Gmina żydowska

KONTAKT

BIURO

Kliknij TUTAJ

Wsparcie finansowe Gminy

Numery kont info

POLUB NAS :)

Nasz You Tube

NOWE

POPULARNE

The National Library of Israel

Posen Library

KLIK

Kalendarz

TSKZ

Portal Chaim

Portal o Żydach, artystach i kulturze

Bar Micwa Ryana

Kliknij TUTAJ

Blog Leona Jedwabia z Australii

Moja podróz przez Holokaust

Koszerne produkty

Chabad

Szalom TV

KOL POLIN

Archiwum

Talmud Babiloński a Jerozolimski...

EDUKACJA

Jakie są różnice między Talmudem Babilońskim a Jerozolimskim i dlaczego częściej odwołujemy się do Babilońskiego?

odpowiedź:

Na początku byli tanaici (tanaim od 'tana' - 'uczony') - mędrcy działający w Ziemi Jisraela w I i II wieku n.e., którzy spisywali misznajot, czyli nauki dotąd zachowywane i utrwalane przez powtarzanie na głos. Najważniejsi tanaici to rabi Jehoszua, Eliezer, Akiwa, Jose, Meir, Eleazar i Jochanan ben Zakaj. W II wieku rabi Jehuda Hanasi, przewodniczący Sanhedrynu,

zredagował teksty wielu misznajot i powstała Miszna, która jest podstawą Talmudu. Ma ona sześć porządków (sedarim), 63 traktaty (masechtot).

Misznajot, które nie znalazły się w Misznie, tworzą Berajtę ('naukę na zewnątrz'). Nie są one zebrane w jednym tomie, ale rozproszone, jakkolwiek najbardziej popularnym zbiorem berajtot jest Tosefta ('dodatek').

I od tego momentu zaczyna się historia tworzenia Talmudów: Babilońskiego i Jerozolimskiego.

Oba Talmudy tworzyli amoraici ['amar' znaczy 'mówić', 'objaśniać', ale także 'uczyć' w misznaickim hebrajskim]. Ośrodki tworzenia Talmudów były dwa. Jisrael - np. Cezarea, Tyberiada, Lydda, Seforis. Babilonia - np. Sura, Nehardeia, Mata Mahasja. Czas powstawania: 200-500 n.e.

Mówi się o pięciu pokoleniach amoraitów palestyńskich (jerozolimskich) - każdy z nich to rabbi. Wymienia się siedem (lub osiem) pokoleń amoraitów babilońskich - każdy z nich to raw. Oba te ośrodki zajmowały się omawianiem prawie identycznej Miszny. Ich dyskusje zostały zapisane jako dwie Gemary, które razem z Miszną tworzą dwa Talmudy.

Talmud Jerozolimski zredagował rabbi Jochanan w końcu IV i początku V wieku. W języku zachodnioaramejskim i hebrajskim misznaickim.

Talmud Babiloński około sto lat później zredagowali raw Aszi i raw Rawina w języku wschodnioaramejskim i hebrajskim misznaickim.

I teraz ważny moment: w końcu redakcji Talmudu Babilońskiego uczestniczyli saworaici ('sawar' - 'myśleć', 'badać') następcy amoraitów i oni nadali Talmudowi Babilońskiemu bardziej wypracowany kształt. Po nich przyszli z kolei ich następcy - gaonim ('gaon'- 'duma', 'wspaniałość'). Na prawie 600 lat! Ci skupili się nad Talmudem Babilońskim, jako bardziej "aktualnym" (jego redakcję zakończono później) raczej, niż nad Jerozolimskim. Także dlatego, że Babiloński był obszerniejszy. Przez następne około 500 lat wnosili do niego dalsze udoskonalenia i poprawki. Talmud Babiloński w ich wersji redakcyjnej - przeprowadzonej dokładnie, bez pośpiechu, ze zwróceniem uwagi na detal - uzyskał zdecydowana "przewagę" nad Talmudem Jerozolimskim, który jest także studiowany w jesziwach, ale Babiloński traktuje się jako ważniejszy ze względu na obszerność, większą liczbę poruszanych zagadnień, większą wnikliwość, doskonałość redakcji i tradycję.

Uwaga: Co prawda i amoraici z Babilonii i amoraici z Erec Jisrael pisali komentarze do Miszny zredagowanej przez r. Jehudę Hanasiego, ale uważa się, że twórcy Talmudu Jerozolimskiego mieli dostęp do nieco wcześniejszej wersji, a Babilońskiego - do ostatecznej.

Paweł Jędrzejewski

Wstecz