Poznańskie mowy Himmlera z 1943 r. nie są w Polsce powszechnie znane, choć od 9 lat głośno o nich w Niemczech. Podczas berlińskiego festiwalu filmowego w 2000 r. niemiecki reżyser Romuald Karmaker postawił aktora Manfreda Zapatkę przed kamerą i na tle szarej ściany kazał mu czytać spokojnym głosem poznańską mowę Reichsführera. Niemieccy widzowie wychodzili ze spektaklu przerażeni. Dziś niemieccy uczniowie analizują te przemówienia na lekcjach historii. Na początku października 1943 r. specjalny pociąg Reichsführera SS Heinricha Himmlera zatrzymał się na kilka dni w przyłączonym do III Rzeszy Poznaniu. W stolicy tzw. Kraju Warty Himmler wygłosił dwie mowy. Za pierwszym razem - 4 października 1943 r. - przemawiał do gruppenführerów SS, zebranych w Złotej Sali ratusza (sala ta spłonęła w 1945 r. i już nie istnieje). Za drugim - dwa dni później - przemawiał do reich- i gauleiterów, zebranych prawdopodobnie w poznańskim Zamku. Temat był ten sam: sytuacja militarna III Rzeszy, rola i zadania SS, a także - wypowiedziane bez ogródek - uwagi o konieczności wymordowania milionów europejskich Żydów. "Stanęliśmy przed pytaniem: a co z kobietami i dziećmi?" - mówił Reichsführer. - "Zdecydowałem się znaleźć całkowicie jasne rozwiązanie także w tej kwestii. Nie uważałem się mianowicie za uprawnionego do tego, by wytępić mężczyzn - to znaczy zabić lub kazać zabić - jednocześnie pozwalając, by ich dzieci zemściły się kiedyś na naszych synach i wnukach. Trzeba było podjąć ciężką decyzję: ten naród musi zniknąć z powierzchni ziemi. Wykonano ją, unikając szkody, jaką mogliby ponieść na duszy i umyśle nasi ludzie i nasi przywódcy". Himmler tłumaczył, dlaczego Żydzi muszą zostać "wytępieni". I zapewniał, że dzieło wymordowania narodu żydowskiego wzmocni SS, które ma stać się po wojnie elitą Rzeszy. Dlaczego Himmler wygłosił te mowy w Poznaniu? - Elita nazistowska chętnie się w Poznaniu pokazywała, podobnie jak w okupowanym francuskim Strasburgu - tłumaczy prof. Jan Maria Piskorski, historyk z Uniwersytetu Szczecińskiego, który przeanalizował poznańskie przemówienia Himmlera. - Miasta te były w bardzo podobnej sytuacji. Obydwa zostały formalnie na powrót włączone do Rzeszy. W obu założono tzw. Uniwersytety Rzeszy, skąd miało się rozchodzić narodowosocjalistyczne przesłanie - opowiada prof. Piskorski. - Poza tym Himmler dobrze się rozumiał z Arthurem Greiserem, hitlerowskim namiestnikiem Kraju Warty. Odwiedzał go w rezydencji w Jeziorach pod Puszczykowem. Lubili spacerować nad Jeziorem Góreckim, czasami w asyście oficerów SS i Wehrmachtu. To Greiser stał za pierwszą na ziemiach polskich akcją wymordowania 200 tys. Żydów w obozie w Chełmnie nad Nerem. Jesienią 1943 r. zorganizowana akcja wyniszczenia Żydów na ziemiach polskich dobiegała końca. Dlaczego Himmler opowiadał swoim podwładnym o akcji wyniszczenia narodu żydowskiego? "W tej krytycznej sytuacji Rzeszy pragnął włączyć ich do udziału w eksterminacji, ponieważ stawali się wtedy współsprawcami i podlegaliby karze, gdyby Rzesza została pokonana" - napisał Peter Padfield, biograf Himmlera. Himmler zastrzegł, że szokującą treść przemówień słuchacze mają zachować dla siebie. "Może kiedyś, znacznie później, będzie można się zastanowić nad tym, czy by nie powiedzieć czegoś więcej narodowi niemieckiemu. Myślę, że będzie lepiej, jeśli my - my wszyscy - weźmiemy to na siebie w imieniu naszego narodu, weźmiemy na siebie odpowiedzialność... a potem zabierzemy tę tajemnicę do grobu" - mówił 6 października do swoich zbrodniarzy Himmler. Pracownicy jego kancelarii nagrali obie mowy na woskowe płyty (w ten sposób stenografowie Himmlera ułatwiali sobie pracę). Pierwsza z nich i stenogram drugiej mowy przetrwały wojnę i są dziś jednymi z najmocniejszych dowodów na zorganizowaną przez nazistowską Rzeszę rzeź narodu żydowskiego. Nagranie z 4 października 1943 r. było jednym z dowodów podczas procesu norymberskieg.

Piotr Bojarski (żródło: gazeta wyborcza poznan)