Poniższy komentarz Rabina Klonimusa Kalmana w temacie parszy na ten tydzień, uczy nas dwóch ważnych chasydzkich zasad: kształtowania człowieka dzięki pozytywnym metodom a także pożądanego sposobu uczenia się Tory.

Zacznijmy od zasady drugiej –

Jednym z przykazań nałożonych na króla jest przepisanie zwoju Tory –

„A gdy zasiędzie na tronie królestwa swojego, niechaj odpisze sobie odpis zakonu tego do księgi, – od tego, który przed obliczem kapłanów, Lewitów. I niechaj będzie u niego, a niech odczytuje go po wszystkie dni życia swojego, aby się uczył obawiać Wiekuistego, Boga swojego, przestrzega,c wszystkich słów zakonu tego i ustaw tych, aby je spełniać. Aby się nie wynosiło serce jego nad bracią swoją, i aby nie odstępował od przykazania ani na prawo, ani na lewo, – aby długo żył przy królestwie swojem, on i synowie Jego wpośród Israela.” (Dwarim 17: 18-20)

Raszi wyjaśnia –

„Odpis zakonu tego – dwa zwoje Tory, jeden zwój do przechowywania w skarbcu, drugi- do towarzyszenia mu w przyjazdach i wyjazdach.” (Raszi Dwarim 17:18)

(Król był zobowiązany do posiadania drugiego zwoju Tory, w uzupełnieniu do pierwszego zwoju, jaki wymagany był od każdego członka ludu. Zwój posiadany przez niego przed namaszczeniem na króla, przechowywany był w skarbcu, a królewski zwój towarzyszył mu w podróżach).

Raszi odwołuje się do Talmudu, Masechet Sanhedrin –

Nauczane było: ‘niechaj odpisze sobie odpis (hebr: „Miszne”) zakonu tego do księgi’ (Dwarim 17:18), to znaczy, powinien napisać dla siebie dwie kopie, jedną która podróżuje z nim, a drugą, do pozostawienia w skarbcu. Pierwszą, która ma mu towarzyszyć, powinna być zapisana w formie amuletu (jak najdrobniejsza forma) i zamocowana na ramieniu…” (Sanhedrin 21b)

Nasuwa się kilka pytań –

Dlaczego dwie Tory? Jedna nie wystarczy?

Ponadto – jaki jest sens w napisaniu Tory i ukryciu jej? Jaki sens posiada ukryty zwój Tory? Czyż naturalnym przeznaczeniem Tory nie jest to, by się z niej uczyć? Jakie jest jej inne przeznaczenie?

Rabin Klonimus Kalman zadaje jeszcze więcej pytań, dla naszych rozważań wystarczą jednak te dwa.

W Zoharze zawarta jest optymistyczna idea, dająca nadzieję tym wszystkim nienajmądrzejszym spośród nas, mówiąca o tym, że człowiek, który studiuje Torę i stara się ją zrozumieć i pojąć, lecz nie do końca mu się to udaje, gdyż nie jest za bardzo pojętny, po tym jak trafi on do świata prawdy, wszystko to, czego nie zrozumiał w tym świecie, stanie się dla niego jasne i zrozumiałe w świecie przyszłym.

Dlatego też wymaga się od człowieka by podjął próbę nauki wszystkich części Tory, bez rozróżniania poziomów rozumienia. Człowiek jest zobowiązany by studiować także słowa Tory, które będą dla niego zbyt trudne do zrozumienia, ich zrozumienie przyjdzie bowiem później, po zakończeniu przez niego 120 lat życia.

Człowiek posiada różne ograniczenia swych możliwości, ograniczające jego możliwości rozumienia, np. ograniczenia czasowe lub swej siły itp. Owe ograniczenia istnieją w tym świecie, świecie materialnym i uniemożliwiają one człowiekowi zdobycie pełni. Jednak owe ograniczenia nie istnieją po uwolnieniu człowieka z okowów materii, po śmierci, kiedy dusza żyje jedynie życiem duchowym. Po usunięciu materialnych ograniczeń, możliwe jest osiągnięcie tego, co niemożliwe było do zdobycia w świecie materialnym.

Istnieje wiele poziomów (pięćdziesiąt) rozumienia Tory i jej sekretów, począwszy od poziomu najprostszego polegającego na czytaniu tekstu bez zrozumienia, po najwyższy poziom osiągnięcia rozumienia całej Tory i wszystkich jej sekretów, na poziomie głębszym niż głębiny morza.

Od człowieka wymagane jest, by osiągnął maksimum. Oczywiście nie zawsze jest to możliwe, ze względu na różne ograniczenia. Jeśli jednak dany człowiek posiada szczere pragnienie by osiągnąć wszystko, i aspirację do osiągnięcia więcej niż jest on w stanie osiągnąć w praktyce – ma on obiecane, iż osiągnie maksimum, nawet jeśli nie natychmiast, to po jakimś czasie, w przyszłym świecie.

Jak będzie to możliwe?

Dzięki aspirowaniu ku temu, by to osiągnąć. Ale to nie wszystko.

Rabin Klonimus Kalman wyjasnia – kiedy człowiek studiuje, nawet w najprostszej formie, jego dusza łączy się z „duszą” Tory, z duchowymi siłami ukrytymi w niej, rozpromieniającymi człowieka i obdarzającymi go duchową energią. Nawet jeśli energia ta nie zostanie teraz w nim ujawniona, opromieni go ona później, gdy zostaną usunięte jego ograniczenia. „Światło Tory” wpływa na człowieka i oświetla go, kiedy ten studiuje Torę, nawet jeśli nie czuje on tego, w trakcie nauki.

Kolejna sprawa. Człowiek studiujący Torę, łączy swą duszę z duszami mędrców tego świata, takich jak Mojżesz, Tanaici i Amoraici (uczeni rabini, których nauki zawarte są w Miszne i Talmudzie), wielcy uczeni rabini ze średniowiecza i późniejsi.

A kiedy człowiek uda się do świata prawdy, ma możliwość spotkać się tam z tymi, których Torą się podczas życia w tym świecie zajmował i uczyć się od nich, tym razem bezpośrednio. Dlatego też warto włożyć wysiłek i starać się rozumieć nawet najtrudniejsze sprawy, gdyż nawet jeśli próby te będą tutaj nieudane, kiedy trafimy do jesziwy w niebiosach, będziemy mogli uczyć się od samego źródła tych słów, od Mosze Rabejnu i innych wielkich uczonych,  i słysząc nauki bezpośrednio z ich ust – staną się one dla nas oczywiste i zrozumiałe.

Wszystko to jednak pod warunkiem, że nasza dusza pozostawać będzie w bliskim kontakcie z Torą i uczonymi, którzy pisali do niej komentarze, na tym świecie – ów głęboki kontakt dusz przyniesie owoce, gdy dusza uda się do świata dusz, „A wtedy przyjemnie oświetli światło Tory.”

Możemy powiedzieć, że są to „dwie Tory” – jedna objawiona i zrozumiana, a druga Tora ukryta, niedostępna do całkowitego zrozumienia, pozostając „Torą ukrytą”.
Jest to – wyjaśnia Rabin KK – tajemnica „dwóch zwojów Tory”, jakie miał za zadanie napisać król, jedna, która „podróżuje z nim”, jest tą, której uczy się codzień i którą próbuje zrozumieć i pojąć, zrozumieć najwięcej jak jest tomożliwe; i druga, która „ma być trzymana w skarbcu”, to Tora nie do pojęcia, która pozostaje cały czas aspirowaniem do zrozumienia.
Obie te Tory są ze sobą wzajemnie związane i obie oświetlają człowieka w kierunku nauki Tory. „Pojęta Tora”, która jest uczona i rozumiana w tym świecie, jest podstawą do posiadania nadzieji na osiągnięcie„ Aspirującej Tory”, bez niej („Pojęta Tora”) nigdy nie zbliżymy się do „wyższej Tory”, ani w tym, ani w przyszłym świecie. Podczas gdy „Aspirująca Tora” wznosi nas na najwyższy duchowy poziom i poziom nieskończoności, studiowanie Tory na najniższym z poziomów także łączy ucznia z Torą nieskończoności.
Tak też, kiedy człowiek zajmuje się Torą w tym świecie, łączy się z nieskończonością Tory. Jednak warunkiem, by tak się stało, jest posiadanie świadomości istnienia nieskończoności, świadomości tego, że istnieje Tora ukryta, która jest nieskończona, połączona z Torą uczoną teraz, w tym świecie. Świadomość tego, że istnieją dwie Tory, zawierające w sobie przykazanie napisania dwóch zwojów Tory, jedna „która z nim przyjeżdża i wyjeżdża”, a druga, która „spoczywa w jego skarbcu”, innymi słowy – jedna, na poziomie nauczania, a druga, na poziomie teorii, obie te Tory są w jego posiadaniu. Bez owej świadomości, pozostanie jedynie jedna Tora, ziemska, bez wymiaru niebiańskiej Tory.
***
Druga zasada chasydzka, której uczy nas nasza parsza –
Chasydzi nie przepadali za systemem moralnym, który zalecał ludziom gnębienie swej duszy i ciała poprzez praktykowanie głodówek, czy zadawania sobie cierpienia, lub wzbudzanie w sobie winy i żalów. Chasydzi wkładali wysiłek w to, by kształtować człowieka poprzez działania pozytywne, podkreślać to, co w człowieku dobre i promienne w człowieku, zarówno w jego sferze duchowej jak i materialnej, minimalizując potrzebę umartwiania duszy i ciała, minimalizując to, co w człowieku złe, prymitywne.
Oto komentarz Rabina Klonimusa Kalmana do przykazania zawartego w Torze, mówiącego o zakazie ścinania drzewa pożywiającego. Tak mówi nasza parsza –
„Gdy będziesz oblegał miasto przez długi czas, aby je zawojować i zdobyć, nie niszcz drzew jego, podnosząc na nich siekierę; ponieważ z nich jeść możesz, nie ścinaj ich; bo czyż człowiekiem drzewo polne, aby ulegało twojemu oblężeniu? Tylko takie drzewo, o którem wiesz, że nie jest drzewem pożywiającym, – takie niszczyć i ścinać możesz, aby budować zasieki przeciw miastu, wiodącemu z tobą wojnę, dopóki nie ulegnie.” (Dwarim 20: 19-20)
W literaturze rabinicznej znaleźć możemy analogię, porównującą ciało człowieka do „małego miasta”, prowadzące pełne i bogate życie, w którym panują sprzeczne ze sobą siły, razem budujące krajobraz miasta. Podobnie jest z duszą człowieka, w której bez końca ścierają się różne potrzeby. Tak opowiada Kohelet: „Małe miasteczko, i mężów w nim niewielu. I naszedł je potężny król, a wkoło je otoczywszy zbudował przeciwko niemu wielkie machiny oblężnicze. I znalazł się w nim człowiek
biedny, lecz mądry, i ten uratował miasto dzięki swej mądrości. A nikt nie pamięta o tym biednym człowieku.” (Księga Koheleta 9: 14-15)
Talmud komentuje –
R. Ammi b. Abba powiedział: Cóż oznacza ‘małe miasteczko’ (Kohelet 9:14)? ‘Małe miasteczko’ odnosi się do ciała; a ‘mężów w nim niewielu’ do kończyn; . ‘I naszedł je potężny król, a wkoło je otoczywszy’ odnosi się do Złego Popędu; ‘zbudował przeciwko niemu wielkie machiny oblężnicze’ do grzechu; I znalazł się w nim człowiek biedny, lecz mądry’ odnosi się do Dobrego Popędu; ‘i ten uratował miasto dzięki swej mądrości’ do dobrych uczynków i ‘tszuwy’ (pokuty).” (Nedarim 32b)
Rabin KK kontynuuje owe analogie i interpretuje wersety naszej parszy w podobny sposób –
„Gdy będziesz oblegał miasto przez długi czas, aby je zawojować i zdobyć” – Jeśli próbujesz zwalczyć swe negatywne pragnienia i potrzeby za pomocą głodówek i umartwiania, w celu poskromienia ciała i przywrócenia mu aspiracji duszy – nauki Tory – uważaj, i „nie niszcz drzew jego, podnosząc na nich siekierę”, tak by nie zniszczyć ciała, lub go zranić, „ponieważ z nich jeść możesz” – ponieważ ciało trzyma cię przy życiu, i potrzebujesz je, by wspierało i utrzymywało twą duszę, podobnie jak drzewo owocowe utrzymuje i wspiera człowieka, i bez niego twoje ciało nie będzie istnieć, dlatego też „nie ścinaj ich”, zabronione jest je ranić, gdyż „czyż człowiekiem drzewo polne”; ciało człowieka jest jak drzewo owocowe, które swymi owocami utrzymuje świat przy życiu, a jeśli je torturujesz, nie będzie ono mogło cię wspierać. Dozwolone jest ci nakładać nań ograniczenia, „oblegać je”, możesz sprawić, by ciało poczuło, że jest kontrolowane przez duszę, „aby ulegało twojemu oblężeniu”, aby poczuło, że jest „oblężone” siłami duchowymi, lecz niszczenie go jest zabronione.
Istnieją jednak szczególne cechy, takie jak gniew lub duma, które należy zniszczyć absolutnie – „Tylko takie drzewo, o którem wiesz, że nie jest drzewem pożywiającym, – takie niszczyć i ścinać możesz, aby budować zasieki przeciw miastu, wiodącemu z tobą wojnę, dopóki nie ulegnie”, nie są one bowiem składnikami „drzewa pożywiającego”, nie ma w nich nic pożytecznego, nie są one w stanie wpłynąć pozytywnie na życie człowieka w jakikolwiek sposób, dlatego też, by przezwyciężyć je –„ takie niszczyć i ścinać możesz”
Tak Rabin Klonimus Kalman przedstawia stosunek chasydyzmu do zagadnień materii i ludzkich właściwośc.

SZABAT SZALOM !