Safed (Cfat) jest głównym miastem Galilei,
położonym w Dystrykcie Północnym, na górach Safed i Kanaan.
W XVI wieku miasto stało się najważniejszym
ośrodkiem badaczy Kabały, centrum żydowskiego mistycyzmu.
Sefardyjska Synagoga Ariego (HaAri)* w Safedzie jest najstarszą w mieście.
Została zbudowana w XIV wieku (prawie trzysta lat przed przybyciem do Safedu
Ariego) i pierwotnie była nazwana Synagogą Proroka Eliasza (Elijahu HaNawi),
dopiero w XVII wieku przemianowano ją na cześć Ariego.
W synagodze można zobaczyć małą wnękę, w której według relacji samego Ariego
rozmawiał od serca z Eliaszem w trakcie studiowania Kabały.
HaAri upodobał sobie tę synagogę jako miejsce
modlitw, ponieważ jej okna wychodzą na górę Meron i grób Raszbiego**
Pomimo że jest to najstarsza synagoga, niewiele
pozostało z oryginalnego budynku. Synagoga została niemal całkowicie zniszczona
w wyniku dwóch silnych trzęsień ziemi, które dotknęły Safed w roku 1759 i roku
1837. W 1840 roku została odbudowana dzięki hojności żydowskiego filantropa
Icchaka Guetta.
Ponieważ budynek synagogi był ostatnim na granicy
między żydowską a arabską dzielnicą Hagana umieściła pozycję obronną na jej
dachu w czasie Wojny Wyzwoleńczej (1948). Na czas działań wojennych Tory zostały
z niej wyniesione i zabezpieczone a w południowej ścianie zostały wywiercone
otwory dla strzelców. Pozycja obronna spełniła swoje zadanie, Arabom nie udało
się w trakcie tej wojny dotrzeć do dzielnicy żydowskiej.
Aż do 2005 roku synagoga niszczała. W 2005 roku
rozpoczęła się jej restauracja, ponieważ została włączona do programu rozwoju
turystyki miasta Safed. Przywrócono pierwotny wygląd fasadzie i odnowiono
wnętrze. Wiele elementów i detali zostało pomalowanych na niebiesko, by
przypomnieć o jej najstarszych dziejach. Kolor niebieski był dla budowniczych
synagogi symbolem świętości.
* HaAri – Rabin Icchak Luria
(1534 - 5 sierpnia 1572), uznawany za twórcę nowoczesnej Kabały.
urodzony w Jerozolimie, po śmierci ojca wyjechał z matką do Egiptu. Tam zaczął
studiować Torę i tam zaczął odkrywać tajemnice Kabały. W 1569 roku
powraca do Jerozolimy, ale po niespełna pół roku decyduje się na zamieszkanie w
Safedzie. Żyje tam dwa i pół roku, aż do śmierci. Ari twierdził, że jego
innowacje pochodzą od proroka Eliasza, który odnalazł go, objawiał mu się i
przekazał wyjaśnienia do Tory. Nie spisał swojego dzieła, podstawowe założenia
kabały luriańskiej przedstawił jego uczeń Chaim ben Josef Vital w Ec
Chaim (Drzewo Zycia).
** Raszbi – Rabin Szymon Bar
Jochaj, uczeń Rabina Akiwy, żył w II wieku n.e. Uważany był za autora księgi
Zohar, najważniejszego dzieła Kabały. Przez dwanaście lat
ukrywał się z powodu wyroku śmierci wydanego na niego przez Rzymian, żył 12 lat
w jaskini. W tym czasie oddał się całkowicie studiowaniu Tory. Jego znajomość
prawa spowodowała, że wielokrotnie jego wyroki przywoływane są przez Misznę
(część Talmudu zawierająca zapis debat uczonych – tannaim;
dosłownie: nauczyciele, której to kompilacji ostateczny kształt nadał Juda
HaNasi; komentarze do Miszny znajdują się Gemarze).
|