Na podstawie owych wersetów, znane nam są prawa dotyczące zanurzenia (tewila) naczyń.

Generalna zasada jest prosta – naczynia, przeznaczone na posiłek, które należały do nie-Żyda, a przechodzą na własność Żyda – muszą być zanurzone w mykwie.

Przyjrzymy się poniżej kilku ustaleniom prawnym autorstwa Rabina Remu, w takiej kolejności, w jakiej pojawiają się one w Szulchan Aruch, Jore Dea 120.

I

Pomiędzy Riszonim (wybitni rabini żyjący między 11 a 15 wiekiem) istniała machloket (spór) dotyczący tego, czy obowiązek tewila to prawo „deorajta” (z Tory rozumianej jako Humasz) czy „derabanan” (dzieł rabinicznych). Rambam uważał, że obowiązek ten jest tylko derabanan, natomiast zdaniem haRaszby (Rabina Szlomo ben Aderes) deorajta.

Pytanie to (czy deorajta czy derabanan) posiada wiele halachicznych implikacji. Na przykład: co robić, jeśli istnieje wątpliwość czy naczynie było zanurzane czy nie. Inną konsekwencją jest to, czy dziecko („katan” lub „ktana”) płci męskiej i żeńskiej, są godni zaufania jeśli chodzi o zanurzanie naczyń. Jeśli bowiem tewila ma status prawa deorajta, dziecko nie jest godne zaufania, lecz jeśli derabanan – jest.

Chalacha opiera się na Szulchan Aruch (paragraf 14) i uznaje, iż „katan” nie jest godny zaufania, by sam dokonywać zanurzania (tewila). ReMa zgadza się ogólnie z tą zasadą, jednak dodaje, iż jeśli katan dokonuje zanurzenia w obecności dorosłego – „tewila miała miejsce”, innymi słowy, jeśli dziecko dokonuje zanurzenia w obecności dorosłego, który nadzoruje, wszystko robione jest odpowiednio – wtedy wszystko jest w porządku.

II

W porządku jest również, w innej sytuacji: kiedy dziecko nie ma intencji zanurzenia. Czyż nie jest konieczne by zanurzenie dokonane było z intencją tewila?

Nie, nie ma takiej konieczności – pisza ReMa (w paragrafie 15) – także jeśli tewila została wykonana przez dziecko, lub nie-Żyda, lub nawet w przypadku gdy naczynia poprostu wpadły same do wody – tewila uznana jest za koszerną, ponieważ nie jest konieczna intencja tewila.

III

Owa machloket dotyczy samego  tewila. Co natomiast z użyciem naczyć, które nie były zanurzone w mykwie?

Czy wolno je używać? Ogónie rzecz biorąc – nie, jest to zabronione, przez dekret rabiniczny.

Czy dekret ten dotyczy również tymczasowego lub jednorazowego naczynia? (to częste pytanie, z jakimi stykamy się w restauracjachc czy barach typu fast food, gdzie jedzenie jest koszerne, ale naczynia nie były zanurzone) – ReMa (paragraf 20) zabrania użycia nawet jednorazowego, lecz nie dlatego, iż zakłada on, że dekret rabinów dotyczy także tymczasowego użycia – pytanie to pozostaje nierozstrzygnięte –  a dlatego, iż istnieje obawa, że gdyby pozwolić ludziom na jednorazowe użycie naczynia bez zanurzania, będą osoby, które używać będą naczyń w sposób tymczasowy, ale wielokrotnie, i ostatecznie zapomną o tym, że wogóle należy zanurzać w mykwie…

IV

Dobrze, a więc zabronione jest użycie nie zanurzonych naczyń.

Jeśli jednak już ich użyliśmy, czy jedzenie jakie się na nich znajduje, może być spożyte?

Rabin Remu (w paragrafie 15) twierdzi tak: „Jeśli nie zanurzone naczynie już zostało użyte, jedzenie jakie położone jest na nim, nie jest zabronione do spożycia, gdyż rabini nie zawyrokowali zakazu spożycia jedzenia na naczyniu.

V

Nie wszystkie naczynia musza być zanurzane. Te zrobione z metalu i szkła – muszą iść do mykwy. Natomiast te zrobione z kamienia, drewna czy plastiku – nie muszą.

Jaką decyzję podjąć z kolei, w przypadku naczyń zrobionych z metalu (metal trzeba zanurzać), ale pokrytych emalią lub teflonem (których to materiałów, nie trzeba zanurzać)?

ReMa (paragraf 1), jak to jest w jego zwyczaju, znajduje drogę środka: naczynia pokryte innym materiałem należy zanurzać ale bez wymawiania błogosławieństwa (normalnie, przed zanurzeniem, wypowiadamy błogosłąwieństwo: „aszer kidszanu bemicwotat wecawanu al tewilat keli” – podobnie jak w przypadku wielu innych micwot, gdzie błogosławić należy przed wykonaniem micwy).

VI

Muszę dokonać “tewila” na wielkim naczyniu, np. ogromnym medzianym garnku. Nie chcę go wrzucać do mykwy, gdyż żeby go wydobyć będę musiał zanurkować i szukać na dnie. Co robić w takim przypadku?

Rozwiązanie jest proste – zwilżyć rękę, która trzymać będzie garnek i w ten sposób zanurzyć naczynie, nie upuszczając go. W ten sposób cały garnek będzie mokry (jedną z naczelnych zasad dotyczących zanurzania w mykwie – tak naczyń jak i człowieka – jest to, by całe ciało lub przedmiot były zakryte i zmoczone wodą – jeśli wystaje chociażby jedna część ciała, np. nos – zanurzenie jest nie ważne) – i tewila będzie ważna.

Rabin Remu podkreśla jednak (paragraf 6), że do zwilżenia ręki nie można użyć jakiejkolwiek wody, lecz tylko wody z mykwy, jako że woda na ręce ma się połączyć z resztą wody i w ten sposób oczyścić naczynie, dlatego też musi być to ta sama woda.

VII

Mówiliśmy o tym, że jeśli chodzi o garnek, należy go zanurzać, ponieważ wchodzi on w kontakt z jedzeniem. Co robić natomiast z pokrywką do garnka?

Formę do pieczenia chleba należy zanurzać. Czy trzeba jednak zanurzać również pokrywę do formy?

Pokrywę do garnka trzeba zanurzać, ponieważ jedzenie podchodzi do góry podczas gotowania a następnie wraca do dołu. Jednak pokrywa do formy w piekarniku – jej nie trzeba zanurzać, ponieważ podczas pieczenia ciasto nie idzie do góry i wraca i nie dotyka pokrywy; pokrywa służy jedynie do zatrzymania ciepła.

Tak pisze ReMa w paragrafie 5.

IX

Co zrobić z naczyniami zrobionymi z mieszanki różnych materiałów, takich które trzeba zanurzać i takich, których nie trzeba zanurzać – to prawdziwa zagwostka, gdyż nie ma czegoś takiego jak pół zanurzenie – albo zanurzamy całość, albo zwalniamy z zanurzenia i nie wsadzamy do mykwy.

Jak więc stanowi prawo?

Rabin Remu (w paragrafie 7) wyjaśnia –

Zależy to od dwóch czynników –1.  co jest główną składową materiału a co dodatkową? 2. Czy materiał dodatkowy jest istotny, tj. czy można użyć naczynie bez dodatkowego materiału, czy nie można.

Przykładem na tego typu naczynia jest chociażby metalowa patelnia z plastikowym uchwytem. Głowną częścią naczynia jest metalowa patelnia i trzeba ją zanurzyć. Metalowy garnek z uchwytami z bakalitu – główna część naczynia to metalowy garnek więc należy zanurzyć. Garnek z plastiku z metalowymi uchwytami – jeśli da się użyć garnek bez uchwytów – nie trzeba zanurzać. Jeśli nie da się użyć garnka bez uchwytów – należy zanurzyć.

(Drobna uwaga: ReMa nie pisał o plastiku (ciekawe czemu…), lecz o drewnie, ja jednak zamieniłem drewno na plastik, by przykład był bardziej oczywisty).

X

Zajmiemy się teraz przypadkiem naczyń przechodzących z rąk do rąk. Z rąk Żyda do nie-Żyda, nie- Żyda do Żyda, i z powrotem. Wszystkie wymienione poniżej przypadki omówione są w paragrafie nr. 11.

a) Naczynie w posiadaniu Żyda odsprzedane nie-Żydowi, a następnie ponownie sprzedane Żydowi. Należy zanurzać, gdyż naczynie to znalazło się w posiadaniu nie-Żyda.

b) Żyd pożycza od nie-Żyda pieniądze i zostawia w zastaw naczynie. Po zwrocie pieniędzy i odzyskaniu naczynia, nie trzeba go zanurzać w mykwie, gdyż nigdy nie przeszedł on na własność nie- Żyda.

c) Naczynie posiadane jest wspólnie (w partnerstwie) przez Żyda i nie-Żyda – nie trzeba zanurzać, gdyż po części posiadanie jest nadal przez Żyda.

d) Naczynie posiadane przez Żyda zostało skradzione przez nie –Żyda, lecz udało się je odzyskać. Nie trzeba w tym przypadku zanurzać (po odzyskaniu), gdyż naczynie nigdy nie przeszło na własność nie-Żyda.

e) Naczynie, które zostało zabrane Żydowi przez rządową instytucję (nie żydowską) jako spłatę długu lub mandatu, odzyskane później przez Żyda – naczynie to należy zanurzyć w mykwie po odzyskaniu (jaka jest różnica pomiędzy omawianym wcześniej odzyskaniem naczynia od złodzieja – kiedy nie trzeba zanurzać, a odzyskaniem naczynia w omawianym tu przez nas przypadku- gdzie trzeba zanurzać? Pozostawmy odpowiedź na to pytanie inteligencji naszych czytelników.

f) Inne pytanie dla czytelnika: zgodnie z powyżej wyjaśnioną zasadą, w przypadku gdy Żyd ukradnie naczynie od nie-Żyda, należy je zanurzyć, czy nie?

XI

Ostatni, lecz jak ważny przypadek.

Co zrobić z naczyniem, które nie było zanurzone lecz musimy go użyć? Jest to problem, gdyż zabronione jest użycie nawet jednorazowe nie zanurzonego naczynia.

Istnieje rozwiązanie, oparte na podstawie prawa, mówiącego o tym, że naczynia pożyczonego od nie-Żyda nie trzeba zanurzać.

Można więc podarować naczynie nie-Żydowi, a następnie ów nie-Żyd pożycza naczynie Żydowi i naczynie to jest tymczasowo używane, aż do czasu zanurzenia. Naczynie to należy, po podarowaniu, do nie-Żyda, więc nie trzeba zanurzać go i w owy sposób można je używać.

Jest to miłe rozwiązanie, lecz dotyczy przypadków naprawdę wyjątkowych, kiedy musimy skorzystać z jakiegoś naczynia a zupełnie nie mamy możliwości iść do mykwy.

Rabin Josef Caro zezwala na użycie tego rozwiązania jedynie w Szabat i na potrzebę szabatowego posiłku. W Szabat bowiem nie wolno zanurzać naczyń (zanurzenie wygląda jak naprawa narzędzia, a naprawa jest zabroniona w Szabat), istnieje natomiast micwa cieszenia się dobrym posiłkiem w Szabat, a do podania posiłku potrzebne są naczynia, i ponieważ związane jest to z micwą „oneg Szabat” (Szabatowa przyjemność), dozwolone jest by użyć takiego naczynia.

ReMa rozszerza (w paragrafie 16) owe zezwolenie i dozwala na wykorzystanie omówionego przez nas triku, także w zwykły dzień, nie tylko w Szabat, w sytuacjach kiedy naprawdę nie mamy czasu na mykwę, wolno wtedy czasowo użyć nie zanurzonego naczynia. Natychmiast kiedy jednak będziemy mieć czas iść do mykwy, należy iść i zanurzyć (po ówczesnym odzyskaniu przez Żyda naczynia na własność oczywiście).

Generalna zasada jest prosta – naczynia, przeznaczone na posiłek, które należały do nie-Żyda, a przechodzą na własność Żyda – muszą być zanurzone w mykwie.

Przyjrzymy się poniżej kilku ustaleniom prawnym autorstwa Rabina Remu, w takiej kolejności, w jakiej pojawiają się one w Szulchan Aruch, Jore Dea 120.

I

Pomiędzy Riszonim (wybitni rabini żyjący między 11 a 15 wiekiem) istniała machloket (spór) dotyczący tego, czy obowiązek tewila to prawo „deorajta” (z Tory rozumianej jako Humasz) czy „derabanan” (dzieł rabinicznych). Rambam uważał, że obowiązek ten jest tylko derabanan, natomiast zdaniem haRaszby (Rabina Szlomo ben Aderes) deorajta.

Pytanie to (czy deorajta czy derabanan) posiada wiele halachicznych implikacji. Na przykład: co robić, jeśli istnieje wątpliwość czy naczynie było zanurzane czy nie. Inną konsekwencją jest to, czy dziecko („katan” lub „ktana”) płci męskiej i żeńskiej, są godni zaufania jeśli chodzi o zanurzanie naczyń. Jeśli bowiem tewila ma status prawa deorajta, dziecko nie jest godne zaufania, lecz jeśli derabanan – jest.

Chalacha opiera się na Szulchan Aruch (paragraf 14) i uznaje, iż „katan” nie jest godny zaufania, by sam dokonywać zanurzania (tewila). ReMa zgadza się ogólnie z tą zasadą, jednak dodaje, iż jeśli katan dokonuje zanurzenia w obecności dorosłego – „tewila miała miejsce”, innymi słowy, jeśli dziecko dokonuje zanurzenia w obecności dorosłego, który nadzoruje, wszystko robione jest odpowiednio – wtedy wszystko jest w porządku.

II

W porządku jest również, w innej sytuacji: kiedy dziecko nie ma intencji zanurzenia. Czyż nie jest konieczne by zanurzenie dokonane było z intencją tewila?

Nie, nie ma takiej konieczności – pisza ReMa (w paragrafie 15) – także jeśli tewila została wykonana przez dziecko, lub nie-Żyda, lub nawet w przypadku gdy naczynia poprostu wpadły same do wody – tewila uznana jest za koszerną, ponieważ nie jest konieczna intencja tewila.

III

Owa machloket dotyczy samego  tewila. Co natomiast z użyciem naczyć, które nie były zanurzone w mykwie?

Czy wolno je używać? Ogónie rzecz biorąc – nie, jest to zabronione, przez dekret rabiniczny.

Czy dekret ten dotyczy również tymczasowego lub jednorazowego naczynia? (to częste pytanie, z jakimi stykamy się w restauracjachc czy barach typu fast food, gdzie jedzenie jest koszerne, ale naczynia nie były zanurzone) – ReMa (paragraf 20) zabrania użycia nawet jednorazowego, lecz nie dlatego, iż zakłada on, że dekret rabinów dotyczy także tymczasowego użycia – pytanie to pozostaje nierozstrzygnięte –  a dlatego, iż istnieje obawa, że gdyby pozwolić ludziom na jednorazowe użycie naczynia bez zanurzania, będą osoby, które używać będą naczyń w sposób tymczasowy, ale wielokrotnie, i ostatecznie zapomną o tym, że wogóle należy zanurzać w mykwie…

IV

Dobrze, a więc zabronione jest użycie nie zanurzonych naczyń.

Jeśli jednak już ich użyliśmy, czy jedzenie jakie się na nich znajduje, może być spożyte?

Rabin Remu (w paragrafie 15) twierdzi tak: „Jeśli nie zanurzone naczynie już zostało użyte, jedzenie jakie położone jest na nim, nie jest zabronione do spożycia, gdyż rabini nie zawyrokowali zakazu spożycia jedzenia na naczyniu.

V

Nie wszystkie naczynia musza być zanurzane. Te zrobione z metalu i szkła – muszą iść do mykwy. Natomiast te zrobione z kamienia, drewna czy plastiku – nie muszą.

Jaką decyzję podjąć z kolei, w przypadku naczyń zrobionych z metalu (metal trzeba zanurzać), ale pokrytych emalią lub teflonem (których to materiałów, nie trzeba zanurzać)?

ReMa (paragraf 1), jak to jest w jego zwyczaju, znajduje drogę środka: naczynia pokryte innym materiałem należy zanurzać ale bez wymawiania błogosławieństwa (normalnie, przed zanurzeniem, wypowiadamy błogosłąwieństwo: „aszer kidszanu bemicwotat wecawanu al tewilat keli” – podobnie jak w przypadku wielu innych micwot, gdzie błogosławić należy przed wykonaniem micwy).

VI

Muszę dokonać “tewila” na wielkim naczyniu, np. ogromnym medzianym garnku. Nie chcę go wrzucać do mykwy, gdyż żeby go wydobyć będę musiał zanurkować i szukać na dnie. Co robić w takim przypadku?

Rozwiązanie jest proste – zwilżyć rękę, która trzymać będzie garnek i w ten sposób zanurzyć naczynie, nie upuszczając go. W ten sposób cały garnek będzie mokry (jedną z naczelnych zasad dotyczących zanurzania w mykwie – tak naczyń jak i człowieka – jest to, by całe ciało lub przedmiot były zakryte i zmoczone wodą – jeśli wystaje chociażby jedna część ciała, np. nos – zanurzenie jest nie ważne) – i tewila będzie ważna.

Rabin Remu podkreśla jednak (paragraf 6), że do zwilżenia ręki nie można użyć jakiejkolwiek wody, lecz tylko wody z mykwy, jako że woda na ręce ma się połączyć z resztą wody i w ten sposób oczyścić naczynie, dlatego też musi być to ta sama woda.

VII

Mówiliśmy o tym, że jeśli chodzi o garnek, należy go zanurzać, ponieważ wchodzi on w kontakt z jedzeniem. Co robić natomiast z pokrywką do garnka?

Formę do pieczenia chleba należy zanurzać. Czy trzeba jednak zanurzać również pokrywę do formy?

Pokrywę do garnka trzeba zanurzać, ponieważ jedzenie podchodzi do góry podczas gotowania a następnie wraca do dołu. Jednak pokrywa do formy w piekarniku – jej nie trzeba zanurzać, ponieważ podczas pieczenia ciasto nie idzie do góry i wraca i nie dotyka pokrywy; pokrywa służy jedynie do zatrzymania ciepła.

Tak pisze ReMa w paragrafie 5.

IX

Co zrobić z naczyniami zrobionymi z mieszanki różnych materiałów, takich które trzeba zanurzać i takich, których nie trzeba zanurzać – to prawdziwa zagwostka, gdyż nie ma czegoś takiego jak pół zanurzenie – albo zanurzamy całość, albo zwalniamy z zanurzenia i nie wsadzamy do mykwy.

Jak więc stanowi prawo?

Rabin Remu (w paragrafie 7) wyjaśnia –

Zależy to od dwóch czynników –1.  co jest główną składową materiału a co dodatkową? 2. Czy materiał dodatkowy jest istotny, tj. czy można użyć naczynie bez dodatkowego materiału, czy nie można.

Przykładem na tego typu naczynia jest chociażby metalowa patelnia z plastikowym uchwytem. Głowną częścią naczynia jest metalowa patelnia i trzeba ją zanurzyć. Metalowy garnek z uchwytami z bakalitu – główna część naczynia to metalowy garnek więc należy zanurzyć. Garnek z plastiku z metalowymi uchwytami – jeśli da się użyć garnek bez uchwytów – nie trzeba zanurzać. Jeśli nie da się użyć garnka bez uchwytów – należy zanurzyć.

(Drobna uwaga: ReMa nie pisał o plastiku (ciekawe czemu…), lecz o drewnie, ja jednak zamieniłem drewno na plastik, by przykład był bardziej oczywisty).

X

Zajmiemy się teraz przypadkiem naczyń przechodzących z rąk do rąk. Z rąk Żyda do nie-Żyda, nie- Żyda do Żyda, i z powrotem. Wszystkie wymienione poniżej przypadki omówione są w paragrafie nr. 11.

a) Naczynie w posiadaniu Żyda odsprzedane nie-Żydowi, a następnie ponownie sprzedane Żydowi. Należy zanurzać, gdyż naczynie to znalazło się w posiadaniu nie-Żyda.

b) Żyd pożycza od nie-Żyda pieniądze i zostawia w zastaw naczynie. Po zwrocie pieniędzy i odzyskaniu naczynia, nie trzeba go zanurzać w mykwie, gdyż nigdy nie przeszedł on na własność nie- Żyda.

c) Naczynie posiadane jest wspólnie (w partnerstwie) przez Żyda i nie-Żyda – nie trzeba zanurzać, gdyż po części posiadanie jest nadal przez Żyda.

d) Naczynie posiadane przez Żyda zostało skradzione przez nie –Żyda, lecz udało się je odzyskać. Nie trzeba w tym przypadku zanurzać (po odzyskaniu), gdyż naczynie nigdy nie przeszło na własność nie-Żyda.

e) Naczynie, które zostało zabrane Żydowi przez rządową instytucję (nie żydowską) jako spłatę długu lub mandatu, odzyskane później przez Żyda – naczynie to należy zanurzyć w mykwie po odzyskaniu (jaka jest różnica pomiędzy omawianym wcześniej odzyskaniem naczynia od złodzieja – kiedy nie trzeba zanurzać, a odzyskaniem naczynia w omawianym tu przez nas przypadku- gdzie trzeba zanurzać? Pozostawmy odpowiedź na to pytanie inteligencji naszych czytelników.

f) Inne pytanie dla czytelnika: zgodnie z powyżej wyjaśnioną zasadą, w przypadku gdy Żyd ukradnie naczynie od nie-Żyda, należy je zanurzyć, czy nie?

XI

Ostatni, lecz jak ważny przypadek.

Co zrobić z naczyniem, które nie było zanurzone lecz musimy go użyć? Jest to problem, gdyż zabronione jest użycie nawet jednorazowe nie zanurzonego naczynia.

Istnieje rozwiązanie, oparte na podstawie prawa, mówiącego o tym, że naczynia pożyczonego od nie-Żyda nie trzeba zanurzać.

Można więc podarować naczynie nie-Żydowi, a następnie ów nie-Żyd pożycza naczynie Żydowi i naczynie to jest tymczasowo używane, aż do czasu zanurzenia. Naczynie to należy, po podarowaniu, do nie-Żyda, więc nie trzeba zanurzać go i w owy sposób można je używać.

Jest to miłe rozwiązanie, lecz dotyczy przypadków naprawdę wyjątkowych, kiedy musimy skorzystać z jakiegoś naczynia a zupełnie nie mamy możliwości iść do mykwy.

Rabin Josef Caro zezwala na użycie tego rozwiązania jedynie w Szabat i na potrzebę szabatowego posiłku. W Szabat bowiem nie wolno zanurzać naczyń (zanurzenie wygląda jak naprawa narzędzia, a naprawa jest zabroniona w Szabat), istnieje natomiast micwa cieszenia się dobrym posiłkiem w Szabat, a do podania posiłku potrzebne są naczynia, i ponieważ związane jest to z micwą „oneg Szabat” (Szabatowa przyjemność), dozwolone jest by użyć takiego naczynia.

ReMa rozszerza (w paragrafie 16) owe zezwolenie i dozwala na wykorzystanie omówionego przez nas triku, także w zwykły dzień, nie tylko w Szabat, w sytuacjach kiedy naprawdę nie mamy czasu na mykwę, wolno wtedy czasowo użyć nie zanurzonego naczynia. Natychmiast kiedy jednak będziemy mieć czas iść do mykwy, należy iść i zanurzyć (po ówczesnym odzyskaniu przez Żyda naczynia na własność oczywiście).

Rabin Boaz Pash.