Gmina żydowska - Bar Micwa i Bar Onszin

KONTAKT

BIURO

Kliknij TUTAJ

Wsparcie finansowe Gminy

Numery kont info

POLUB NAS :)

Nasz You Tube

NOWE

POPULARNE

The National Library of Israel

Posen Library

KLIK

Kalendarz

TSKZ

Portal Chaim

Portal o Żydach, artystach i kulturze

Bar Micwa Ryana

Kliknij TUTAJ

Blog Leona Jedwabia z Australii

Moja podróz przez Holokaust

Koszerne produkty

Chabad

Szalom TV

KOL POLIN

Archiwum

Bar Micwa i Bar Onszin

Edukacja..

Pytanie: Określenie "bar micwa" nie pochodzi z Tory, jest podobno znacznie późniejsze (średniowieczne?). Czy sam obrzęd też jest z tego okresu i czy była jakaś forma wcześniejsza? Jak ma się do tego określenie "bar onszin"?

odpowiedź :

Najpierw o "bar onszin".

Bar tłumaczony jest jako "syn", ale w tym kontekście oznacza "obiekt". Onszin (liczba mnoga od onesz) można przetłumaczyć jako "kary" (za przewinienia). "Bar onszin" znaczy więc - w literaturze talmudycznej - "obiekt kar", czyli ktoś, ktoś podlega karom za nieprzestrzeganie przykazań.

Nawet Bóg nie może (i nie chce!) zmuszać człowieka do przestrzegania przykazań, ponieważ dał mu wolną wolę: człowiek może wybierać ich wypełnianie (dobry uczynek, dobro) lub ich łamanie (grzech, zło). Ale Bóg jest w stanie karać za niepodporządkowanie się przykazaniom.

"Bar onszin" jest określeniem wcześniejszym, używanym (wymiennie z "gadol" w znaczeniu "duży", "dorosły") przed pojawieniem się nazwy "bar micwa", która oznacza w praktyce to samo, ale podane w złagodzony sposób (w nazwie tej nie ma wzmianki o karach).

Ani określenie "bar micwa" (dosłownie "syn przykazania" rozumiany w sensie "obiekt, którego obowiązuje przestrzeganie przykazań"), ani idea dojrzałości etycznej i religijnej osiąganej w wieku 13 lat, nie pojawiają się bezpośrednio w Torze (jakkolwiek wnikliwi interpretatorzy zwracają uwagę, że w Bereszit [Księga Rodzaju] trzynastoletni Lewi, syn Jaakowa [Jakuba], nazywany jest "isz", czyli mężczyzna). W Księdze Wyjścia (Szemot) i Kapłańskiej (Wajikra) wiekiem uznawanym za osiągnięcie dorosłości jest lat 20 (spis powszechny obejmował wtedy wyłącznie mężczyzn powyżej 20 roku życia).

Talmud również nie wspomina o osiąganiu statusu bar micwa w wieku 13 lat, jakkolwiek dwa razy pojawia się tam termin "bar micwa" (Bawa Mecia 96a). W obu przypadkach chodzi o dorosłego, który jest w wieku, gdy obowiązuje go przestrzeganie prawa i przykazań.

Gdy Talmud odwołuje się do dorosłego mężczyzny, używa z reguły określenia "bar onszin", które oznacza - jak już wyjaśniliśmy - kogoś, kto podlega karom. Wniosek: musi on przestrzegać prawa i przykazań. Jednocześnie młody człowiek pełnię uprawnień człowieka dorosłego uzyskuje - według Talmudu - siedem lat po ukończeniu 13 roku życia, bo dopiero w wieku 20 lat (np. dopiero wtedy może być sędzią). W innym jednak miejscu Talmud stwierdza, że ojciec odpowiada za wykształcenie syna do momentu, gdy ten osiągnie wiek 13 lat. Widać więc wyraźnie, że odpowiedzialność za czyny rozpoczynała się od lat 13, ale proces dochodzenia do dojrzałości na tym się nie kończył.

Jednoznaczne stwierdzenie, że w wieku 13 lat osiąga się etyczną dojrzałość, zawiera fragment Pirke Awot (Sentencje Ojców) z pierwszych stuleci pierwszego tysiąclecia n.e. [w rozdziale 5:25]:

"On nauczał (Jehuda Ben Tema): pięcioletni - do [nauki] Tory, dziesięcioletni - do [nauki] Miszny, trzynastoletni - do [spełniania] przykazań (...)" (tłum.: Ewa Gordon i rabin dr Sacha Pecaric)

Jednak w praktyce - jak można wnioskować z opisów w Talmudzie - często chłopcy poniżej 13 lat byli publicznie "wzywani do Tory" (alija). Natomiast stulecia później Majmonides głosił, że zakładanie tefilin, dostępowanie alija i inne religijne powinności powinny być zależne od tego, czy chłopiec rozumie znaczenie rytuału, a nie wyłącznie powiązane z wiekiem.

Nie wiadomo więc, czy moment osiągnięcia 13 lat był połączony z jakąś uroczystością w czasach talmudycznych i je poprzedzających. Istnieją na ten temat różne, często sprzeczne hipotezy, ale nie ma przekonujących dowodów na potwierdzenie którejkolwiek z nich.

Później jednak - wiemy to na pewno - w sytuacji, gdy ważne elementy uczestnictwa w życiu religijnym nie były powiązane z wiekiem, nie istniała potrzeba akcentowania osiągnięcia 13 lat żadnymi uroczystościami.

Sytuacja uległa zmianie w okresie następnym - najprawdopodobniej w XIII stuleciu - gdy ustalone zostało, że chłopcu nie wolno zakładać tefilin przed dniem następującym po jego 13 urodzinach.

Również odczytywanie fragmentu Tory w synagodze zostało zarezerwowane wyłącznie dla tych, którzy ukończyli 13 lat, z wyjątkiem święta Simchat Tora (po święcie Sukot), gdy chłopcy poniżej 13 lat mogli dostąpić tego zaszczytu.

Niektóre źródła podają, że pierwsze odnotowane w historii użycie sformułowania "bar micwa" we współczesnym sensie zastosowane zostało przez rabina Mordechaja ben Hillela (ok. 1250-1298) - niemieckiego znawcę prawa w XIII stuleciu. Inne twierdzą, że nie nastąpiło to wcześniej, niż dopiero w wieku XV. Tak nazwany został moment osiągnięcia wieku lat 13 i - konsekwentnie - uroczystości z tym związane.

Zwyczaj ten przyjmował się dość wolno, najpierw wśród Żydów francusko-niemieckich i dopiero w XVI wieku stał się powszechny i bardzo popularny.

Od XVI wieku zakładanie tefilin i alija (wezwanie na bimę do publicznego czytania Tory w synagodze [chłopiec, który należy do synagogi ortodoksyjnej, odczytuje zazwyczaj publicznie, w najbliższy Szabat po swoich trzynastych urodzinach, fragment Tory przypadający na ten tydzień (parsza), a co najmniej fragment z Ksiąg Proroków (haftara)]) - stały się najważniejszymi elementami akcentującymi osiągnięcie wieku dojrzałości etycznej i religijnej, czyli bar micwa.

Jednocześnie narodził się zwyczaj bardzo uroczystego obchodzenia tego momentu. Na przykład już w roku 1595 władze Krakowa nałożyły podatek na uroczystości bar micwy, aby ograniczyć ich huczne obchodzenie.

/the 614 commandment/

Wstecz