(Pirkej Awot rozdział 5) / (Lag Baomer)

Materiał przygotowany przez rabina Chaima Kornberga z Jerozolimy

1. [1:1] “Bóg rozmawiał z Mosze na pustyni Synaj, w przybytku, w pierwszym miesiącu drugiego roku...”  Tora jest księgą historyczną, księgą opowieści i księgą etyki itd.   Ile różnych funkcji ma Tora?  Jaki cel ma przekazywanie nam tak wielu szczegółów historycznych – dokładne daty, kto pomógł Mosze policzyć ludzi itd.?

2. [1:50] “Przydziel Lewitów do przybytku...”  Według Rambama (Hiszpania – Egipt) – 1135-1204), plemię Lewiego symbolizuje tych, którzy pragną służyć Bogu bardziej niż przeciętny człowiek.  Gdy wybieramy naszych współczesnych przywódców religijnych, wybieramy na podstawie wiedzy, poświęcenia w służeniu Bogu, miłej osobowości i innych czynników.  Jakie są najważniejsze cechy naszych współczesnych przywódców religijnych?  Przy wyborze przywódców religijnych, czym judaizm różni się od innych zachodnich systemów?

3. [Haftara: Ozeasz 2:21] “Poślubię cię w sprawiedliwości i prawości i dobroci i współczuciu”.  W naszych codziennych interakcjach z rodziną, przyjaciółmi i innymi ludźmi często musimy znaleźć równowagę między surowym prawem a dobrocią.  Kiedy jesteśmy bardziej surowi, a kiedy mamy więcej dobroci?  Czy istnieje ogólna zasada, którą możemy zastosować, by pomóc sobie w zrównoważeniu surowości i dobroci?

4. [Lag BaOmer] 33 dnia omeru obchodzimy rocznicę śmierci R. Szimona Bar Jochaja, którego tradycyjnie uważa się za autora Zoharu, najważniejszej księgi żydowskiego mistycyzmu.  Większość Żydów jednak nie studiuje ksiąg żydowskiego mistycyzmu i nie zachęca się nas do tego.  Dlaczego wszyscy Żydzi świętują z powodu mistycyzmu, gdy większość nie ma z mistycyzmem kontaktu?

5. [Pirkej Awot 5:10] „Mądry człowiek posiada 7 cech: … nie przeszkadza innemu w przemowie, odpowiada jasno bez bycia zmieszanym, pyta zgodnie z tematem i odpowiada prawidłowo, odpowiada w kolejności poruszonych tematów, jeśli o czymś nie słyszał, przyznaje się do tego i uznaje prawdę”.  Ta miszna nie mówi, że mądry człowiek musi być inteligentny.  Czy można być mądrym, bez bycia szczególnie inteligentnym?

Komentarz:

Gdy potencjalny konwertyta poprosił Hilela, aby mu streścił całą Torę na jednej nodze, odpowiedział: „To co jest niemiłe dla ciebie, nie czyń przyjacielowi”.  Brak wrażliwości i okrucieństwo są całkowicie sprzeczne z judaizmem.  Żyd musi być miłosierny i hojny i patrzenie na kogoś cierpiącego powinno być dla niego nie do zniesienia.

--R. Y. B. Soloveichik, 1903-1993, USA.

Poświęcone pamięci Chaima Yosefa Yechiela ben Eliyahu Kummera z”l oraz Eliyahu  i Margaret Kummer z”l

Materiał przygotowany przez rabina Boaza Pasha z Krakowa

Dwa rodzaje dojrzałej „awodat Haszem”.

Nasza parsza otwiera się wersetem –

„I oświadczył Wiekuisty Mojżeszowi na pustyni Synaj, w przybytku zboru, pierwszego dnia miesiąca wtórego, roku wtórego, po wyjściu ich z ziemi Micraim, i rzekł” (Bamidbar 1:1).

Rabin Klonimus Kalman rozpoznaje w tym wersecie dwa rodzaje mowy, przekazu i  dwa rodzaje objawienia się Stwórcy Mojżeszowi. I z uwagi na nasze potrzeby – dwa rodzajepracy na rzecz Haszem („awodat Haszem”).

Jeden – „ na pustyni Synaj”

Drugi – „w przybytku zboru”

Jeden- publiczny, objawiony, w otwartej przestrzeni, na widoku – „na pustyni”; drugi – osobisty, ukryty, w przestrzeni prywatnej, w skromności – „w przybytku zboru”.

Oto dwa sposoby połączenia się ze Stwórcą, dwa sposoby pracy na rzecz Haszem („awodat Haszem).

Która z nich jest lepsza?

Komentarz Midrasza w tej sprawie –

„’I oświadczył Wiekuisty Mojżeszowi na pustyni Synaj, w przybytku zboru” – zanim przybytek zboru został wzniesiony, [Bóg] rozmawiał z nim z gorejącego krzewu, jak jest powiedziane: ‘…i zawołał doń Bóg spośród cierniska i rzekł: Mojżeszu…’(Szemot 3:4), a następnie rozmawiał z nim w Egipcie: ‘ I oświadczył Wiekuisty Mojżeszowi i Aronowi w ziemi Micraim’ (Szemot 12:1). [Bóg] rozmawiał z nim też w ziemi Midjan, jak powiedziane jest: ‘I rzekł Wiekuisty do Mojżesza w Midjan..’(Szemot 4:19). Na Synaju [Bóg] także rozmawiał z nim, jak jest powiedziane: ‘Potem Pan powiedział do Mojżesza na górze Synaj’ (Księga Kapłańska 25:1).

Kiedy przybytek zboru został zbudowany, Bóg pomyślał, ‘Skromność to piękna rzecz’, jak jest powiedziane [‘I czegoż żąda Pan od ciebie, jeśli nie pełnienia sprawiedliwości, umiłowania życzliwości]i pokornego [skromnego] obcowania z Bogiem twoim’ (Księga Micheasza 6:8). [Stąd] rozmawiał z Mojżeszem w przybytku zboru.” (Midrasz Raba Bamidbar 1:3)

Podobnie opowiada Midrasz o nadaniu Tory –

„I pierwsze Tablice Przykazań dane nam były przy grzmieniu trąb: ‘..i były gromy i błyskawice, i obłok gęsty nad górą, i głos trąby potężny bardzo..’(Szemot 19:16) – zostały stłuczone. Jednak późniejsze Tablice Przykazań, jak powiedziano: ‘I nikt nie wstąpi z tobą – a nikt także nie pokaże się na całej górze..’ (Szemot 34:3) – przetrwały.” (Jalkut Szimoni Bereszit 42:148).

W tym przypadku skromny kontakt ze Stwórcą ceniony jest wyżej. Jednak czasem publiczny kontakt jest bardzo wartościowy.

Kiedy cenimy bardziej prywatny a kiedy publiczny?

Według Kabały wznoszenia się człowieka na wyższy poziom duchowego rozwoju nie odbywa się poprzez jednorazowy skok, ale stopniowo, pomiędzy przejściem z jednego poziomu na drugi, pomiędzy wycofaniem a wznoszeniem się. Początkowo mamy do czynienia z „umysłową młodością” (umysłową tj. chodzi tu o świadomość, zrozumienie), następnie pojawia się „umysłowa dojrzałość”,  kiedy świadomość i pojmowanie Stwórcy jest rozwinięta a kontakt z nim mocny. Kolejnie, pojawia się ponownie  „umysłowa młodość” oznaczająca regresję i  wycofanie. A następnie druga „dojrzałość dojrzałość” , z jeszcze większym duchowym wzrostem i tak proces ten kontynuuje się.

Praca nad pierwszą „dojrzałością” wymaga nakładu dużej siły i publicznego nagłośnienia, w celu wprowadzenia otaczającej rzeczywistości społecznej na wyższy poziom, a jest to proces bardzo trudny, jako że mówimy o początkowym bardzo niskim poziomie. Jednak próba przejścia z drugiego poziomu „młodości” do drugiej „dojrzałości” wymaga nakładu innego rodzaju pracy – ukrycia i skromności, ponieważ krok ten charakteryzuje się nie tylko wyższym poziomem ale i większą głębią.

Wróćmy teraz do naszego wersetu: “„I oświadczył Wiekuisty Mojżeszowi na pustyni Synaj, w przybytku zboru”. Tłumaczy Rabin Klonimus Kalman: „Na początku człowiek musi wykonywać pracę na rzecz Haszem w sposób głośny, widoczny, pokazujący”,  ponieważ ma on do stoczenia walkę przeciw pierwszej „młodości”; jest to praca na poziomie działania, na jawnym poziomie.  Kolejny poziom – „w przybytku zboru” – wyjaśnia Rabin Klonimus Kalman: „Kiedy nadchodzi innowacyjne, nowe zrozumienie, człowiek może zrobić wszystko w sekrecie i w swej myśli” , innymi słowy, poziom ten mniej zależy od jawnego działania a bardziej od wewnętrznej myśli, dlatego też dobrze jest go ukryć.

Materiał przygotowany przez rabina Eliahu Birnbauma z organizacji Shavei Israel

Parsza na ten tydzień otwiera Księgę Bamidbar ( Księgę Liczb, w dosłowanym tłumaczeniu „bamidbar” znaczy „na pustyni”), czwartą księgę Tory. Początkowo wydaje się, że księga ta jest naprawdę prosta, a nawet nudna, podobna do pustyni, gdzie akcja księgi ma miejsce. Bezpośrednie skojarzenia, jakie przychodzą nam do głowy, kiedy myślimy o pustyni to: cisza, samotność, powolność, życie bez niespodzianek.

Paradoksalnie, to właśnienie na pustyni zrodziły się tradycje narodu Izraela i jego wewnętrzny porządek. W ten sam sposób, jak chore ciało pozbawione ochrony izolowane jest do czasu poprawy zdrowia, tak lud Izraela odizolowany zostaje od kultur Mezopotamii, Egiptu i Kanaanu; zostaje wyobcowany z szerszego społeczeństwa, od filozofii innych, nie naszych tradycji, tak by nie być podatny na ich wpływy.  Pustynia staje się „laboratorium”, w którym rozwija się żydowski naród.

To na pustyni lud uczy się jak respektować i utrzymać strukturę, organizację. Każde plemię obozuje w swoim miejscu, pod własną banderą i tarczą; każde plemię zna i respektuje funkcje i odpowiedzialność jaką otrzymał. Ponieważ jednak jest to czas „fermentacji”, dostosowywania się do tradycji i narodowej tożsamości, księga Bamidbar  stanowi kronikę konfliktów, permanentnego kryzysu i dylematów potrzebnych ludowi Izraela w procesie zjednoczenia.

Opis źródeł każdej konfliktowej sytuacji jest tutaj tak jasno wytłumaczony, że pozwala nam zrozumieć, iż ludzkie sytuacje kreowane są nie w wyniku położenia geograficznego, lecz są one wyłącznie w gestii samego człowieka. Możliwe jest życie w izolacji, na wyspie bez poczucia bycia samotnym, jak również możliwe jest, że ktoś żyjący w społeczeństwie, w grupie ludzi czuje się samotny.

Jednocześnie różne religie i kultury uważają pustynię za miejsce lub „stan bycia” idealny i optymalny dla kontaktu z B-giem. W judaiźmie przeciwnie,ewolucja na pustyni ma na celu doprowadzenie do stworzenia społeczeństwa, w którym ludzie żyć będą w sposób cywilizowany, w harmonii, w którym, u końcu procesu ewolucji, kluczem do życia we wspólnocie stanowić będą zgoda i rozwój.