Święto Purim przez wielu kojarzone jest, niestety, jako to, "w które się trzeba upić". W wielu wyobrażeniach przypomina ono chyba bardziej jakieś starożytne bachanalia, z dużą ilością alkoholu i nieograniczonej zabawy... Myślę, że warto wobec tego przyjrzeć się micwie ad dlo jada.

Źródło: w Talmudzie (Megila 7b) spotykamy się z nauką Rawy: "Jest obowiązkiem, aby pić w Purim ad dlo jada - aż nie będzie się znało [różnicy] między arur Haman (przeklęty Haman) i boruch Mordechaj (błogosławiony Mordechaj)". To bardzo znane stwierdzenie jest bardzo dokładnie rozpatrywane przez rabinów - czy jest to bowiem nakaz halachy? Skąd Rawa wywodzi ten nakaz? Jak należy interpretować jego słowa?

Dyskusje halachiczne: Rabini musieli zdecydować, czy halachę (prawo żydowskie) należy zatwierdzić według nauczania Rawy. Zarówno Rif, jak i inni spośród Riszonim (Rabini okresu ok.1000 - 1500r. ne.) decydują zgodnie z Rawą. I dlatego zarówno w Tur jak i w Szulchan Aruch (Najważniejszy Kodeks żydowskiego prawa) zapisano to jako micwę. Nie obyło się jednak bez głosów sprzeciwu - wielu Rabinów (Baal HaMaor, Ran i inni) starało się wykazać, że Talmud odrzuca nauczanie Rawy. Wkrótce po powyższym stwierdzeniu w Talmudzie zapisana jest bardzo zaskakująca historia. Otóż Raba i Raw Zeira pewnego razu razem świętowali Purim, przy czym się upili. Raba w porywie zabił Raw Zeirę. Następnego dnia modlił się nad ciałem swojego zabitego przyjaciela i Raw Zeira wrócił do życia. W następny Purim Raba ponownie zaprosił swojego przyjaciela na przyjęcie purimowe. Raw Zeira odesłał mu następującą odpowiedź: "Nie każdego dnia cuda się zdarzają".

Według jednego z Rabinów - Rabeinu Efraima, od tego wydarzenia anulowano nakaz Rawy. Bach dodaje - to właśnie z tego powodu Talmud podaje tę historię zaraz po stwierdzeniu Rawy - aby uczynić jasnym, że jego nauka nie została zaakceptowana.

Związek picia wina z Megilas Ester: Ester HaMalka zaprosiła dwukrotnie Hamana na bankiet - picie wina i zabawa stały się narzędziem ratunku dla narodu żydowskiego - i narzędziem upadku Hamana. Talmud wymienia długą listę powodów, dla których Ester zaprosiła Hamana na ucztę. Według Raby Ester uczyniła to, aby jeszcze bardziej rozdąć pychę Hamana, gdyż "Pycha kroczy przed zniszczeniem, a wyniosłość ducha przed upadkiem" (Miszlei/Przysłów 16:18). Natomiast Abaje i Rawa uczą, że Ester zainspirowała się wersetem: "W czasie ich upojenia zepsuję ich uczty pijackie; Upiję ich i będą radośni, zasną snem wiecznym i nigdy się nie obudzą - słowa Haszem" (Jeremia 51:39). I tak w myśl tej nauki cud zdarzył się za pośrednictwem picia wina i dlatego Rawa uczy: "Jest obowiązkiem, aby pić...".

Ograniczenie w piciu i jego znaczenie: Raw Efraim Zalman Margolios uczy, że Gemara opowiada wspomnianą wyżej opowieść o Rabie i Raw Zeirze nie po to, aby anulować nauczanie Rawy, lecz przeciwnie - aby je wzmocnić. Wg Raw Efraima intencją Rawa było, aby ustalić granice. Wyrażenie "aż nie będzie się znało [różnicy] między arur Haman (przeklęty Haman) i boruch Mordechaj (błogosławiony Mordechaj)" oznacza "do tego punktu" - lecz nie włączając jego samego. Zatem historia Raby i Raw Zeiry ma służyć jako ostrzeżenie - jest przykładem osoby, która posunęła się poza punkt graniczny, przez co doświadczyła upadku.

Większość autorytetów halachicznych opowiada się za nauką Rawy. Lecz nawet ci, którzy twierdzą, że Gemara odrzuciła jego nakaz, potwierdzają ogólny obowiązek jedzenia i picia w Purim. Na przykład Szibolei Haleket stwierdza, że mamy obowiązek, by się radować w Purim oraz by uraczyć się w tym dniu różnymi daniami i napojami - jak jest napisane: "aby uczynili je dniami ucztowania i radości" (Ester 9:22).

Niektórzy Rabini zgadzają się, że należy pić tyle, aby być pijanym. Jednak można spotkać także głosy przeciwne - na przykład Kol Bo uczy: "Stwierdzenie: 'Jest obowiązkiem, aby pić w Purim' nie oznacza obowiązku bycia pijanym, gdyż pijaństwo jest absolutnie zabronione; nie ma gorszego grzechu, gdyż prowadzi on do niewłaściwych zachowań seksualnych, rozlewu krwi i wielu innych grzechów. W swym stwierdzeniu Rawa chciał wyrazić, iż należy wypić więcej, niż ma się w zwyczaju, dzięki czemu będzie się bardzo radosnym. To z pewnością sprawi, że będzie się milszym dla biednych, pocieszając ich i mówiąc do ich serc - a to właśnie jest radość w pełni swej doskonałości".

Podobnie uczy Meiri: "W żadnym przypadku nie jest nam nakazane, aby się upić i przez to poniżyć się w swoim radowaniu. Gdyż radość, którą nam nakazano nie należy do kategorii dzikich i pozbawionych sensu, lecz jest przyjemnością, poprzez którą powiększa się miłość do Boga i wdzięczność za cuda, które dla nas uczynił".

Z powyższych przykładów nauczań jasno możemy wywnioskować, że do bachanalii Purim ma się jak piernik do wiatraka. Gdyż owszem, jesteśmy zobowiązani, aby w tym dniu bawić się - jeść i pić. Nigdy jednak nie możemy zapomnieć kim jesteśmy i po co to robimy. Jesteśmy ludźmi i została nam dana Tora - nie możemy pozwolić, aby wino zamąciło nam umysł do takiego stanu, że zapomnimy o innych micwach, o właściwym postępowaniu względem Boga i bliźnich. Należy się radować - cudami które dla nas uczynił Bóg, a wino ma nam pomóc we wzbudzeniu tej radości.

A zatem do skróconego opisu historii żydowskiego narodu: "Chcieli nas zabić - nie daliśmy się - zjedzmy coś!" dodajemy jeszcze purimowe - "i napijmy się!"

Joanna Rochel Czopnik