Gmina żydowska

KONTAKT

BIURO

Kliknij TUTAJ

Wsparcie finansowe Gminy

Numery kont info

POLUB NAS :)

Nasz You Tube

NOWE

POPULARNE

The National Library of Israel

Posen Library

KLIK

Kalendarz

TSKZ

Portal Chaim

Portal o Żydach, artystach i kulturze

Bar Micwa Ryana

Kliknij TUTAJ

Blog Leona Jedwabia z Australii

Moja podróz przez Holokaust

Koszerne produkty

Chabad

Szalom TV

KOL POLIN

Archiwum

Ladino

Z oczywistych względów w naszym rejonie najbardziej znanym żydowskim językiem jest jidysz - na terenie Polski kwitła kultura w tym języku. Nie tylko Żydzi aszkenazyjscy mieli jednak swój język. Niezwykle ciekawą żydowską mową jest również ladino, zwany też idioma castellano.

Ladino to dialekt używany przez Sefardyjczyków, rozpowszechniony przede wszystkim w rejonie Morza Śródziemnego. Jego początki sięgają średniowiecza, a pierwsza książka w tym języku ukazała się drukiem w 1510 roku, w Konstantynopolu.
Podstawą ladino był zasadniczo średniowieczny dialekt kastylijski, ale część słownictwa pochodziła z języka hebrajskiego - przede wszystkim terminologia religijna oraz słowa odnoszące się do żydowskich obyczajów. Ladino ubogacał się wraz z upływem czasu. Wchodziły w jego skład słowa hiszpańskie i portugalskie, którym dodawano hebrajskie prefiksy i sufiksy. Żydzi z krajów lewantyńskich włączali do swej mowy także słowa, a czasem całe zwroty z języków greckiego, tureckiego i arabskiego. Co ciekawe wymiana ta zachodziła w obie strony i dziś w języku hiszpańskim można odnaleźć hebrajskie słowa, które przejęte zostały właśnie z ladino.
Po wypędzeniu Żydów z Hiszpanii w 1492 roku ladino wędrował wraz z sefardyjskimi Żydami w różne regiony świata. Bardzo ważnym ośrodkiem kultury tego języka stała się między innymi Grecja, a w szczególności Saloniki. Sefardyjczycy wędrowali zarówno na wschód, jak i na zachód, co w konsekwencji spowodowało wytworzenie się dwóch dialektów tego języka - wschodni (Turcja, Rodos) i zachodni (Grecja, Maroko, Rumunia, Macedonia, Bośnia, Serbia).
Ladino spotkał los podobny do losu jidysz - podczas II wojny światowej zamordowano większość Żydów, którzy nim mówili. Dziś największa społeczność Żydów znających i posługujących się tym językiem, znajduje się w Izraelu. Istniejący i z rzadka używany ladino jest jednak znacznie uboższy od tego, który przez długie lata kwitł w kulturze Żydów sefardyjskich.

Barbara Krawcowicz

/zrodlo: the 614 commandment society/

Wstecz