Wkrótce nadejdzie Tu BiSzwat, czyli Nowy Rok Drzew, i jest to odpowiedni czas na wyjaśnienie, czym jest Bal Taszchit. Generalnie można powiedzieć o człowieku i jego otoczeniu, że że wszystko służy pewnemu ułatwieniu naszego życia. Z jednej strony, jest to prawda. Z drugiej strony, Tora mówi, że powinniśmy mieć do tych wszystkich zjawisk wielki szacunek.

Tora mówi nam: "nie zetniesz jego drzew podkładając siekierę, bo będziesz spożywał z nich owoce. Dlatego ich nie zniszczysz". Nie oznacza to, że w ogóle nie możemy używać drewna - oczywiście, że możemy, ale pod warunkiem, że tym samym, nie znisczymy naszej przyszłości: "Tylko drzewa znane ci jako nieowocowe zetniesz i zbudujesz sobie narzędzia" (Dwarim 20:19-20)

Stąd właśnie dowiadujemy się o ogólnym zakazie Bal Taszchit - nie będziesz niszczył, marnował rzeczy.

Zakaz Bal Taszchit zawiera wiele przykładów swawolnego niszczenia. I nie chodzi tutaj o jedzenie. Ta sprawa jest dość prosta ("Jak wiele dzieci głoduje w Afryce?!") Nie chodzi tutaj tyle o niezostawianie jedzenia na talerzu, ale o rzecz inną. Kiedy otwieramy puszkę z jedzeniem, musimy zapytać siebie samych, czy potrafimy zjeść wszystko z tej puszki, czy też nie?

Dotyczy to także wielu innych drobiazgów, które są nieistotne tylko z pozoru. Na przykład jak bierzemy spinacz do papieru, bawimy się nim, rozkręcamy, a potem wyrzucamy. Jest to pewna forma Bal Taszchit. Kupowanie szklanki piwa i wypijanie jej do połowy, a wyrzucenie reszty jest pewną formą Bal Taszchit. Zapytacie - Dlaczego miałbym pić całe piwo, jeśli już nie mam na nie ochoty? - Powinniśmy wszyscy być mądrzejszy i założyć z góry, ile możemy wypić, a następnie zakupić mniejszą ilość w małej szklance.

Wszystkie te drobiazgi powinny nas zmusić do myślenia. Myślenia zanim coś zrobimy i do bycia bardziej wrażliwym na wszystko, co nas otacza i jest do naszej dyspozycji.

Jest jeszcze jeden aspekt. Zbyt duża ilość jedzenia czy picia może nam także zrobić krzywdę. Wystarczy spojrzeć do Gemary (Shabat 129a):

Rabin Hiyya b. Abin powiedział w imieniu Samuela: Jeśli upuszczą ci krwi, a potem złapiesz przeziębienie, uczyniony jest z ciebie ogień, nawet w dzień przesilenia Tammuz (letniego). (Tammuz jest czwartym miesiącem w roku, mniej więcej odpowiadającym czerwcowi). Krzesło z drzewa tekowego zostało połamane za Samuela (aby zrobić z niego ognisko, gdyż inne drewno nie było możliwe do zdobycia); stół [z] drzewa jałowca zostało złamane za Rab. Judę. Podnóżek został złamany za Rabbah, wtedy to Abaye powiedział do Rabby: Naruszasz zatem zakaz "nie będziesz niszczył" (Bal Taszchit?). - Bal Taszchit wobec mojego ciała jest znacznie dla mnie ważniejszy, odrzekł on.

Inne przykłady z Talmudu. Spróbujmy dopasować je do naszego życia, wyciągnąć z nich wniosek i je praktykować:

R. Zutra powiedział: ten który przykrywa lampę olejową, zaś odkrywa lampę naftową, łamie zakaz Bal Taszchit. (Ponieważ czynności te powodują, że lampy palą się z niepotrzebnie dużą "prędkością"). (Szabat 67b)

R. Chisda także powiedział: Ten, który może jeść chleb jęczmienny, jednak je chleb pszeniczny, łamie Bal Taszchit. (Jest to ekstrawagancja wiodąca do zmarnowania). (Szabat 140b)

R. Papa rzekł: Ten, który może pić piwo, jednak pije wino, łamie Bal Taszchit.

Wkrótce Gemara dodała: Jest to jednak niewłaściwe. Bal Taszchit odnoszące się do danej osoby jest ważniejsze.

Co chce przez to powiedzieć Gemara? Jak już wspomnieliśmy wcześniej, jedzenie lepszej jakości jedzenia i spożywanie lepszej jakości napojów jest korzystne, nie jest zaś zmarnowaniem.

Co możemy wynieść z tej historii?

Zapytano Rabina Eliezera: Jak daleko sięga szacunek do naszych rodziców?

Odrzekł on: Tak daleko, że gdy on [ojciec] bierze portfel i wyrzuca w jego obecności do morza, on [syn] nie będzie się go wstydził.

Podobny jest przypadek Raby, syna R. Huny: R. Huna podarł jedwab w obecności swego syna, Raby, mówiąc: Zobaczę czy wpadnie on w złość, czy też nie.

Gemara pyta zatem:

Ale być może on [Raba] wpadł w złość, a następnie on [R. Huna] złamałby prawo "Nie będziesz stawiał przeszkód przed ślepcem"? (- Ponieważ spowodował on, że jego syn stracił do niego szacunek, R. Huna mógł do tego doprowadzić. Jest to interpretowane tak, że nie można swoimi uczynkami prowadzić do grzechu). - A zatem syn wyrzekłby się szacunku dla niego.

Gemara pyta ponownie:

A zatem czy on [R. Huna] złamał Bal Taszchit? (A zatem, nawet jeśli jego syn wyrzekł się go, nie popełniłby wykroczenia)

- On [R.Huna] rozerwał tkaninę wzdłuż szwu. (A zatem nie jest to naprawdę Bal Taszchit, gdyż można było łatwo naprawić tkaninę, a zatem - nie było właściwie zniszczenia).

Jaki szacunek powinniśmy mieć dla naszych ubrań, możemy dowiedzieć się z Gemary (Bawa Kama 91b):

R. Eleazar rzekł: Słyszałem, że ten, który rozdziera [jego szaty] za bardzo w żalu za zmarłym, łamie zakaz Bal Taszchit ("Nie będziesz niszczył"), a powinien tym bardziej doznać uszczerbku na swym ciele. Jednak szaty mogą być innym przykładem, gdyż straty są nieodwracalne. R. Jochanan nazywał swe szaty "moje czyniące honory", a R. Chisda, gdy musiał przejść między ciernistymi krzewami i ostem, zwykle podnosił swe szaty, mówiąc, że ciało [jeśli zranione] będzie uleczone przez naturę, kiedy jego szaty [jeśli podarte] nie będą uleczone przez naturę.

Dawid, król Izraela, nie oddawał specjalnego szacunku swym szatom - tak mówili nasi mędrcy. Kiedy próbował uciec przed Szaulem, który był królem w tamtym czasie, szukał go i ścigał cały Erec Israel. Wówczas, pewnej nocy, Dawid spotkał Szaula sam na sam w jaskini i wtedy "Dawid powstał i odciął po kryjomu połę płaszcza Szaula" zamiast go zabić. Gemara krytykuje takie zachowanie:

Dawid powstał i odciął po kryjomu połę płaszcza Saula" (Szmuel a 24:3) R. Josi, syn R. Chaniny, rzekł: Ktokolwiek traktuje szaty z pogardą, na końcu nie będzie mógł odnieść żadnych korzyści z ich posiadania, gdyż, jak jest powiedziane: "Z biegiem czasu sędziwy król Dawid tak się posunął w latach, że nie mógł się rozgrzać, choć okrywano go kocami". (Melachim a 1:1).

Innym rodzajem Bal Taszchit jest ten dotyczący czasu. Marnowanie czasu jest bardzo istotną formą Bal Taszchit. Dotyczy ona zarówno marnowania czasu innych ludzi, jak i marnowania swojego czasu. Czas każdego z nas jest bardzo cenny. Jeśli jest marnowany, nigdy nie zostaje odzyskany. Spotkanie jest umówione na godzinę 17:00. Na spotkanie przybywa 15 osób. Każdy z nich stara się dotrzeć na czas, ale tylko ty przybywasz dziesięć minut później. I spotkanie przedłuża się o 10 minut. Czy jest 10 minut? Dlaczego mamy przejmować się jedynie 10 minutami? Ponieważ faktycznie marnujemy 150 minut - dwie i pół godziny. Nie wiemy ile mamy czasu na tym świecie. Musimy zatem zrobić wszystko, aby jak najlepiej wykorzystać czas, który mamy. Czy brak szacunku dla czyjegoś czasu wiąże się z jego kradzieżą czy też z marnowaniem, nie jest to istotne. Niezależnie od kategorii, do której należy, ważne jest, aby zastanowić się nad tym i podjąć jakieś kroki, aby lepiej wykorzystać swój czas. Pamiętajcie, Bal Taszchit odnosi się wszystkiego, a zwłaszcza do czasu. Ponieważ czas to życie.

Midrasz (Kohelet Rabba 7:1) mówi nam, że kiedy Haszem skończył tworzenie świata, wziął Adama i Ewę i pokazał im wszystko, co stworzył. A potem rzekł: "Zobaczcie jak piękne jest to, co dla was stworzyłem, uważajcie i upewnijcie się, że nie zniszczycie mojego świata".

Haszem stworzył i ukończył prawie doskonały świat i dlatego też musimy uważać, aby nie zniszczyć tego, co On dla nas zrobił.

Przemyślenie podstaw zakazu Bal Taszchit jest formą wdzięczności dla naszego Stworzyciela, dla Jego stworzeń, a zatem także dla innych ludzi.

Miłego i smacznego Tu BiSzwat.

Rabin Boaz Pash