"Lomed mikol adam",  “uczy się od każdego człowieka”

ללמוד מכל אדם

W naszej Parszy praojciec Jakow wysyła Malachim ( emisariuszy- niektóre komentarze twierdzą, że to byli prawdziwi Malachim, czyli aniołowie, Raszi, na przykład, użył określenia „naprawdę aniołowie”) do swego brata Esawa, w celu pokojowego pojednania się z nim, po tym jak wybuchł między nimi konflikt w wyniku „kradzieży” błogosławieństw od Jicchaka. A więc Jakow wysyła emisariuszy ze słowami "Im Lavan Garti waechar ad ata" -  „u Labana gościłem i bawiłem dotąd...” (Bereszit, Wajiszlach, 5).

Odnośnie tego pasuku Raszi wyjaśnia:
„Żyłem jako obcy” – Nie zostałem urzędnikiem ani nikim ważnym, tylko zaledwie czasowym gościem. Nie jest tobie godnym nienawidzić mnie z powodu błogosławieństw twego ojca ( które Jakow „ukradł” od Esawa). On pobłogosławił mnie „Bądź mistrzem swego brata” a mimo to, nie zostało to spełnione.

Inne wytłumaczenie: Gematria (numeryczna wartość) słowa GARTI równa się 613 (TaRYaG); to tak jakby powiedzieć: „ U nikczemnego Lawana mieszkałem, mimo to żyłem według TaRYaG [613] przykazań i nie nauczyłem się jego nikczemnych działań.

Możemy zapytać- jeśli zostało powiedziane, że Jakow trzymał 613 Micwot, rozumiemy już że on nie nauczył się żadnych złych działań. Dlaczego Midrasz to tak podkreśla?

Wyjaśnieniem może być historia opowiedziana przez rabina Rem"u (inne wersje tej historii opowiadają o innych rabinach, jak często to bywa). W dzielnicy (w której mieszkał Rem”u) żył prosty krawiec- łatacz ubrań, bardzo sumienny w swej pracy, który wstawał każdego dnia rano o wczesnych godzinach, by zająć się swoją pracą. Pewnego dnia Rem”u wstał wcześnie rano by się pomodlić i zobaczył, że krawiec już wstał- wcześniej od Rem”u- i zaczął już naprawiać ubrania. Rem”u wzburzonym głosem powiedział do siebie: jeśli on- ten, który zajmuje się życiem doczesnym- wstał już i pracuje, a ja- ten, który zajmuje się życiem wiecznym… i następnego dnia wstał wcześniej, przed krawcem.

Następnego dnia krawiec wstał w swoim czasie do pracy i kiedy zobaczył, jak wielki rabin już nie śpi i studiuje Torę, zrobił rachunek sumienia: jeśli on, rabin, może wstać wcześniej ode mnie, moim obowiązkiem jest wstać jeszcze wcześniej. Kolejnego dnia znalazł, więc Rem"u krawca znów przed nim. I tak, w ciągu wielu dni, „rywalizowali” ze sobą- rabin i krawiec- o to, który potrafi wstać wcześniej do pracy- zarówno do pracy naprawiania i łatania, jak i do świętej pracy Tory i modlitwy. Taka była właśnie etyczna lekcja, jaką Rem”u otrzymał od krawca.

Taką właśnie intencję miał Midrasz „“U Lawana gościłem...613 Micwot trzymałem”- micwot nie nauczyłem się od niego, od, Lawana, ale nie nauczyłem się też złych uczynków, jednak innych rzeczy nauczył się Jakow od Lawana, jakichkolwiek dobrych rzeczy, jakich mógł się nauczyć.

Miszna w Pirkei Awot (4:1) mówi: „Ben Zoma powiedział: Kto jest mądry? Ten, który uczy się od każdego człowieka, jak jest napisane (Psalm 119:99) „Nauczyłem się rozumienia od wszystkich moich nauczycieli”. Znane jest pytanie- czego możemy nauczyć się od złego człowieka. Odpowiedź brzmi: nauczysz się, czego nie robić!

" Jestem roztropniejszy od wszystkich, którzy mnie uczą, bo rozmyślam o Twoich napomnieniach" (Tehilim 119:99)

W istocie król Dawid powiedział w Psalmach: „Nauczyłem się rozumienia od wszystkich moich nauczycieli” i stąd zdobył Ben Zoma swój nakaz uczenia się od każdego człowieka. Chasydzi uczyli, że nie ma takiej osoby, od której nie można się czegoś nauczyć, także od człowieka na niskim poziomie duchowym można nauczyć się kawałka mądrości. Założeniowo nie jest zalecana nauka od kogoś złego, ale w praktyce- mamy się czego uczyć, od każdej osoby.

Inny przykład historii, jaki opowiadają chasydzi (cytowany w  “Igrot Kodesh 6 rabina Lubawicz, Rabbi Yosef, Yitzhak Schneerson, część 9, strona 98) jest o rabinie  Maggid Dow Ber of Mezricz, w czasie, kiedy był on jednym z uczniów Beszta, spotkał on woźnicę wozu który transportował towar. Wóz utknął w błocie i woźnica poprosił Maggida o pomoc w wyciągnięciu wozu z błota. Jednak Maggid usprawiedliwił siebie I powiedział, że nie jest w stanie podnieść takiego ciężaru. Goj odpowiedział mu wtedy: możliwe jest, że jesteś w stanie, ale że nie chcesz. I taką właśnie lekcję otrzymał Maggid od tego prostego człowieka, którą nauczał później, całe życie, wszystkich swoich uczniów- „ Możesz, jeśli tylko chcesz”.