Gmina żydowska

KONTAKT

BIURO

Kliknij TUTAJ

Wsparcie finansowe Gminy

Numery kont info

POLUB NAS :)

Nasz You Tube

NOWE

POPULARNE

The National Library of Israel

Posen Library

KLIK

Kalendarz

TSKZ

Portal Chaim

Portal o Żydach, artystach i kulturze

Bar Micwa Ryana

Kliknij TUTAJ

Blog Leona Jedwabia z Australii

Moja podróz przez Holokaust

Koszerne produkty

Chabad

Szalom TV

KOL POLIN

Archiwum

HALACHA A POSIŁEK

Rabin Solomon Ganzfried (1804-1886), Kicur Szulchan Aruch- kompendium zasad i praw religijnychdotyczących życia codziennego

Żydów Aszkenazyjskich

Posiłek

Punkt 1
Jeśli ktoś ma zwierzęta czy ptactwo, które musi karmić - nie wolno mu nic zjeść zanim nie nakarmi [zwierząt], jak jest

Ale jeśli chodzi o picie - człowiek jest pierwszy, bo jest napisane (Gen. 24:14) [Rywka powiedziała] "Pij, a także napoję twoje wielbłądy." I jest napisane (Nu. 20:8) "Napoisz zgromadzenie i ich trzody".

Punkt 2

Człowiek nie powinien jeść ani pić żarłocznie. Nie powinien jeść ani pić na stojąco. Stół powinien być czysty i ładnie nakryty, nawet jeśli je się coś mało ważnego. Nie powinno się chwytać porcji dużej jak jajko i jeść z niej. I nie powinno się trzymać jedzenia w jednej ręce a odłamywać z niego drugą ręką.

Nie powinno się wypijać kielicha wina jednorazowo, kto tak pije jest zachłanny. Właściwie jest wypić z kielicha w dwóch łykach, ale w trzech - to już [oznaka] wyniosłości, chyba, że kielich jest bardzo duży - wtedy można pić nawet kilkoma łykami. A jeśli kielich jest bardzo mały - można wypić z niego za jednym razem.

Punkt 3

Nie odgryza się kawałka chleba, zostawiając resztę na stole, ani nie daje się tego przyjacielowi, ani nie kładzie się [z powrotem] na [główny] talerz - aby nie było to obrzydliwe dla innych.

Nie pije się z kielicha i nie podaje się go towarzyszowi, aby wypił to co zostało. Każdy powinien się wystrzegać picia z tego, co zostawił ktoś inny, bo poczęstowany mógłby z zawstydzenia wypić wbrew swojej woli.

Punkt 4

Nie należy złościć się podczas posiłku, bo wtedy goście i domownicy są zakłopotani by jeść, bo obawiają się, że [gospodarz] jest zły, z tego powodu, że żałuje im jedzenia.

Punkt 5

Nie mówi się w chwili jedzenia nawet słów Tory, ze względu na niebezpieczeństwo, że jedzenie mogłoby dostać się do tchawicy. I nawet jeśli ktoś kichnie nie mówi mu się [wtedy] 'na zdrowie'. Ale jeśli nie jest to w momencie jedzenia - jest micwą mówienie słów Tory przy stole. Należy być w tym bardzo ostrożnym.

Jest dobrym zwyczaje powiedzieć po pierwszej kromce [tej nad którą było błogosławieństwo Hamoci] Psalm 23 (Mizmor leDawid HASZEM roi - "HASZEM jest moim pasterzem") - bo jest to i słowo z Tory i modlitwa nad jedzeniem.

A po skończeniu posiłku, jest zwyczaj mówienia w dni powszednie Psalmu 137 ("Nad rzekami Babilonu."). W Szabat, święta i wszystkie te dni, gdy nie odmawia się Tachnun - mówi się Psalm 126 [Szir hamaalot beszuw HASZEM...].

Jeśli ktoś uczy się przy stole z książki, powinien uważać, bo w książce mogą być robaki i można wtedy - Boże uchowaj! - wykroczyć przeciwko zakazowi jedzenia robaków.

Punkt 6

Jeśli dwóch ludzi siedzi za stołem, nawet jeśli każdy ma własne danie przed sobą, albo gdy jedzą owoce i każdy ma swoją porcję - zawsze ważniejszy [człowiek] pierwszy wyciąga rękę. Kto wyciąga rękę przed tym, kto jest większy od niego - ten jest żarłokiem.

Punkt 7

Jeśli dwóch ludzi je z jednej miski i jeden z nich zatrzymał się, by coś wypić lub coś zrobić - to jest właściwe, aby ten drugi zaczekał na niego. Ale jeśli jest ich trzech - to dwóch nie zatrzymuje się przez jednego.

Punkt 8

Można korzystać z chleba wedle potrzeby, pod warunkiem, że nie czyni się go przez to odpychającym [dla innych]. Dlatego nie podpiera się nim miski, jeśli jest w misce coś, co może spaść na chleb i uczynić go nieprzyjemnym.

A gdy je się jakieś danie przy pomocy kromki (tak że kromka zastępuje łyżkę) - należy uważać, by za każdym razem zjeść nieco z tej kromki, a to co zostało z chleba - też powinno być zjedzone.

Punkt 9

Nie wolno rzucać chlebem, nawet tam, gdzie nie uczyni go to odpychającym - ponieważ rzucanie jest obrazą dla chleba. I innych rodzajów jedzenia nie wolno rzucać, jeśli staną się nieprzyjemne przez rzucanie. Ale wolno to robić np. w przypadku orzechów itp.

Nie siedzi się na worku, w którym są owoce, bo staną się przez to nieprzyjemne. Nie robi się netilat jadajim (mycia rąk) winem czy innymi napojami - z powodu braku poszanowania [dla nich].

Gdy widzi się jakieś jedzenie na ziemi - należy je podnieść. Jedzeniem, które nadaje się dla człowieka nie karmi się zwierzęcia - ponieważ jest to brak poszanowania dla jedzenia.

Punkt 10

Jeśli trzeba wykorzystać jedzenie w celu zrobienia leku, to mimo tego, że może się przez to stać odpychające - wolno to zrobić.

Punkt 11

Należy być bardzo ostrożnym, by nie wyrzucać okruchów - bo powoduje to zbiednienie - ale zbiera się je i daje się je ptakom.

Punkt 12

Gdy ktoś pije wodę - nie powinien pić wobec innych, ale powinien odwrócić twarz. Nie musi tak jednak robić przy innych napojach.

Punkt 13

Nie patrzy się w twarz jedzącego czy pijącego, ani na danie, które ma on przed sobą, aby go nie zawstydzić.

Punkt 14

Ze wszystkich potraw i napojów, które mają zapach i budzą [przez to] pożądanie w człowieku - powinno się najpierw dać nieco osobie posługującej przy stole, ponieważ jest szkodliwe dla człowieka, że widzi przed sobą jedzenie, którego pożąda i nie może z niego zjeść.

Punkt 15

Jeśli obok żony nie ma męża, nie powinna ona pić wina. A jeśli jest ona w innym miejscu - nie w domu, to nawet jeśli jest z nią jej mąż - nie powinna pić. Dotyczy to wszystkich innych napojów odurzających. Ale jeśli ma zwyczaj picia w obecności męża - wolno jej wypić trochę, nawet jeśli nie jest to przy mężu.

Punkt 16

Nie wolno gościom brać z tego, co dostają, po to aby dać to synowi czy córce gospodarza, bo być może gospodarz nie ma już innego jedzenia i zawstydzi się go, że gość nie dostał wystarczająco. Ale jeśli na stole jest dużo jedzenia - to wolno tak robić.

Punkt 17

Ten kto wchodzi do domu nie powinien mówić 'dajcie mi coś do jedzenia', ale trzeba [czekać], aż zaproponują to gospodarze.

Nie wolno jeść z posiłku, który nie wystarcza dla gospodarzy, nawet jeśli gospodarz zaprasza, by jeść z nim, ponieważ jest to jak obrabowywanie. I jest to wielki grzech i trudno za niego odpokutować.

Punkt 18

Nie wolno opuścić miejsca jedzenia przed powiedzeniem Birkat hamazon, [nie wolno] nawet iść do innego pomieszczenia, w środku posiłku, aby dokończyć tam jedzenie, lub aby wrócić potem do miejsca posiłku, by tam go dokończyć. Należy nawet unikać wychodzenia na zewnątrz w trakcie posiłku.

Jeśli już jednak ktoś wyszedł, to czy dokończy posiłek w innym miejscu, czy też wróci na dokończenia jedzenia - nie musi powtarzać błogosławieństwa Hamoci, ponieważ ustanowił już swój posiłek danym kawałkiem chleba, mimo tego że wyszedł - to jest to traktowane jako jeden posiłek, musi tylko uważać, by zjeść przynajmniej ilość kezajit chleba w miejscu, gdzie będzie mówił Birkat hamazon. Ale prawo to nie odnosi się do innych rodzajów jedzenia.

Punkt 19

Jeśli je się w grupie i kilka osób wyszło, ale z zamiarem powrócenia w to miejsce, to ponieważ został na miejscu chociaż jeden z [jedzących] - nie jest to unieważnieniem ustalonego [posiłku] i gdy [pozostali] wrócą - nie jest to uważane za przerwanie [ciągłości] posiłku.

Punkt 20

Jeśli w czasie mówienia błogosławieństwa Hamoci ktoś miał intencję wyjść zaraz potem do innego domu, by tam dokończyć jedzenie i powiedzieć tam Birkat hamazon - jest zwyczaj, że pozwala się na to. Ale trzeba być ostrożnym, by i w tamtym [drugim] miejscu zjeść przynajmniej ilość kezajit chleba. Nie powinno się tak robić, chyba, że jest to dla seudat hamicwa (uroczystego posiłku związanego ze spełnianiem jakiejś micwy).

Punkt 21

Jeśli ktoś modlił się w trakcie posiłku i wraca do jedzenia, nie musi mówić ponownie błogosławieństwa Hamoci. Podobnie jeśli zdrzemnął się podczas posiłku, mimo tego, że trwało to jakiś czas - nie jest to uważane za "przerwanie" w posiłku.

Tak samo jest, jeśli przerwało się na jakieś inne dozwolone rzeczy, np. na pójście do toalety. Niemniej jednak wymagane jest po tym ponowne umycie rąk, z powodu rozproszenia uwagi, chyba, że uważało się na czystość rąk. Ale nie mówi się już wtedy błogosławieństwa Al netilat jadajim. Według Miszna Berura 164:13 gdy myje się ręce po skorzystaniu z toalety trzeba powiedzieć nowe błogosławieństwo, podobnie jeśli się opuściło stół na dłuższy czas, ale po oddaniu tylko moczu nie wymagane jest błogosławieństwo nad umyciem rąk.

Punkt 22

Gdy ktoś skończył posiłek i postanowił powiedzieć Birkat hamazon, ale zmienił zdanie i chce jeszcze coś zjeść lub wypić - jest w tej sprawie podział opinii. Dlatego lepiej unikać takiej sytuacji i mówić Birkat hamazon zaraz gdy się postanowi.

Punkt 23

Wszystko to, co je się podczas seuda - [posiłku, który rozpoczyna się od błogosławieństwa Hamoci nad chlebem] z rzeczy, które ma się zwyczaj jeść podczas posiłku dla najedzenia się np. mięso, ryby, różne rodzaje deserów, kasze i różne rodzaje placków, nawet rzeczy, nawet jeśli je się je bez kromki chleba - nie wymagają błogosławieństwa przed i po zjedzeniu, bo skoro je się je dla nasycenia głodu, są one w całości częścią w posiłku (seudy).I wszystko to jest drugorzędne w stosunku do chleba, który jest najistotniejszym pożywieniem człowieka.

Dlatego wszystkie [te rzeczy] są zwolnione przez błogosławieństwo Hamoci i przez Birkat hamazon. Nawet jeśli jedzenie jest przysłane z innego domu [w czasie seudy] - nie trzeba mówić nad nimi [oddzielnego] błogosławieństwa, ponieważ zakłada się, że intencją człowieka [podczas mówienia Hamoci] było włączenie wszystkiego, co mu przyniosą.

Punkt 24

Dlatego też nie trzeba odmawiać [oddzielnych] błogosławieństw nad różnymi napojami, ponieważ i one są częścią seudy, a zazwyczaj nie je się bez picia.

Wyjątkiem jest wino, gdyż wino jest czymś specjalnym (dawar chaszuw), bo w kilku przypadkach musimy odmawiać nad nim błogosławieństwo, chociaż nie musimy mieć ochoty go wypić, np. na kidusz czy hawdalę. Odmawia się zatem błogosławieństwo nad nim także w trakcie seudy.

Jeśli ktoś odmówił błogosławieństwo nad winem przed netilat jadajim (umyciem rąk), a ma zamiar pić [wino] także podczas seudy, albo jeśli ma zwyczaj picia wina w czasie seudy - nie musi mówić błogosławieństwa po raz drugi, bo jest to zwolnione przez błogosławieństwo, które powiedział przed seudą.

[Jeśli chodzi o] alkohol w naszych krajach, którego nie pije się zazwyczaj podczas [każdej] seudy - jest wątpliwość, czy jest on częścią seudy czy nie. Dlatego, jeśli ktoś ma zamiar pić alkohol podczas seudy, powinien wypić trochę przed netilat jadajim (to znaczy mniej niż ilość kezajit), odmówić błogosławieństwo i mieć intencję włączenia w to tego, co będzie pił podczas seudy.

A jeśli tak nie zrobił, powinien odmówić najpierw błogosławieństwo nad kawałkiem cukru i zwolnić tym także wino i alkohol. Są tacy, którzy mają zwyczaj [dla rozwiązania tego problemu] zanurzać kawałek chleba w alkoholu, ale ten sposób jest poddawany w wątpliwość.

Punkt 25

Jeśli ktoś chce jeść w czasie seudy owoce, bez chleba, to ponieważ owoce nie są najistotniejszą częścią seudy, dlatego, nawet jeśli leżały na stole przed błogosławieństwem Hamoci, nie są zwolnione przez to błogosławieństwo i trzeba odmówić nad nimi Bracha riszona (Początkowe błogosławieństwo). Ale nie wymaga to Bracha achrona (Końcowego błogosławieństwa), bo są one zwolnione przez Birkat hamazon.

Jeśli ktoś chce jeść owoce tylko z chlebem, nie musi odmawiać nad nimi błogosławieństwa, bo są one drugorzędne w stosunku do chleba. Jeśli zaś chce jeść cześć [owoców] z chlebem, część bez chleba, powinien być ostrożny i zjeść najpierw bez chleba, odmawiając nad nimi błogosławieństwo, a potem może jeść także z chlebem. Bo jeśliby najpierw zjadł z chlebem, a potem będzie jadł bez chleba - to istnieje wtedy wątpliwość co do błogosławieństw.

Niektórzy mają zwyczaj jedzenia pomiędzy [głównymi] daniami rzeczy, które zaostrzają apetyt takie jak np. oliwki, piklowane owoce, rzodkiewki itp. Te rzeczy są uważane za część seudy, ponieważ dzięki nim je się więcej, dlatego nie trzeba odmawiać nad nimi [oddzielnego] błogosławieństwa, bo są zwolnione przez [błogosławieństwo] nad chlebem.

Punkt 26

Jeśli postanowiło się, że najważniejszą częścią (ikar) posiłku będą owoce (jedzone z chlebem), to skoro są podstawą posiłku, są też obejmowane przez błogosławieństwo Hamoci, nawet jeśli nie leżały jeszcze wtedy na stole. Należy tylko uważać, żeby owoce, które będą jedzone najpierw były spożyte z kawałkiem chleba, a potem nawet nad tym, co się je już bez chleba nie trzeba odmawiać [oddzielnego] błogosławieństwa.

Punkt 27

Jeśli je się owoce ugotowane na seudę, jak zazwyczaj je się je na przystawki, czy były [ugotowane] z mięsem, czy bez mięsa, to na początku i na końcu seudy zjada się trochę [tych owoców] z chlebem, a w czasie [całego] posiłku można je jeść bez chleba i bez odmawiania [dodatkowego] błogosławieństwa.

Punkt 28

Jeśli je się potrawy pieczone, takie jak słodkie ciasta, ciasta z orzechami itp. [podczas seudy] dla nasycenia głodu - nie trzeba wtedy odmawiać nad nimi błogosławieństwa. Ale jeśli je się je tylko dla przyjemności - to jest wątpliwość [co do błogosławieństw].

Dlatego najlepiej jest w chwili mówienia błogosławieństwa Hamoci mieć intencję włączenia wszystkich takich rzeczy, które będą jedzone.

Punkt 29

Jeśli po skończeniu posiłku, a jeszcze przez Birkat hamazon pije się kawę, aby lepiej strawić pożywienie, należy powiedzieć nad tym Bracha riszona, ponieważ to co ma być pomocą w trawieniu nie jest uważane za część seudy.

W każdym razie dobrze jest powiedzieć nad kawałkiem cukru błogosławieństwo Szehakol i zwolnić tym także kawę.

(za Stowarzyszeniem Pardes)

Wstecz