O północy Pan pozabijał wszystko pierworodne Egiptu: od pierworodnego syna faraona, który siedzi na swym tronie, aż do pierworodnego tego, który był zamknięty w więzieniu, a także wszelkie pierworodne z bydła. (Szmot 12:29). Poświęćcie Mi wszystko pierworodne. U synów Izraela do Mnie należeć będą pierwociny łona matczynego – zarówno człowiek, jak i zwierzę. (Szmot 13). Za czasów Rabina Dosy ben Harkinasa orzeczono, że „carat habat” (wdowa, po mężczyźnie, który zmarł nie mając potomstwa, związana prawem jibumu) może poślubić brata zmarłego męża.

Orzeczenie to zaniepokoiło Mędrców, R. Dosa ben Harkinas był jednak wielkim uczonym ( i nie mieli oni odwagi sprzeciwić się jego decyzji, bez konsultacji z nim). Jego oczy były tak słabe, że nie był w stanie przyjść do bet midrasz (był więc nieświadomy tego, że decyzja ogółu była przeciw jego orzeczeniu). Odbyła się dyskusja na temat tego, kto pójdzie i porozmawia z nim. Rabin Joszua zwrócił się do ogółu: „Ja pójdę”. – A kto z nim? – Rabin Eleazar ben Azaria. – Kto jeszcze z nim? – Rabin Akiwa.

Poszli i stanęli u progu jego domu. Służąca zawiadomiła go: ‘Panie, Mędrcy Izraela przyszli do ciebie’. ‘Pozwól im wejść’ – powiedział do niej. Rabina Joszuę posadzono na złotej kanapie. Rzekł do R. Dosy: ’Mistrzu, czy poprosisz swych pozostałych uczniów by również usiedli?’ ‘Kim on jest?’ – zapytał Mistrz. ‘R. Eleazar b. Azaria.’ ‘ Czy nasz przyjaciel Azaria ma syna? – krzyknął Mistrz i zwrócił się do R. Eleazara słowami z Pisma: „Byłem dzieckiem i jestem już starcem, a nie widziałem sprawiedliwego w opuszczeniu ani potomstwa jego, by o chleb żebrało”. (Księga Psalmów 37:25), po czym również posadził go na złotej kanapie. ‘Mistrzu’ – powiedział R. Joszua – czy poprosisz także swego kolejnego ucznia, o to by usiadł?’  ‘Kim on jest?’ – zapytał Mistrz. – ‘Akiwa, syn Jozefa’. ‘Jesteś – wykrzyknął [Mistrz] – Akiwa syn Jozefa, którego imię znane jest z jednego końca na drugi! Usiądź, usiądź. Aby więcej ludzi takich jak ty rozmnożyło się w Izraelu.’ Zaczęli wtedy zadawać mu różne pytania dotyczące praktyki chalachicznej, aż doszli do kwestii „carat habat”. ‘Jaka jest chalacha – zapytali go – w sprawie „carat habat”?’ „Jest to – odpowiedział im – kwestia sporna w dyskusji pomiędzy Bet Szamaj i Bet Hilel’. ‘W zgodzie z którą szkołą stanowi chalacha?’ – ‘Chalacha – odparł – jest w zgodzie z orzeczeniem Bet Hilel’. ‘Stwierdzono jednak – powiedzieli mu – w twoim imieniu, że chalacha jest zgodna z orzeczeniem Bet Szamai!’ Powiedział wtedy: ‘Czy słyszeliście – „Dosa” (tj. że Dosa wydał tę decyzję) czy „Syn Harkinasa” (bez wymienienia imienia syna, bez zaznaczenia, o którego syna chodzi)?’ – ‘Na życie naszego Mistrza – odparli – nie słyszeliśmy, by zostało wymienione imię.’ ‘ Mam młodszego brata – powiedział – który jest Bechor-Satanem (pierworodnym Szatana, diabłem-chojrakiem, pierwszym do zaciętej dyskusji, cięty i uparty) a imię jego Jonatan i jest on jednym ze zwolenników Szamaja. To musiał być właśnie Jonatan, który odważył się wydać decyzję zgodną z poglądami tej szkoły, a przeciwną Bet Hilel. Zważcie na to, że nie zaleje on was morzem pytań na temat ustalonej praktyki, ponieważ dysponuje on trzystoma odpowiedziami mogącymi udowodnić, że carat habat jest dozwolona. Jednak wzywam niebo i ziemię na świadków tego, że na tym moździerzu siedział prorok Hagai i dostarczył on następujące trzy orzeczenia: Carat habat jest zabroniona…

Nauczał Tanna: Kiedy przyszli [przepytać R. Dosę] weszli jednymi drzwiami; kiedy wychodzili przeszli przez trzy inne drzwi (aby nie zostać zauważonym przez Jonatana, lub, wręcz przeciwnie, mając nadzieję, że przynajmniej jednemu z nich uda się go spotkać).  Jonatan zobaczył wychodzącego R. Akiwę, wysłuchał jego obiekcji i zganił go: ‘Czy to ty jesteś Akiwa, którego sława rozciąga się z jednego końca świata na drugi? Cóż za szczęście, że udało ci się osiągnąć taką sławę, podczas gdy nie osiągnąłeś jeszcze poziomu zaganiacza krów.’ ‘Nawet nie zaganiacza krów – odpowiedział Akiwa – raczej pasterza…’

Talmud Bawli, Masechet Jewamot 16a

Rabin Boaz Pash - Tłumaczyła Daniela Malec
Dziękujemy organizacji shavei Israel za udostępnienie tekstu