Gmina żydowska - 11 Adar i Purim Katan

KONTAKT

BIURO

Kliknij TUTAJ

Wsparcie finansowe Gminy

Numery kont info

POLUB NAS :)

Nasz You Tube

NOWE

POPULARNE

The National Library of Israel

Posen Library

KLIK

Kalendarz

TSKZ

Portal Chaim

Portal o Żydach, artystach i kulturze

Bar Micwa Ryana

Kliknij TUTAJ

Blog Leona Jedwabia z Australii

Moja podróz przez Holokaust

Koszerne produkty

Chabad

Szalom TV

KOL POLIN

Archiwum

11 Adar i Purim Katan

Rozważania rabina Icchaka Rapoporta:Kiedy usiadłem, by napisać artykuł do naszego elektrycznego biuletynu, zdałem sobie sprawę z tego, że piszę w dniu 11 Adar – Jorcajt wielkiego uczonego Rabina Chaima Josefa Dawida Azulay, błogosławionej pamięci, nazywanego zazwyczaj Chida, od inicjałów swych imion. Podpisywał on w ten sposób swe pisma i listy. Chida był tak bardzo podziwiany w społeczności żydowskiej, że niektórzy zwykli byli mówić: „Od Josefa do Josefa, nie było nikogo tak wspaniałego jak Josef”.

Pierwszym Josefem o ktorym tutaj mowa to Rabin Josef Karo, autor Szulchan Aruch, a drugim Josefem jest Chida. Chida żył w Izraelu w osiemnastym wieku i już w wieku 29 lat został mianowany meszulach, czyli emisariuszem izraelskich żydów w Diasporze. Opuszczał Izrael na trwające lata wycieczki do Diaspory, gdzie wpajał Żydom przekonanie o ważności żydowskiej obecności w Ziemi Izraela i zbierał pieniądze na to przedsięwzięcie. Błogosławiony niesamowitą pamięcią napisał blisko 100 książek, z których część nigdy nie została opublikowana. Wiele z jego dzieł zawiera encyklopedyczną wiedzę na różne tematy. Osobiście czuję pewien związek z Chidą, jako że ja również przenosiłem się kilkukrotnie z kraju do kraju by rozpowszechniać wiedzę o Torze, a także, w pewnym sensie, syjonizm. Mój związek z Chidą ma również nieco specyficzny charakter: jednym z nauczycieli Chidy był Rabin Isaac HaKohen Rapoport, mój imiennik. Chida był Żydem sefardyjskim od strony ojca, lecz jego matka była Aszkenazyjką, i został nazwany od swego dziadka ze strony matki Rabina Josefa Bialera. Chida w pewnym sensie stanowił pomost pomiędzy światami Sefardyjczyków i Aszkenazyjczyków.

Wielokrotnie cytowany był przez najwybitniejszych aszkenazyjskich rabinów, takich jak Rabin Akiwa Eiger (Poznań dziewiętnastego wieku), Rabina Mosze Sofera (Pressburg – również dziewiętnasty wiek), i Rabina Meira Kagana (zmarł w Raduniu w 1933 roku znany jako Chafetz Chaim, od nazwy swej książki pod takim tytułem). Jedno z jego najbardziej monumentalnych dzieł stanowi praca „Szem HaGedolim” będąca encyklopedią zawierającą krótkie biografie około 1500 rabinów. Chida podobno napisał to wszystko z własnej pamięci. Wyobraźcie sobie, że jesteście obdarzeni tak fenomenalnym umysłem, lecz nie przeznaczacie go do własnych zysków lecz poświęcacie go na upamiętnianie pamięci o innych! Skromność Chidy jest naprawdę imponująca i inspirująca.

Temat skromności przywodzi mi na myśl jedno z najbardziej skromnych żydowskich świąt– Purim Katan, czyli Mały Purim – które wypada w najbliższy piątek. Co to takiego – Purim Katan? Przyjrzyjmy się najpierw kontekstowi. Znajdujemy się obecnie w żydowskim roku przestępnym, co oznacza że rok ma trzynaście, nie dwanaście miesięcy, co daje nam dwa miesiące Adar, czyli Adar Alef i Adar Bet, zamiast jednego tylko miesiąca Adar. Ponieważ święto Purim świętowane jest 14 i 15 Adar, powstaje pytanie co powinniśmy robić podczas przestępnych lat. Talmud zadał już i odpowiedział na to pytanie, mówiąc że świętujemy Purim w Adar Bet, w związku z koniecznością połączenia odkupienia Purim z odkupieniem Pesach, które wypada dokładnie miesiąc po Adar Bet. Robimy więc tak pomimo faktu, że Talmud Jerozolimski informuje, że historia purimowa miała miejsce w trakcie roku przestępnego i w rzeczywistości wydarzyła się podczas Adar Alef!

W każdym razie, kiedy zwracamy się do ostatniego paragrafu Szulchan Aruch – jego części zwanej Orach Chaim (= codzienne życie), dowiadujemy się, że chalachiczne implikacje dla Purim Katan prawie nie istnieją. W Purim Katan nie czytamy pokutnych modlitw, nie pościmy i nie mówimy żałobnych mów. To wszystko. ReMa (Rabin Mosze Iserless; Kraków szestnastego wieku) zwraca uwagę, że istnieje chalachiczna opinia, która zobowiązuje nas do świętowania Purim Katan, jednak nawet Aszkenazyjczycy nie przestrzegają tego zapisu. ReMa podsumowuje mówiąc, że dobrze jest zjeść więcej i wypić w Purim Katan, po to by wypełnienić zalecenia surowej opinii; następnie kończy Szulchan Aruch Orech Chaim cytując drugą część Księgi Przysłów 15:15 („Wszystkie dni są złe dla nieszczęśliwego, serce szczęśliwe to uczta wieczysta”). Raszi informuje nas, że słowa „serce szczęśliwe to uczta wieczysta” uczy nas tego, czego Rabini uczyli nas w Pirkei Awot 4: „Kto jest bogaty? Ten, kto raduje się ze swego losu”. Talmud daje nam jednak inną interpretację. Napisane jest (traktat Sanhedryn, 101a): “Rabin Zeira powiedział w imieniu Rawa: Co rozumiemy przez ‘Wszystkie dni są złe dla nieszczęśliwego losu?’ Odnosi się to do studentów Gemary; ‘serce szczęśliwe to uczta wieczysta’ odnosi się natomiast do studentów Miszny. Rawa odwraca ową interpretację. “Miszna napisana jest w jasny sposób i jej zrozumienie jest proste.

Gemara ze swą wielowarstwową logiką, z drugiej strony, jest bardzo skomplikowana, i czasami bardzo frustrujące może być głowić się nad jej wszystkimi argumentacjami. Dlatego też Rabin Zeira postrzega studentów Gemary jako tych „nieszczęśliwych”, podczas gdy studentów Miszny jako tych mających „wieczystą ucztę”. Rawa, tymczasem, postrzega coś zupełnie przeciwnego. Podczas gdy tekstualne znaczenie Miszny jest całkiem łatwe do zrozumienia, wyjaśnia ono nic ponad swe proste znaczenie i nie zawiera żadnej logicznej głębi, sprawiając, że niemożliwe jest, by naprawdę dowiedzieć się co robić w razie zastosowania zapisów Miszny. Żadna sytuacja z prawdziwego życia nie jest tak prosta jak prosta jest Miszna! Rawa uczy nas, że studiowanie samej Miszny powoduje wątpliwości i niepewności, i to tak naprawdę stanowi prawdziwe „nieszczęście”. Podczas gdy prawdą jest, że prawdziwym wyzwaniem jest by zrozumieć tekst Gemary, zapewnia on głębię i logikę, i dlatego też stanowi on „wieczystą ucztę”.

Być może inspiracją owej interpretacji Rawa był werset w Księdze Przysłów 15:30, gdzie czytamy: „Jasne oczy radują serce”. Mecudat Tzion (Rabin Dawid i jego syn Rabin Hilel Altszuler, Praga, XVII/XVIII wiek) komentuje: „Nie istnieje większe szczęście od wyjasnienia wątpliwości”. Studiowanie Gemary w istocie może stanowić trudność, jednak przynosi ono ostatecznie rozwianie wątpliwości. To z kolei prowadzi nas z powrotem do historii Purim.

W Torze (Szemot 17) spotykamy przodków złego Hamana z purimowej historii – Amalekitów. W Szemot 17:7 Izraelici mówią: „Czy Haszem jest pośród nas czy nie?” W następnym wersecie dowiadujemy się, kto sprowadził na nich takie wątpliwości – „Wtedy przybył Amalek i walczył z Israelem w Refidim”. Nasi Rabini uczą, że duchowa charakterystyka Amalekitów nakierowana jest na „ochładzanie” jakiejkolwiek religijnej pasji czy religijnego zapału, jaki może posiadać dana osoba. Mojżesz nawiązuje do tego w swej ostatniej przemowie do Izraelitów (Sefer Dwarim 25:17-18) – „Pomnij, co uczynił Ci Amalek na drodze, gdyście wyszli z Egiptu. Jako cię napadł na drodze, i pozabijał wszystkich ciągnących w nieładzie za tobą, gdyś znużony był i strudzony, – a nie obawiał się B-ga”. Wyrażenie „jako cię napadł na drodze” w języku hebrajskim „aszer korcha baderech” אשר קרך בדרך może być tłumaczone także jako “jako cię ochłodził na drodze”. Niebezpieczeństwo związanie z Amalekiem i Hamanem w historii purimowej jest wciąż aktualne w naszych czasach, może nawet bardziej niż kiedykolwiek wcześniej. Musimy być ostrożni, uważać by nasz związek z Haszem „nie wystudził się”. Nie ingorujmy więc Purim Katan, i wykorzystajmy go jako sposobność na wzmocnienie nas samych i dodanie wigoru naszemu życiu i naszej relacji z Haszem i z każdym z nas.

Chag Purim Katan Sameach! Radosnego Purim Katan!

Wstecz