POLUB NAS :)

facebook.jpg

Nasz You Tube

ytube.jpg

KONTAKT

BIURO

Wsparcie finansowe Gminy

Numery kont info

The National Library of Israel

library1.jpg

Posen Library

KLIK library.jpg

Kalendarz

  calenda1.jpg

TSKZ

tskz.jpg

Bar Micwa Ryana

Kliknij TUTAJ rayan2.jpg

Blog Leona Jedwabia z Australii

Moja podróz przez Holokaust

jedwab2.jpg 

erec.jpg

Koszerne produkty

kosher4.jpg

 

Chabad

chabad.jpg
wikipardes.jpg

Szalom TV

szalomtv.jpg

KOL POLIN

Erns Hugo Toller  Email
Autor: Waldemar L.Janiszewski   
Urodzony 1 grudnia 1893 r. w Szamocinie dramaturg i poeta Ernst Hugo Toller należy do grona najwybitniejszych impresjonistów niemieckich. Z urodzenia był Żydem, pisał w języku niemieckim, a po śmierci został Polakiem.
Jego ojciec należał do najzamożniejszych kupców w Szamocinie. Mendel (Max) Toller i Charlotte (Ida) Cohn starali się wychować swoje dzieci czerpiąc wzorce z kultury niemieckiej. Sami zmienili swoje żydowskie imiona a dzieciom nadali przy urodzeniu imiona niemieckie Heinrich (1886), Hertha (1887) i Ernst Hugo (1893).

Ernst Toller po ukończeniu szamocińskiej prywatnej szkoły dla chłopców uczył się w gimnazjum w Bydgoszczy. Po zdaniu matury w 1914 r. rozpoczął studia prawnicze w Grenoble we Francji. Gdy wybuchła I wojna światowa na ochotnika zgłosił się do armii niemieckiej. Służył w 1 bawarskim pułku artylerii pieszej w Monachium. Brał udział w walkach na froncie zachodnim po Verdun. Za męstwo został odznaczony Krzyżem Żelaznym i awansowany na stopień podoficerski. Przeżył okropności wojny pozycyjnej. W wyniku załamania nerwowego i odniesionych ran został zwolniony ze służby wojskowej. Przeżycia wojenne spowodowały, że z niemieckiego patrioty stał się pacyfistą. Zafascynowany ruchem niezależnych socjalistów, po zabójstwie Kurta Eisnera staje na czele rewolucji w Monachium. Wraz z Gustawem Landauerem i Erichem Muhsamem 6 kwietnia 1919 r. proklamuje Bawarska Republikę Rad. Trójka literatów nie ma pojęcia o zarządzeniu państwem czy sprawowaniu władzy. Ale Toller dowodząc monachijskimi ochotnikami w bitwie pod Dachau zadaje druzgocącą klęskę wojskom wysłanym przez rząd centralny w Berlinie. Tydzień później komuniści proklamują własną Republikę Rad. Z Turyngii rusza płk Epp na czele swojego freikorpsu i 2 maja zdobywa Monachium.

Za działalność wywrotową Ernst Toller zostaje skazany na pięć lat wiezienia. Myślami wraca do lat dziecięcych, wspomina przyjaźń ze Stanisławem, epizod z Ilse i to, że nie chciał być Żydem. Jeszcze przed uwięzieniem zdobył rozgłos dramatem "Masse Mensch", który po premierze w Norymberdze wywołał zamieszki na ulicach. W "Masie ludzkiej" opisał dość sugestywnie robotniczą rebelię. W wiezieniu Schonefeld powstały kolejne jego dzieła.

 

Po wyjściu na wolność zaangażował się w zwalczenie faszyzmu we Włoszech a później w Niemczech. W 1930 r. odwiedził Warszawę, gdzie uczestniczył w kongresie PEN - Clubu. Jego wykład dotyczył wzajemnej wrogości Polaków i Niemców. Nawoływał do przezwyciężania wzajemnych uprzedzeń. W 1933 r. po wyborach wygranych prze NSDAP opuszcza Niemcy i poprzez Londyn emigruje do Stanów Zjednoczonych. W 1936 r. angażuje się w wojnę domową w Hiszpanii. Po dwóch latach zniechęcony wraca do USA. Mimo znajomości z wieloma wybitnymi intelektualistami i politykami jak m.in. Albert Einstein, bracia Mann, Max Weber, Reiner Maria Rilke czy prezydent Roosevelt, coraz bardziej zamykał się w sobie. Bez znaczenia był także krótki epizod w Hollywood - film "Ludzie za kratami". Nie znalazł swego miejsca w Stanach. Coraz częściej wspominał dzieciństwo i Szamocin. Złożył podanie o przyznanie polskiego obywatelstwa.

Na wieść o zwycięstwie gen. Franco w Hiszpanii, w odruchu rozpaczy 22 maja 1939 r. wyskoczył z okna swojego mieszkania w Nowym Jorku. Dzień później prezydent Ignacy Mościcki przyznał mu polskie obywatelstwo. Uroczystości żałobne odbyły się w kaplicy Campbell na Broadway Manhattan. Przemawial m.in. były premier republikańskiego rządu Hiszpanii Juan Negrin. Ciało skremowano 28 maja 1939 r. w Adsley w Nowym Jorku.

Ernst Toller miał piękną żonę Christiane Grautoff, wielu przyjaciół, dobry gust, znał się na modzie, lubił teatr i kino. Palił papierosy, mimo iż nie znosił papierosowego dymu. Jego dorobek literacki liczy kilkadziesiąt pozycji. Do najważniejszych dzieł należą: "Przemiana", "Masa ludzka", "Uwaga, Żyjemy", "Ogień z kotłów", "Wotan wyzwolony", "Listy z więzienia" i "Pastor Hall".

Max Toller zmarł 29 sierpnia 1911 r. w Szamocinie. W 1920 r. rodzina Tollerów nie przyjęła obywatelstwa polskiego, sprzedała majątek i opuściła Szamocin. Jako obywatele Niemiec zamieszkali w niemieckim wówczas Gorzowie.

Waldemar L. Janiszewski

 

/żródło:www.tygodniknowy.pl/

 

 

Am Israel Chai !

AKIVA EGER

Czytaj TUTAJ

2a.jpg

 

Ambasada Izraela w Polsce

ambas1 (2).jpg

Hebrajski w Gminie

Chetnych do nauki

prosimy o kontakt

hebr2.jpg

15-activity Jewish community of Poznan

15c.jpg

15-lat naszej Gminy

tora.jpg

IRENA SENDLER-KONCERT

sendler.jpg

Codzienna Miszna

rapoport.jpg

Tajemniczy świat Żydów YTtajemniczy.jpg

 

oraz na  Facebooku

JEWISH.pl

 jewish.jpg

EC CHAIM

ec-chaim.jpg

Shavei Polska

shavei.jpg

Zydowski Instytut Historyczny

zih.jpg

C I H

3a.jpg
wirtualny.jpg

POLIN

Wirtualny spacer po wystawie stałej

polin.jpg

mhzp_logo_new3755.jpg

Muzeum Galicja

galicja.jpg
fdzz.jpg

nissenbaum.jpg

Trzemeszno

logo.jpg+ lista nazwisk

Kulmhof am Ner

kulmhof1.jpg Kliknij obrazek

Shimon Peres Funeral

simon2.jpg

Copyright © 2008 by www.poznan.jewish.org.pl