Tałes (טַלִּית) to żydowski szal modlitewny. Zgodnie z instrukcjami biblijnymi, prostokątny tałes ma frędzle, zwane cicit (tzitzit) lub cyces (צִיצִית),
przymocowane do każdego z czterech rogów. Tałes, najlepiej uszyty z
wełny, jest najczęściej białego koloru, z biegnącymi po dwóch stronach
odzienia czarnymi frędzelkami. Każdy frędzelek składa się z czterech
zapętlonych pasm (i pięciu supłów).
Pasma i supły tałesu są fizyczną prezentacją 613 micwotów Tory. Wedlu gematrii każda
litera w alfabecie hebrajskim ma odpowiednią wartość liczbową. Liczbowe
wartości pięciu liter składających się na hebrajskie słowo tzitzit sumują się do 600. Dodając osiem pasm i pięć supłów każdego frędzla, otrzymuje się sumę 613 (600+5+8=613).
Zwyczajowo cycesy nosi
się widocznie zwisające poniżej pasa, a namacalne przypomnienie 613
micwot powinno wzmocnić nasze panowanie nad pokusami serca.
Noszenie cycesów jest
oznaką żydowskiej dumy. Żydzi zawsze ubierali się w sposób, który
odróżniał ich od ludzi z krajów, w których żyli. Nawet jeśli oznaczało
to narażenie się na niebezpieczeństwo i dyskryminację.
W czasach
starożytnych tałes miał dwa rodzaje pasm przymocowanych do rogów: z
białej wełny (lub innego materiału, z którego uszyte było odzienie) i
niebieskiej wełny. Ta niebieska wełna, znana jako techelet,
była znakiem rozpoznawczym arystokracji i zgodnie z celem, do którego
tałes używano, miała przypominać Żydom, że są oni członkami boskiego
„królestwa kapłanów”.
Unikalny niebieski barwnik był robiony jako produkt uboczny ze śródziemnomorskiego ślimaka, znanego jako chilazon. Jednak w epoce talmudycznej, gdy centrum życia żydowskiego odsunęło się od Morza Śródziemnego, a techelet był mocno opodatkowany, a nawet zabroniony, stał się on bardzo rzadki, aż w końcu całkowicie zniknął z tałesu.
Tałes jest drapowany na ramionach jak peleryna, z dwoma rogami z przodu i dwoma z tyłu.
Technicznie
rzecz biorąc, tałes powinien być noszony przez cały dzień, ale nie jest
to praktyczne w dzisiejszym świecie. I tak powstała inna część
garderoby: ubranie przypominające poncho, które nosi się pod normalną
odzieżą przez cały dzień. Ta część odzieży znana jest powszechnie jako cyces, ale jest również określana jako arba kanfot („cztery rogi”) lub talit katan(„mały tałes”).
Tałes nadal nosi się podczas porannych modlitw (wraz z tefilinem,
który żydowscy mężczyźni noszą w dni powszednie od 13 roku życia).
Tałes jest noszony przez cały dzień w Jom Kippur, a w wielu
społecznościach chazan (kantor) nosi go również podczas innych
nabożeństw.
We wschodnioeuropejskich społecznościach aszkenazyjskich chłopcy nosili talit katan już w wieku trzech lat, a talit gadol, „duży tałes”, zaczynali nosić regularnie dopiero po ślubie.
Tradycyjnie,
mężczyźni noszą tałes podczas porannych nabożeństw. W nieortodoksyjnych
synagogach tałes nosi również wiele kobiet. W niektórych ortodoksyjnych
kongregacjach tałes noszą tylko żonaci mężczyźni.
Większość synagog
ma chusty modlitewne dostępne dla zwiedzających podczas nabożeństw.
Jednak wiele osób woli kupować własny szal modlitewny.
Według Kabały,
tałes, którym się owijamy, jest metaforą nieskończonego
transcendentnego boskiego światła, a frędzle to aluzja do immanentnego
boskiego światła, które przenika i którym jest przesiąknięty każdy
element kreacji. Nosząc talit gadol lub talit katan, Żyd wiąże te dwa elementy i urzeczywistnia je w swoim życiu.