Dwie skłonnosci |
"Pożądanie kobiety może prowadzić do gwałtu - wtedy rezultatem pożądania jest wielkie zło. Może także prowadzić do małżeństwa, założenia rodziny, wychowania dzieci - i wtedy rezultatem będzie wielkie dobro." Natura ludzka podlega działaniu dwóch potężnych sił: jecer hara i jecer hatow. Jecer hara jest instynktem wyrosłym z egoizmu i jest odpowiednikiem tego, co tysiące lat później Zygmunt Freud określił jako id: skupia w sobie energię agresji, niemoralnych pożądań, egoistycznych zachcianek i inklinacji. Jecer hatow jest natomiast ekwiwalentem freudowskiego superego. Jest to system wartości (społecznych norm), uznawanych przez człowieka za własne, które kierują go w stronę dobra - w miarę, gdy dojrzewa społecznie i indywidualnie. W dyskusjach rabinów rozróżnienie jecer hara (inklinacja do złego) od jecer hatow (inklinacja do dobrego) jest bardziej wyrafinowane, niż można sądzić po ich nazwach. Jecer hara nie jest żadną demoniczną siłą popychającą człowieka do czynienia zła, ale jest naturalną tendencją do zapewniania sobie przyjemności, poczucia bezpieczeństwa i posiadania, która - gdy nie kontrolowana przez jecer hatow - może prowadzić do zła. Natomiast kontrolowane jecer hara kieruje do społecznie pożądanych rezultatów: małżeństwa, utrzymywania kontaktów społecznych, prowadzenia działalności zawodowej. Rabini wyraźnie podkreślali, że jecer hara nie jest złem samym w sobie, ale będąc inklinacją do zła, może do zła prowadzić. Podstawą jecer hara jest instynktowny "egoizm", charakterystyczny dla natury każdej żywej istoty. Problem w tym, że ten "egoizm" jest naturalny, a altruizmu trzeba się uczyć. Altruizm polega właśnie na ograniczaniu swojego egoizmu dla dobra innych, z myślą o innym człowieku (lub innej istocie żywej). Jest to trudne, bo wymaga ograniczeń. Jecer hara podpowiada szybkie i proste rozwiązania - z natychmiastowym zaspokojeniem: widzę przedmiot, który chcę mieć - więc biorę. Jecer hatow zmusza do pomyślenia: nie należy on do mnie, jego zabranie będzie krzywdą dla jego właściciela. Pożądanie (np. seksualne - klasyczny przykład jecer hara) nie jest czymś złym samo w sobie. Nic nie jest złe samo w sobie, ale każda rzecz może prowadzić do dobra lub zła. Pożądanie (niezależnie, jakie ono jest i niezależnie, czego się pożąda) może być zaspokojone w taki sposób, który kogoś skrzywdzi, lub taki, który kogoś uszczęśliwi. Pożądanie kobiety może prowadzić do gwałtu - wtedy rezultatem pożądania jest wielkie zło. Może także prowadzić do małżeństwa, założenia rodziny, wychowania dzieci - i wtedy rezultatem będzie wielkie dobro. Pożądanie przedmiotu (dóbr materialnych) może prowadzić do popełnienia kradzieży. Może także prowadzić do zdobywania umiejętności zawodowych i pracowitości. Podstawą działania w obu powyższych przypadkach jest ta sama skłonność należąca do jecer hara - potrzeba zaspokojenia pożądania, ale w drugim z nich jecer hatow kontroluje postępowanie człowieka i dba, aby rezultaty jecer hara były dobre, bo przecież rezultaty się liczą. Nie jecer hara stanowi problem, ale to, co z tą skłonnością zrobimy! Mike Jay, the 614 commandment society/ |
Copyright © 2008 by www.poznan.jewish.org.pl