jest radość, powinniśmy zawsze być
szczęśliwi; jednak, ponieważ oprócz radości istnieje również zło i cierpienie,
a więc radość jest niepełna.
Gdy miesiąc posiada moc przekształcania zła w radość, wówczas doświadczamy
prawdziwej i pełnej radości! Ten miesiąc daje nam wgląd w to, jak wygląda czas
odkupienia, kiedy już nie będziemy mieli mieszaniny radości i smutku, szczęścia
i cierpienia. Zamiast tego będzie kompletna i doskonała simcha – radość. Z tego
powodu radość Purimu przenika na cały miesiąc, podczas którego w każdym
pokoleniu od nowa odczuwamy blask cudu Purimowego.
Ta myśl oczywiście nie
dowodzi, że w miesiącu Adar w obecnych czasach jest możliwa doskonała radość. Jesteśmy
niestety świadkami wielkiej tragedii, niezależnie od daty w żydowskim
kalendarzu. Niemniej jednak, pojęcie większej radości w tym miesiącu dzięki
świętu Purim wystarczy, aby choć częściowo zmienić nasze nastawienie i
zwiększyć naszą radość w tym miesiącu.
Miejmy nadzieję, że
pewnego dnia doświadczymy pełnej, doskonałej radości Adaru i ogarnie ona nasze
całe życie i przeniknie na cały świat.
Rabin Avi Baumol
|