Pragniemy poinformoiwać, że mamy jeszcze nieco wolnych miejsc na dwudniową wycieczkę "Śladami polskich chasydów" 27-28 kwietnia 2013. Ewa Łuczyńska i Wacław Wojciechowski przygotowali dla nas bardzo ciekawą propozycję.

Dzień 1. Góra Kalwaria – Kozienice - Kock – Lubartów – Łęczna - Zamość

Wyjazd z Warszawy do Góry Kalwarii ok. godz. 7.30 (36 km).

Góra Kalwaria (jidysz: Ger) istniała już w wieku XIII. W XVII należała do biskupa poznańskiego jako Nowe Jeruzalem, tak opisywane przez innego biskupa, Ignacego Krasickiego: „Domki szczupłe, tych niewiele, a zaś kościół przy kościele… Zgoła wszystko niezamożnie, pusto, głodno, lecz pobożnie.” Od początku XIX w., w zaborze pruskim, klasztory zsekularyzowano i zaczęli się tu osiedlać Żydzi. W 1849 r. wybudowano drewnianą synagogę, a w jej pobliżu powstał najsłynniejszy ośrodek chasydzki na Mazowszu założony przez Icchaka Meira Altera. Do dzisiaj na świecie żyje ok. 100 000 wyznawców dynastii z Ger.

W trakcie zwiedzania Góry Kalwarii zobaczymy synagogę wybudowaną w 1902 na miejscu drewnianej, dom cadyka i przylegający do niego dom modlitwy oraz cmentarz, na którym znajduje się ohel nad grobami cadyków Icchaka Meira Altera i jegfo wnuka Jehudy Arie Lejba.

Ok. 10.30 wyjazd do Kozienic (53 km).

Kozienice, od XIX w. ważny ośrodek chasydzki założony przez Izraela Icchaka Hofsteina zwanego Magidem z Kozienic. Do dziś zachował się cmentarz z odbudowanym w 2004 ohelem cadyków Hofsteinów.

Ok. 12.00 wyjazd do Kocka (61 km). Przyjazd ok. godz. 13.00.

Kock, miasto prywatne, założone na początku XV w. przez biskupów płockich, w XVI i XVII w. należące do rodziny Firlejów, którzy chcąc rozwijać lokalne rzemiosło i handel (i na tym zarabiać), od połowy XVII w. sprzyjali osadnictwu żydowskiemu. Kolejna właścicielka, ks. Anna Jabłonowska otoczyła miejscowych Żydów i ich gminę specjalną opieką przyznając im podobne prawa jak innym mieszczanom. Pod koniec XVIII w. żydowska ludność miasta stanowiła niemal 50% mieszkańców.

Od 1829 r. w Kocku zamieszkał jeden z najważniejszych przywódców chasydzkich Menachem Mendel Morgenstern, a jego dwór stał się celem licznych pielgrzymek chasydów z Europy środkowo-wschodniej. Po śmierci Rabiego Morgensterna dynastia cadyków z Kocka istniała aż do 1939 r: ostatni cadyk, Josef Morgenstern, zginął wraz z rodziną podczas bombardowania miasta.

W Bitwie pod Kockiem, 5.05.1809, zginął Berek Joselewicz, znana postać. Jeden z niewielu Żydów których imieniem nazywa się ulice w polskich miastach. Został pochowany przy drodze do wsi Białobrzegi, ok. 2 km od Rynku w Kocku.

W czasie II wojny światowej prawie wszyscy Żydzi z Kocka, stanowiący ok. 50% mieszkańców, zostali wywiezieni do Treblinki lub zamordowani w miejscowym getcie.

W Kocku zobaczymy Dom Cadyka, cmentarz z ohelem cadyka Morgensterna i jego synów.

Ok. godz. 14.00 wyjazd do Łęcznej przez Lubartów (nie zatrzymamy się) – ok. 50 km. Przyjazd ok. godz. 15.00.

Lubartów, od lat 60 siedziba cadyka Dow Bera z Międzyrzecza Koreckiego na Wołyniu, zwanego Wielkim Magidem, jednego z najwybitniejszych twórców chasydyzmu.

Na cmentarzu, założonym w XVII w. zachowało się ok. 30 macew.

Łęczna, założona w XV w. przez Tęczyńskich, od XVI w. należała do najważniejszych ośrodków gospodarczych w regionie. Liczne jarmarki oraz królewskie zezwolenie na nieograniczony handel bydłem i końmi przyczyniły się do osiedlania się tu coraz większej liczby Żydów. Od połowy XIX w. powstał tu znaczący ośrodek chasydyzmu. Pod koniec XIX w. Łęczna należała do żydowskiego finansisty i przedsiębiorcy Jana Gottliba Blocha zwanego królem kolei żelaznych.

W Łęcznej zachowały się dwie synagogi: Duża, w której mieści się Muzeum Regionalne i Mała, dziś biblioteka publiczna.

Zwiedzimy Muzeum Regionalne (otwarte w godz. 9.00 – 16.00, ostatnie wejście ok. godz. 15.00) znajdujące się w Synagodze Dużej, z jej zachowanym aron ha kodesz i piękną bimą, z kolekcją judaików oraz ekspozycją obrazującą żydowski rok obrzędowy.

Odwiedzimy także miejsce, gdzie kiedyś znajdował się Cmentarz żydowski, który został założony w XVI w. lub w drugiej połowie XVII w., a ostatniego pochówku, według dostępnych źródeł, dokonano na nim w 1942 r. W czasie II wojny światowej na kirkucie ukrywali się Żydzi. Miały tu miejsce egzekucje pojedynczych osób. Chowano także zmarłych, w tym również ofiary zbiorowych egzekucji na terenie miasta. W 2005 r., dzięki inicjatywie rabina Mejera Izraela Gabaya z Ukrainy został wystawiony ohel poświęcony pamięci słynnego łęczyńskiego cadyka chasydzkiego Szlomo Jehudy Leiba, zwanego również "Łęcznerem", zmarłego w 1843 r.

Czas wolny na obiad. Wyjazd do Zamościa (83 km).

Zamość

Idealne miasto-twierdza założone przez Jana Zamoyskiego w 1580 r., rozplanowane na zupełnie pustej przestrzeni (na tzw. „surowym korzeniu”)przez sprowadzonego z Włoch architekta Bernarda Morando.

Zamoyski zachęcał do kupowania parcel w swoim mieście kupców i rzemieślników z różnych krajów: Greków, Holendrów, Ormian, Szkotów, Włochów i Żydów. Ci ostatni, pochodzący z Holandii, Flandrii, Turcji i Wenecji byli Sefardyjczykami. Zajmowali się handlem diamentami i cennymi tkaninami, przyprawami i wyrobami rzemiosła artystycznego. W ten sposób powstała w Zamościu jedyna w Polsce żydowska autonomiczna gmina sefardyjska, która do połowy XVII w. nie podlegała zwierzchnictwu Sejmu Czterech Ziem.

Dzielnica żydowska znajdowała się w pobliżu Rynku Solnego. W 1590 r. powstała pierwsza, drewniana synagoga, później na jej miejscu wybudowano synagogę murowaną. Obok powstały: dom kahalny, mykwa, cheder i szpital. Cmentarz żydowski znajdował się na wschód od miasta. W XVII w. w mieście zamieszkali uchodźcy z Ukrainy, Żydzi aszkenazyjscy, którzy, przez swą liczebność, szybko odebrali Sefardyjczykom ich pozycję ekonomiczną. Zamojska gmina żydowska, jedna z największych w Polsce, stała się ważnym ośrodkiem badań religijnych i naukowych. Znaczącą rolę odegrała tu Akademia Zamojska, uczelnia założona przez Jana Zamojskiego.

W XIX w. Zamość stał się jednym z ośrodków haskali, istniały tu liczne szkoły religijne i świeckie, organizacje kulturalne, amatorskie teatry, księgarnie, biblioteki publiczne i drukarnie. W Zamościu urodził się Icchak Lejb Perec zwany „ojcem poezji żydowskiej”, mieszkał tu także przez pewien czas Bolesław Leśmian.

Tuż przed II wojną światową w Zamościu żyło 12 000 Żydów którzy stanowili 43% mieszkańców. Większość z nich zginęła w obozie zagłady w Bełżcu.

Kolacja wolna. Nocleg w hotelu Pokoje Gościnne Arkadia w Rynku Głównym.

Dzień 2: Zamość – Cieszanów - Bełżec – Sieniawa - Leżajsk – Sandomierz – Opatów - Radom – Warszawa

Po śniadaniu, ok. godz. 8.00 zwiedzanie Zamościa: spacer ulicami miasta i dawnej dzielnicy żydowskiej. Zwiedzanie Synagogi, jednego z najpiękniejszych zabytków kultury żydowskiej w Polsce.

Ok. 9.30 wyjazd do Bełżca (42 km.). Przyjazd do Bełżca ok. godz. 10.30.

Bełżec

Pod koniec 1941 r. na południe od wsi Bełżec, nieopodal linii kolejowej Lublin-Lwów, Niemcy założyli obóz zagłady SS-Sonderkommando Belzec utworzony w ramach operacji Einsatz Reinhardt. Do obozu hitlerowcy wywieźli i zamordowali tam około 500 000 Żydów z Polski i zagranicy: Austrii, Czechosłowacji oraz Niemiec. Obóz funkcjonował od marca do grudnia 1942 roku. W ciągu kilku kolejnych miesięcy Niemcy demontowali urządzenia obozowe oraz zacierali ślady swoich zbrodni.

Przez wiele lat miejsce zbrodni było zapomniane i zaniedbane. Odsłonięcie pierwszego pomnika na terenie byłego obozu zagłady miało miejsce w 1963 r. W 2004 roku odsłonięto nowy pomnik autorstwa Andrzeja Sołygi, Zdzisława Pidyka i Marcina Roszczyka. Otworzono też muzeum, filię Państwowego Muzeum na Majdanku.

Zwiedzimy teren obozu i ekspozycję muzealną poświęconą jego historii (zwiedzanie ok. 1,5 godz.).

Ok. 12.00, wyjazd do Leżajska (102 km). Po drodze przejazd przez Cieszanów (synagoga i pozostałości cmentarza, na którym odbudowano ohel cadyka Simche Ber Halberstama, zm. 1914) – krótki postój, oraz przez Sieniawę w której zachował się cmentarz, na którym spoczywa cadyk Ezehiel Szraga Halberstam, założyciel sieniawskiej Jesziwy – nie zatrzymamy się.

Przyjazd do Leżajska ok. 14.30.

Leżajsk

Miasto królewskie, prawa miejskie otrzymało od Władysława Jagiełły pod koniec XIV w. Położony nad Sanem ważny ośrodek handlowy. Żydzi osiedlali się tu od momentu założenia miasta. Samodzielna gmina, posiadająca dwie synagogi, istniała od XVIII w. Od 1772 r. w Leżajsku mieszkał cadyk Elimelech Lipman, rabin, jeden z uczniów cadyka Dow Bera z Międzyrzecza. W Leżajsku założył pierwszy i najbardziej liczący się w Galicji ośrodek chasydyzmu.

W 1900 r. gmina liczyła 1494 członków (28% mieszkańców miasta), większość z nich była chasydami. W 1939 r. Niemcy spalili obie leżajskie synagogi i zdewastowali cmentarz, a niemal wszystkich Żydów przepędzili za San, do radzieckiej strefy okupacyjnej. W getcie Leżajskim pozostało ok. 350 osób z Leżajska i ok. 500 deportowanych z Kalisza. Wszyscy zginęli.

Do dziś na prawie całkowicie zniszczonym cmentarzu zachował się grób cadyka Elimelecha, do którego pielgrzymuje co roku ok. 10 000 chasydów głównie z Izraela i USA.

W Leżajsku zachowała się również mykwa, odrestaurowana i rozbudowana na potrzeby pielgrzymów.

Zwiedzanie i czas wolny na posiłek. Wyjazd z Leżajska ok. 17.00.

Przejazd do Warszawy przez Sandomierz, Opatów, Radom (320 km).

Proponowany hotel w Zamościu: Pokoje gościnne Arkadia, Rynek Główny

Cena/osobę w pokojach 2 i 3-osobowych

Grupa 15 os.: 422,00 PLN

Grupa 20 os.: 345,00 PLN

Grupa 25 os.: 305,00 PLN

Grupa 30 os.: 295,00 PLN

jak najszybciej trzeba wpłacać zaliczkę -130 zł!

Dane do przelewu:

Stowarzyszenie Drugie Pokolenie

Ul.Twarda 6

01-150 Warszawa

Koszty wycieczki „Śladami chasydów”

Konto: 40 1240 6247 1111 0010 3443 0166

Zapraszam serdecznie – naprawdę warto, wycieczka będzie naprawdę ciekawa:)

Zosia Jankiewicz  - w imieniu Drugiego Pokolenia