Jeszcze o WOLNEJ WOLI: |
Edukacja.. | |
Już sam fakt, że Bóg nakazuje człowiekowi w Torze określone postępowanie (nakazuje je, ale do niego NIE ZMUSZA!), świadczy o tym, że człowiek ma prawo sam dokonywać wyboru. Gdyby o wszystkim (wszystkim, a więc także o naszych wyborach) decydowało przeznaczenie, czyli z góry zaplanowany ciąg zdarzeń, człowiek nie musiałby otrzymywać żadnej instrukcji, jak żyć, bo do czego taka instrukcja byłaby potrzebna bezwolnym automatom, których reakcje są zaprogramowane przez ich konstruktora? Istnienie Prawa (micwot - przykazań) jest najlepszym dowodem na to, że to NIE PRZEZNACZENIE lub PRZYPADEK przesądzają o decyzjach człowieka w najistotniejszych dla niego wyborach. Najistotniejszych - czyli wyborach etycznych wobec innych ludzi i w wyborach duchowych - wobec Boga. Jeżeli ludzie nie mieliby wolnej woli, to byłoby OKRUCIEŃSTWEM karać ich za grzechy i ABSURDEM nagradzać za szlachetne i dobre czyny. "Nagroda i kara – i to zarówno ze strony śmiertelników jak i Boga – byłyby wtedy absolutnie niesprawiedliwe. (...) Gdzie byłoby wtedy w ludzkim życiu miejsce na Torę? Jakim prawem i jaką sprawiedliwością mógłby Bóg karać niegodziwych i nagradzać sprawiedliwych?" (Rambam/Majmonides). Dlatego judaizm odrzuca też pojęcie „grzechu pierworodnego”, bo każdy odpowiada wyłącznie za swoje własne działania i decyzje. Człowiek nie rodzi się ani dobry, ani zły, ale ma w sobie i dobre (jecer hatow), i złe (jecer hara) skłonności. Silniejsze są na początku te złe – każda żywa istota, w tym człowiek, jest z natury egoistą. Te dobre wymagają opieki: nauczania, pielęgnacji – uzyskiwanej przez wychowanie, przede wszystkim etyczne. Które z tych skłonności przekształcą się w czyny, zależy do wolnej woli. Wolna wola nie ma wpływu na okoliczności zewnętrzne, ale niezależnie od nich, niezależnie jakie one są, nasze REAKCJE na te okoliczności mogą być – według judaizmu – kontrolowane przez naszą wolę. Wolną wolę. /Paweł Jędrzejewski - the 614 commandment/ |
Copyright © 2008 by www.poznan.jewish.org.pl