Tym razem słowa Tory autorstwa kilku kobiet.

„A oni nie wiedzieli, że rozumie to Josef, bo był tłumacz między nimi” (Bereszit, 42,23)

Wiadome jest ze Josef, syn Jakowa, pomimo że był młodszy od swoich braci (jedynie Benjamin był młodszy od Josefa) zmarł wcześniej niż swoi bracia. Najbardziej znany powód, dla którego tak się stało podaje Gemara (Brachot). „Powiedział rabin Hama ben Hanina, z jakiego powodu Josef umiera przed swoimi braćmi? Ponieważ wywyższał się nad innych”. Jednak midrasz z czasów rabina Eliezera wyjaśnia tę sprawę inaczej. Napisane jest tak: Rabin Jiszmael powiedział: „Dziesięć razy powiedzieli bracia do Josefa „Sługa twój, ojciec nasz” I słyszał to Josef i nic nie powiedział a cisza była jak przyzwolenie”. W związku z tym skrócono jego życie o 10 lat”( Pirkei Eliezer 38) . Rabin Szaul z Krakowa usiadł raz i nauczał swoich studentów o tym midraszu. Powstało pytanie „ Przecież bracia powiedzieli tylko 5 razy to wyrażenie”a nie 10 razy jak twierdzi midrasz ((Bereszit 44, wers 24, 27, 30, 31) Padło pytanie, ale odpowiedź- nie. Błąkala się pomiędzy nimi jednak młoda córka rabina- Ester. Kiedy Ester usłyszała pytanie, miała ona od razu w ustach gotową odpowiedź. Przecież passuk mówi: „ oni nie wiedzieli, że pomiędzy nimi znajdował się tłumacz, tj. wszystko, co powiedzieli bracia  było przetłumaczone przez tłumacza ze świętego języka na mówiony egipski, a Josef oczywiście rozumiał oba języki  a więc usłyszał to oczerniające zdanie „Sługa twój, ojciec nasz” 10 razy! 5 razy z ust braci i 5 razy z ust tłumacza stojącego pomiędzy nimi.

Odnośnie tego, komu jest przypisywane autorstwo tej śmiałej interpretacji, znalazłem przynajmniej 4 wersje tej historii z czteroma różnymi kobiecymi imionami.

Pierwsza z nich, już wspomniana, córka rabina Szaula z Krakowa, pojawia się również w innej wersji tej historii. Jednego razu usiadł rabin Szaul ze swoimi studentami i omawiał on z nimi chalachot z Sefer Tora Rambama dotyczącymi zasad pisania Tory, w której napisane jest „ zdarzyło się, że sofer musiał napisać słowo z 10 literami lub więcej i nie starczyło miejsce do końca linii by napisać całe to słowo razem. Powinien, więc on zostawić resztę linijki pustą i zacząć pisać od nowej linijki. Innymi słowy: Sofer nie może rozdzielić słowa na dwie linijki (jak w każdym innym języku), musi przesunąć w takiej sytuacji całe słowo do następnej linii. Zastanawiał się, więc jeden ze studentów: W Torze najdłuższe słowo zawiera 9 liter jak "למשפחתיהם" ( w tłumaczeniu: „podług rodzajów swoich”, Bereszit rozdz. 8, 19) „  Ale gdzie w Torze możemy znaleźć słowo z 10 literami? A gdzie możemy znaleźć słowo z więcej niż 10 literami? Nie ma takiego słowa! Maksymalną ilość słów możemy znaleźć w słowie „Lemiszpechteichem” ("למשפחתיהם")  a ono zawiera tylko 9 słów!

Córka rabina, która jak się okazało znała się na Torze lepiej niż wszyscy inni odpowiedziała i powiedziała, że w Torze nie ma takiego słowa jednak, ponieważ Rambam zajmuje się  chalachot dotyczącymi zasad pisania Tory a te same zasady odnoszą się także do Megilat Ester (tam również trzeba pisać zgodnie z zasadami Sefer Tora) to tam właśnie znajdziemy słowo składające się z 11 liter ("והאחשדרפנים..." ) ( Ester 9, 3) "
Wspomnieć tu trzeba przy okazji, że w księdze Jehoszuy znaleźć możemy słowo  "למשפחותיהם"
składające się z 10 liter. Jednak słowa Rambama i ogólne zasady pisania Tory nie odnoszą się do ksiąg prorockich. Ponadto Rambam pisze też „...lub więcej” tj. przynajmniej 11 liter.

Inne wersje tej historii przypisują owe słowa żonie rabina Szaula z Krakowa, której imię również było Ester i którą nazywano „Ester z Tory” Gemara – masechet chulin- pyta:, „Na jakiej podstawie nazywała się Ester z Tory?” tzn. gdzie w Torze jest jakakolwiek wzmianka na temat Ester? I Gemara odpowiada: „ Anochi haster aster panai bajom hahu” („Ja wszakże skryję oblicze moje w dzień ów ” Dwarim, 31,28) . Z tym związania jest następna historia:

Pewnego razu zawitali goście do rabina, i po tym jak powitali oni żonę rabina słowami „szalom Ester z Tory” rebecen wstała i wyszła z pokoju. Jeden z gości powiedział: „ nie było naszą intencją by „Ester z Tory” stała się „ haster ester” tj., nie musiała ona wychodzić. Rebecen na to odpowiedziała: Również ja nie miałam tego na myśli, jedynie „zakryłam twarz by podać jedzenie”. Wyszłam jedynie po to by podać jedzenie gościom.  (ta gra słów według Gemary identyfikuje Ester z Tory z pasuku „ anochi haster aster panai.” a odpowiedź rebecen jest dokładnie z tego samego wersu "histarti panai” (zakryłam twarz by podać jedzenie).

Inną wersję tej historii przypisuje się Rebece, córce rabina Joela Szirkisza, która miała to opowiedzieć siedząc pomiędzy studentami, z którymi był również jej przyszły narzeczony, rabin Dawid Sagal autor „Turei Zahaw”, który wybrał ją na żonę po tym jak odkrył on tego dnia jej znajomość Tory.

  Inna wersja, jak się wydaje bliższa prawdy (istoty?) przypisuje się autorstwie córce rabina „Leib Berlin” – rabina Pirszburga- która była jednocześnie siostrą genialnego rabina „Jiszaja Berlin” – rabina Breslaw- rebecen Krindel a później żoną genialnego autora dzieła „Zichron Josef”, w którym to dziele pojawia się w kilku miejscach imię rebecen (również jej brat- rabin Jiszajau Berlin, który wspomina o swojej siostrze kilka razy w książce „Minei targuma” np. w komentarzu do Raszi Bereszit pisze o Krindel w ten sposób: „Ręce mojej siostry zajmują się wszystkim, co święte, wszystkimi księgami mądrości i wszystkimi komentarzami do świętych pism, jak córki Zelofeada „We wprowadzeniu do eseju „ Jesz seder le miszna” napisał odnośnie niej : „Siostra moja  słynna jest na cały kraj „.

W książce  napisanej przez rabina HaChida, zawierającej imiona wszystkich ważnych rabinów w historii myśli żydowskiej, znajduje się jeden rozdział, który wymienia kilka rebecen (żon rabinów) i pomiędzy różnymi wielkimi chalachicznymi autorytetami i komentatorami Tory wymienia również rebecen Krindel Sztinherd – cytuję za dziełem:„ rabin Zichron Josef w swoich refleksjach wspomina o uczonej swojej żonie rebecen...” Jest ona wymieniona tam jako jedna z niewielu, na liście tej znajduje się jedynie 10 kobiet (począwszy od czasów Miszny do czasów współczesnych temu dziełu)...

Życzę wszystkim przyjemnego Szabatu

Boaz Pash