Artur Szyk – artysta i ilustrator, Polak i Żyd. W przeciągu całego swojego artystycznego życia konsekwentnie wypełniał wyznaczoną sobie misję – służył ludzkości, Polsce oraz narodowi żydowskiemu.

Wydana przez wydawnictwo Austeria biografia napisana przez Josepha Ansella to bardzo cenny wkład w historię sztuki żydowskiej i relacji polsko-żydowskich w pierwszej połowie XX wieku. To pasjonująca podróż przez sztukę i politykę XX wieku narysowana ręką znakomitego artysty.

Artur Szyk był naocznym świadkiem najważniejszych historycznych wydarzeń XX wieku. Losy rzuciły go z Polski do Francji, a następnie do Anglii. Ostatecznie zamieszkał w Stanach Zjednoczonych.

Wśród Żydów najbardziej znany jest z ilustrowanej Hagady, choć znakomita większość jego prac dotyczy współczesnych problemów politycznych i społecznych. W swoim rodzinnym kraju artysta propagował idee wolności, tolerancji i godności człowieka. Szyk uważał, że do jego obowiązków, jako żydowskiego artysty, należy troska nie tylko o Żydów, ale także o inne mniejszości narodowe.

Jego znana iluminacja historycznego Statutu Kaliskiego jest dowodem głębokiej wiary artysty w to, że nowe państwo polskie zapewni wszystkim swoim obywatelom, niezależnie od wyznania czy pochodzenia etnicznego, równe prawa. Mimo że artysta przebywał poza Polską, przez długie lata kontynuował swoją współpracę z polskim rządem.

W 1940 Szyk opuścił Europę, aby – podróżując przez Kanadę – jeszcze tego samego roku na stałe wyjechać do Stanów Zjednoczonych. Tam z wielką determinacją politycznego artysty podjął swą krucjatę przeciwko nazistom. Karykatury polityczne Szyka pojawiały się na łamach amerykańskich gazet i periodyków, na plakatach oraz na wystawach sztuki. Przekonany, że Hitler nie poprzestanie na mordowaniu Żydów, ale dążyć będzie do zniszczenia wszystkich kochających pokój ludzi, swoimi szokującymi obrazami propagandowymi, skierowanymi przeciwko Niemcom i Japończykom, wspierał działania wojenne.

W napisanym podczas wojny eseju pt. "Artur Szyk i wojna" krytyk i historyk sztuki Thomas Craven pytał: "Co powinien robić artysta podczas wojny?". Jako przykład do naśladowania podał Artura Szyka, który w tym trudnym czasie potrafił wykorzystać zdolności artystyczne na "rzecz ludzkości i wojny".

Rzeczywiście przez cały okres wojny był on artystą politycznym. Cały jego artystyczny wysiłek skupiał się na wlace z państwami Osi i wspieraniu aliantów. W tym czasie nie powstały prace poświęcone innej teamtyce.

Po zakończeniu wojny postanowił poświęcić swój talent propagowaniu idei utworzenia niepodległego państwa żydowskiego w Izraelu.

Na każdym etapie jego twórczości widoczna jest nie tylko fascynacja przeszłością, ale także troska o przyszłość. Szyk wierzył, że sztuka może zmieniać świat. Całe swoje życie i twórczość poświęcił sztuce i polityce. Był także artystą żydowskim. Pełnił swoistą rolę kronikarza swojego narodu, komentatora Biblii, obrońcy Żydów podczas II wojny światowej oraz ich rzecznika na rzecz utworzenia państwa Izrael.

Joseph Ansell, Artur Szyk. Artysta Żyd Polak, Wydawnictwo Austeria, Kraków 2007

opracowała Sylwia Gajownik