parszat Balak - Rabbi Avi Baumol |
Jakie jest nam znane najwcześniejsze źródło
antysemityzmu? Gdzie w Torze znajdujemy odniesienie do próby zlikwidowania
Żydów i judaizmu? Najjaskrawsza historia to ta z Faraonem w Egipcie oraz druga
z Balakiem i królem Moabu, która ma miejsce czterdzieści lat później.
Obaj monarchowie posługują się wywoływaniem strachu w celu wytworzenia histerycznej atmosfery w ich narodzie w stosunku do Izraelitów. Czy istnieje jakiś związek między tymi podłymi postaciami? Tak sądzę. Jest pewien fascynujący midrasz, który opisuje trzech mądrych doradców, do których zwrócił się Faraon, by zaradzić liczebności Dzieci Izraela w Egipcie. Prosił o radę Jitro, Hioba i Bilaama. Każdy z tych duchowych przywódców udzielił innej odpowiedzi w sprawie Izraelitów. Jitro powiedział, że lud Izraela został pobłogosławiony przez Boga i dlatego nie powinien być prześladowany – zatem Jitro został wygnany przez Faraona. Hiob przemilczał sprawę, więc nie spotkała go żadna kara ani nagroda; Bilaam powiedział, że Izraelici są niebezpieczni i powinni zostać zniszczeni – został sowicie wynagrodzony przez Faraona.
To właśnie ten Midrash przychodzi mi do głowy, gdy czytamy historię Balaka i Bilaama. Obaj odgrywają istotną rolę w utrwalaniu antysemityzmu i powtarzają starożytne przesądy pełne ksenofobii i nienawiści. Gdy mamy do czynienia z jakąś mniejszością wśród was, możemy uznać, że stanowi ona zagrożenie lub też dostrzec w tym błogosławieństwo. Balak, król Moabu, ma tę samą reakcję, co Faraon 40 lat wcześniej.
Istnieje wręcz kilka dosłownych paraleli w tekście, które sugerują nam, że Balak przejął od Faraona jego postawę wobec obcych. Gdy Tora celowo posługuje się tymi samymi słowami w różnych okolicznościach, naucza nas, że istnieje silne powiązanie między bohaterami tych wydarzeń.
Czy Balak był powiernikiem Faraona? A może był uczniem, tego największego w dziejach, architekta antysemityzmu? Nie znajdziemy na to odpowiedzi. A czym obaj się posługują, by oczerniać Izraelitów? Sięgają po magów, szachrajów i wszystkich możliwych łotrów, którzy byli gotowi przyłączyć się do przestępczego spisku. Wówczas i Bilaam chętnie przystępuje do zbrodniczego planu.
Właśnie w tym kontekście musimy postrzegać Bilaama. Nasi mędrcy mówią, że Bilaam to nie święty prorok, który “robił to, co Bóg mu przykazał”, lecz strona zainteresowana, gotowa zniszczyć Izrael, która została ograniczona przez Bożą kontrolę. Bilaam zgodnie ze wspomnianym midraszem był chętnym uczestnikiem próby zagłady Izraelitów w czasach faraona. I w dodatku, jak poświadcza Tora, Bilaam był odpowiedzialny za doradztwo, jak sprawić, aby Izrael grzeszył i został ukarany przez Boga.
Midrasz dodaje, że Jitro, który błogosławił Izrael, został wynagrodzony przez Boga wnukami, którzy stali się przywódcami narodu izraelskiego; Hiob, który milczał, został poddany próbie przez Boga; Bilaam, który był chętnym uczestnikiem antysemityzmu, został zabity w walce z Izraelitami, a jego imię będzie na zawsze lekceważone w świadomości narodu żydowskiego.
Uczymy się od wielkich biblijnych bohaterów, jak działać i wpływać na zmiany na świecie, powinniśmy również uczyć się od biblijnych złoczyńców, czego nie czynić. Gdy przeciwstawiają się oni życzeniom Boga, płacą za to ogromną cenę. Studiując Biblię musimy dostrzec ponadczasowy przekaz na temat zachowania w czasach kryzysu. Uczymy się o sprawiedliwości Jitro, milczeniu Hioba, złorzeczeniu Balaka i Bilaama, co ostatecznie przypomina, że musimy walczyć z tym złem przez całe życie. Rabin Avi Baumol SZABAT SZALOM !!! |
Copyright © 2008 by www.poznan.jewish.org.pl