Gmina żydowska - Rabin Rapoport. Paraszat Noach

KONTAKT

BIURO

Kliknij TUTAJ

Wsparcie finansowe Gminy

Numery kont info

POLUB NAS :)

Nasz You Tube

NOWE

POPULARNE

The National Library of Israel

Posen Library

KLIK

Kalendarz

TSKZ

Portal Chaim

Portal o Żydach, artystach i kulturze

Bar Micwa Ryana

Kliknij TUTAJ

Blog Leona Jedwabia z Australii

Moja podróz przez Holokaust

Koszerne produkty

Chabad

Szalom TV

KOL POLIN

Archiwum

Rabin Rapoport. Paraszat Noach

Parsza na ten tydzień rozpoczyna się wielkimi słowami. Noach isz cadik, tamim haja bedorotaw. "Noach był człowiekiem sprawiedliwym, doskonałym w swym pokoleniu". Nasi Rabini dyskutowali na temat tego, czy owe doniosłe słowa znalazły się w rozpoczęciu Parszy w celu wywyższenia Noacha nawet ponad Abrahama, czy wręcz przeciwnie – by umieścić jego pozycję niżej niż Abraham. Innymi słowy – czy możemy powiedzieć, że Noach – doskonały w swym niedoskonałym pokoleniu byłby jeszcze bardziej doskonały, gdyby żył w czasach lepszego pokolenia, takiego jak pokolenie Abrahama? Czy chodzi raczej o to, że Noach był doskonały tylko na tle swego pokolenia i gdyby żył w innych czasach nie byłby on nikim szczególnym? Tora w klarowny sposób prosi nas o porównanie Noacha z Abrahamem, jako że Noacha opisuje słowami: tamim haja bedorotaw et haElohim hithalech Noach – doskonałym był w swym pokoleniu Noach kroczył z B-giem; podczas gdy o Abrahamie wyraża się tymi samymi słowami, tylko inaczej użytymi: hithalech lefanaj weheje tamim – krocz przede mną i bądź doskonały.

Przyjrzyjmy się bliżej znaczeniu słowa cadik, człowiek sprawiedliwy, może pomoże nam to zrozumieć, dlaczego Rabini nie mogli dojść do porozumienia w kwestii porównania pomiędzy Noachem i Abrahamem. Słowo cadik pojawia się w Torze jedynie sześć razy. Pierwsze dwa razy odnoszą się do Noacha i w oczywisty sposób przyjmują tu aspekt wychwalający. Dwa kolejne użycia odnoszą się do możliwości znalezienia sprawiedliwych jednostek w miastach Sodomy i Gomory – dwóch miastach pełnych tak złych ludzi, że B-g zdecydował się je unicestwić. Dowiedziawszy się o planach B-ga Abraham próbuje dyskutować z B-giem na temat ocalenia ludu Sodomy i Gomory, na podstawie tego, że być może znajdują się tam jacyś sprawiedliwi ludzie, mogący poprawić notowania miasta. Podczas gdy pierwsze dwa użycia słowa cadik mogą być wychwalające, dwa kolejne trudno odczytać jako wychwalanie prawdopodobnych sprawiedliwych jednostek Sodomy i Gomory. Abraham wydaje się chwytać brzytwy, nie ma mocnych dowodów. W tym miejscu więc wynik kształtuje się ewidentnie jako 2:2 – remis: dwa użycia określenia cadik jako wychwalające i dwa nie bardzo wychwalające. Pozostały nam dwa ostatnie razy. Piąte użycie słowa cadik odnosi się do narodu króla Awimelecha.

Abraham i Sara przybywają do Gerar i zatrzymują się tam; Gerar to ziemia Awimelecha, w związku z czym Abraham, obawiając się śmierci z powodu Sary, kłamie i twierdzi, że Sara jest jego siostrą, nie żoną. Dowiedziawszy się o tym, Abimelech zabiera Sarę do siebie, po czym B-g przemawia do niego tymi słowami: „Umrzesz z powodu kobiety, którą wziąłeś. Ona jest już zamężna.”

Abimelech jednak nie zbliżył się jeszcze seksualnie do Sary i broni się mowiąc: „hagoj gam cadik taharog? – zabijesz nawet niewinny (dosłownie: sprawiedliwego) naród? Abimelech broni się z sukcesem a my widzimy tu, że Tora używa w tym miejscu slowa cadik w sposób jedynie delikatnie wychwalający – Abimelech nie próbuje powiedzieć, że jego naród jest wyjątkowo sprawiedliwy, argumentuje jedynie za tym, że jest on wolny od występku przeciwko Sarze.

Za szóstym razem cadik użyte jest jednak w Torze w odniesieniu do Samego B-ga, i cel jest tu ewidentnie wywyższający:

Uczynki Wielkomożnego Jedynego są doskonałe, jako że drogi Jego są sprawiedliwe. Jest On wiernym B-giem, sprawiedliwy i moralny jest On. W tym miejscu znajduje się, w moim przekonaniu, sedno sprawy. Po początkowym remisie w kwestii zagadnienia czy słowo cadik pojawia się w Torze by wychwalać opisaną w ten sposób osobę ( i pamiętajmy – jedynie Noach nazwany jest cadikiem, Abraham nie); powstaje pytanie czy połączyć użycie słowa cadik w kontekście Noacha z odniesieniem do Awimelecha - gdzie cadik znaczy niewinny a nie wyjątkowo sprawiedliwy; czy z odniesieniem do Samego B-ga, gdzie cadik oznacza sprawiedliwy w najbardziej wychwalający sposób. Porównanie z B-giem wydaje się aroganckie, porównanie z Awimelechem z kolei stylistycznie niepoprawne. Ostatecznie oba wersety odnoszące się do Noacha a także werset mówiący o B-gu w oczywisty sposób mają charakter wychwalający, czego nie można powiedzieć w związku z Awimelechem. W którym iść więc kierunku? Właśnie w tej sprawie Rabini nie mogli się pogodzić.

Inną perspektywę w temacie słowa cadik, którą usłyszałem w imieniu Rabina Blochmana z Jesziwat Kerem Be Jawne, znajdujemy w psalmach recytowanych przez nas w każdy wieczór piątkowy.

Cadik katamar yifrach keerez baLevanon isge - Sprawiedliwi rozkwitną jak palma daktylowa, jak cedr w Libanie będą się rozwijać. W tym miejscu człowiek sprawiedliwy porównany jest do dwóch rodzajów drzew: palmy daktylowej i cedru. Cedr to pierwszej klasy materiał budowlany, co wiemy ze związku ze Świątynią Samolona, która została zbudowana właśnie z drzewa cedrowego. Palma daktylowa natomiast przynosi owoce, a cedr nie. Noach był być może doskonałym materiałem budowlanym sam w sobie, jednak nie pozostawił po sobie żadnych wielkich osobistości, w kategorii potomstwa bnei Noach. Jeśli chodzi o Abrahama jest dokładnie odwrotnie – nie jest on nigdy opisywany jako cadik jednak nieustannie przypomina się nam, że my wszyscy jesteśmy bnei Abraham ( dziećmi Abrahama) i, że B-g nasz jest Elohei Awraham (B-giem Abrahama) i/lub Magen Awraham (tarcza Abrahama). Przesłanie to jest jasne: Ważne jest, że sam będziesz cadikiem, jednak Twe własne duchowe poszukiwania nigdy nie mogą zdystansować twych wysiłków zmierzających do tego, by twe potomstwo żyło zgodnie z drogą Haszem. Jak powiedział któregoś razu Rabin Steinsaltz, zapytany o to, kto jest Żydem: „Kto jest Żydem? Ten, kogo prawnukowie są Żydami.”

Szabat szalom!

Rabin Yitzchak Rapoport - Tłumaczyła Daniela Malec
Dziekujemy organizacji Shavei Israel za udostępnienie tekstu

Wstecz