PIĄTEK 29 KWIETNIA 2011r.

Zapalenie ¶wiec godzina 19:55

Hawdala - 21:14

Parszat Kedoszim - Rabin Boaz Pash

Czego uczy nas micwa ”nieobrzezanych owoców” (hebr: „orla”)? W parszy naszej napisane jest: „Kiedy wejdziecie do kraju i zasadzicie drzewa owocowe wszelkiego gatunku, będziecie uważać ich owoce za nieobrzezane. Trzy lata pozostan± one nieobrzezane, nie będziecie ich je¶ć. W czwartym roku wszystkie ich owoce będ± po¶więcone jako dar radosny dla Haszem. W pi±tym roku będziecie jedli ich owoce, aby pomnożył się wasz dochód z nich. Ja jestem Pan, Bóg wasz! (Wajikra 19:23-25)

Micwa „orla” zakazuje spożywania owoców wyrastaj±cych przez pierwsze trzy lata od zasadzenia drzewa, a także nakazuje po¶więcenie owoców w czwartym roku. Po¶więcenie owoców można dokonać poprzez zawiezienie ich do Jerozolimy, lub zamienienie ich na warto¶ć pieniężn± za któr±, nabyć można będzie i spożyć owoce w Jerozolimie.

Poniższy komentarz pozwoli nam lepiej zrozumieć rozważan± przez nas micwę.

Rabin Klonimus Kalman przywołuje słowa z Midrasz Raba, w temacie naszego pasuku:

“I kiedy przyjdziecie do ziemi i zasadzicie drzewa owocowe” – Tora jest Drzewem Życia, dla tych, którzy jej strzeg±”… (Miszlej 3:18). Je¶li tak powiedziane jest to Drzewo Życia przysługuje ‘pracuj±cym na rzecz Haszem’, i nie zostali wskrzeszeni nienawidz±cy Izraela, lecz ci, którzy podtrzymuj± Haszem”.

Czego ucz± nas słowa tego midraszu?

R. Klonimus Kalman wyja¶nia –

Optymaln± sytuacj± dla narodu, który chce służyć Haszem (hebr: „awodat Haszem”) jest sytuacja kiedy naród znajduje się we własnym kraju, jest wolny i bezpieczny –politycznie i ekonomicznie. Je¶li chodzi o Ziemię Izraela, to posiada ona dwa wymiary warto¶ci – wymiary duchow: znaleźć możemy na tej ziemi poziom duchowo¶ci jakiej nie znajdziemy w innych miejscach, większ± blisko¶ć z Haszem i inne duchowe warto¶ci, jak napisane jest w Gemarze: „Powiedział rabin Zeira – ‘możemy z tego wywnioskować, że powietrze Izraela sprawia, że ludzie s± m±drzejsi” (Baba Batra 158). Drugim wymiarem jest warto¶ć materialna – „ziemia mlekiem i miodem płyn±ca” (Szemot 5:8), zapewniaj±ca przyjemne i komfortowe warunki bytowe. Owa warto¶ć materialna jest warunkiem koniecznym, usuwaj±c troski natury materialnej, stanowi zapewnienie dla ludzi chc±cym służyć Haszem i możliwo¶ć skupienia się jedynie na sprawach natury duchowej.

Owa wła¶ciwo¶ć Ziemi Izraela zawiera w sobie jednak pewne niebezpieczeństwo. W zwi±zku z tym, że warunki bytowe Erec Israel s± tak dobre i komfortowe, istnieje zagrożenie, że człowiek może zatracić się w owym materialnym ¶wiecie, zapomnieć o tym, co stanowi jego duchowy cel i zacz±ć traktować ów ¶rodek  (dobre, komfortowe życie)  do celu ( służenie Haszem) jako cel sam w sobie.Takie niebezpieczeństwo istniało zwłaszcza po tym, jak lud Izraela wkroczył do Izraela po czterdziestu latach wędrowania po pustyni w ciężkich warunkach – przez „… pustynię wielk± i straszn±, pełn± wężów jadowitych i skorpionów, przez ziemię such±, bez wody…” (Dwarim 8:15) i nagle Haszem otworzył przed nimi tak wspaniałe możliwo¶ci: „„… da tobie miasta wielkie i bogate, których nie budowałe¶,  domy pełne wszelkich dóbr, których nie zbierałe¶, wykopane studnie, których nie kopałe¶, winnice i gaje oliwne, których nie sadziłe¶, kiedy będziesz jadł i nasycisz się” (Dwarim 6:10-11), po czym natychmiast zostaje wyrażona obawa: „„strzeż się, by¶ nie zapomniał o Haszem…” (Dwarim 6:12) i nie pogr±żył się w przyjemno¶ciach natury materialnej.

Człowiek winien pamiętać, że wszystko to co jest mu dane, służy temu, by umożliwić mu zajmowanie się służb± na rzecz Haszem, a także po to, by pomagać tym, którzy nie zostali obdarowani darem bogactwa. Człowiek powinien odnosić się do swych zasobów, swych własno¶ci, jak do własno¶ci kogo¶ innego – Haszem – danej mu pod opiekę, w pewnym okre¶lonym celu, w celu czynienia dobra.

Idea ta została zaadoptowana przez dwa plemiona Izraela – Zebulun i Isachar, które to plemiona zawarły pomiędzy sob± porozumienie, na podstawie którego jedno plemię pracowało na utrzymanie, a drugie plemię uczyło się Tory. Plemię Zebuluna odbywało pracę i utrzymywało oba plemiona zapewniaj±c żywno¶ć itp, natomiast owoce płyn±ce z nauki Tory plemienia Isachara dzielone były pomiędzy oba plemiona. Sytuację tę dobrze charakteryzuje pasuk z księgi Koheleta: „Bo w cieniu m±dro¶ci, jak w cieniu pieni±dza (Kohelet 7:12)”. Do dzi¶ dzień umowa pomiędzy kim¶, kto posiada pieni±dze a kim¶, kto posiada wiedzę, nazywana jest „umow± Isachara i Zebulona”.

Problem w tym, że idea ta stoi w sprzeczno¶ci do prymitywnej ludzkiej natury, której charakterystyk± jest przejmowanie się swoimi materialnymi problemami, ponad problemami natury duchowej czy też problemami innych ludzi. Jak wyedukować człowieka tak, by nie widział samego siebie jako centralnego istnienia? Jak sprawić, by poczuł, że jego dom nie jest jego własno¶ci±, lecz jedynie darowanym mu depozytem?

To wła¶nie było celem Tory i micwy „orla”: „Kiedy wejdziecie do kraju i zasadzicie drzewa owocowe wszelkiego gatunku, będziecie uważać ich owoce za nieobrzezane. Trzy lata pozostan± one nieobrzezane, nie będziecie ich je¶ć.” Trzy lata z góry człowiek wiedział, że nie będzie mógł spożyć owoców z danego drzewa. Owe rozpoznanie jest pierwszym stopniem na drodze u¶wiadomienia sobie omawianej przez nas idei, mówi±cej o tym, że rzecz materialna jest jedynie ¶rodkiem prowadz±cym do jakiego¶ celu. Następnie przychodzi rozpoznanie, że wykorzystanie owej rzeczy ma służyć czynieniu dobra, pojawia się to na etapie po¶więcenia owoców w ¶wi±tyni w Jerozolimie. „W czwartym roku wszystkie ich owoce będ± po¶więcone jako dar radosny dla Haszem.” Po tym, kiedy człowiek zinternalizował w sobie ow± ideę, otrzymał on pozwolenie na spożycie owoców, „W pi±tym roku będziecie jedli ich owoce”, jako że wtedy już można być pewnym, iż uczyni on z owych zasobów (owoców) odpowiedni użytek.

Rozumiemy teraz słowa Midraszu – „Tora jest Drzewem Życia, dla tych, którzy jej strzeg±”… (Miszlej 3:18). Ów werset aktualny jest w odniesieniu do “dzieci Zebulona”, tych którzy zajmuj± się handlem i wytwarzaniem materialnego zysku, utrzymuj±c studentów Tory.

Midrasz chce nam powiedzieć, że celem zasadzenia fizycznego drzewa, będ±cego przykładem wysiłków na rzecz zdobywania materialnego dobrobytu – jest cel duchowy, zapewnienie pożywienia studiuj±cym Torę, i w ten sposób drzewo zamienia się w „drzewo życia” – zapewniaj±cym swemu wła¶cicielowi życie duchowe.

Midrasz kontynuuje dalej: „Je¶li tak powiedziane jest to “Drzewo Życia przysługuje ‘pracuj±cym na rzecz Haszem’, i nie zostali wskrzeszeni nienawidz±cy Izraela, lecz „ci, którzy podtrzymuj± Haszem”. Zdecydowana większo¶ć członków społeczeństwa nie zajmuje się studiowaniem Tory przez większo¶ć swego życia, lecz zajmuje się prac± zarobkow±, a nie „prac± na rzecz Haszem”, przez co wydaje się, że traci główny cel jakim jest „awodat Haszem”. Jednak powiedziane jest: „ci, którzy podtrzymuj± Haszem”, tj. ci którzy utrzymuj± studentów Tory, oni także utrzymuj± „awodat Haszem”.  Studenci Tory studiuj± także w ich imieniu, tak jakby ci, zajmuj±cy się prac± zarobkow± sami studiowali, dlatego też „materialne drzewo”, zapewniaj±ce materialne przetrwanie, poczytywane jest za ich „drzewo życia”.

Rabin Boaz Pash - Tłumaczyła Daniela Malec
Dziękujemy organizacji Shavei Israel za udostępnienie tekstu