Jednym z najbardziej interesujących elementów porcji Tory na ten tydzień (parszat Szemot) jest rola, jaką w oporze przeciwko prześladowaniu Izraelitów przez faraona spełniają kobiety. W trzech przypadkach zamiary masowego wymordowania izraelskich noworodków płci męskiej napotykają na działania, które dziś nazwalibyśmy pokojowym obywatelskim oporem.

Po pierwsze, rozkaz faraona, aby położne Szifra i Pua po sprawdzeniu płci nowonarodzonych dzieci, zamordowały każdego męskiego noworodka, zostaje przez nie całkowicie zlekceważony. Szifra i Pua, czując lęk przed Bogiem, ignorują polecenie egipskiego władcy. Wezwane przed oblicze faraona, aby wyjaśnić swoje postępowanie, położne mówią (Szemot 1:19): "Bo kobiety hebrajskie nie są takie, jak kobiety egipskie, są doświadczone, rodzą, zanim przyjdzie do nich położna". W wersecie 20 czytamy: "Bóg uczynił dobro dla położnych. A lud mnożył się i stawał się bardzo silny". Komentarze, tradycyjne i współczesne, mają wiele do powiedzenia o Szifrze i Pui. W traktacie Talmudu Babilońskiego (Sota 11b), mędrcy Raw i Szmuel zastanawiają się, czy są one matką i córką, czy teściową i synową - Jochewed i Miriam (matką i siostrą Moszego), czy Jochewed i Eliszewą (żoną Aharona). Raszi sugeruje, że Szifra to Jochewed, ponieważ dba o dobry stan zdrowia nowonarodzonego dziecka (meszaperet); Pua z kolei to Miriam, ponieważ wydaje ona dźwięki, które mają uspokoić niemowlę ("pua" oznacza wydawać głośne okrzyki). Zupełnie inaczej twierdzi inny komentator - Imrei Noam: że są to Egipcjanki, które przeszły konwersję na judaizm i dlatego "czuły lęk przed Bogiem". Wydawcy Women's Torah Commentary uważają, że Szifra i Pua mają pochodzenie semickie. Imię pierwszej nawiązuje do słowa "piękna", a imię drugiej do słowa "kwitnienie", które stało się synonimem "młodej dziewczyny". Ponadto, Women's Torah Commentary sugeruje, że te dwa imiona mogą odnosić się do zrzeszeń położnych lub kobiet nimi zarządzających i że przypominają nam, iż Tora zachowuje imiona tych kobiet, ale pomija milczeniem imię faraona. Co więcej, Bóg nagradza je, wyprowadzając z nich szlachetne rody izraelskie. W podobny sposób, w jaki Rut i Tamar stały się założycielkami rodu króla Dawida, Szifra i Pua stały się - stwierdza Raszi - matkami kapłanów i królów. Drugim przypadkiem aktu oporu jest postawa Jochewed. Matka Moszego, pomimo rozkazu faraona, aby wszystkich chłopców wrzucać do Nilu, ukrywa swojego nowonarodzonego syna i później umieszcza go w koszyku (w hebrajskim "tewa" - to samo słowo użyte jest wobec arki Noacha), którego wnętrze uszczelnia glinką i smołą, aby nie przepuszczało wody (tak, jak Noach uszczelnił arkę). Następnie wkłada koszyk do wody. Jej córka Miriam włącza się do konspiracji, obserwując dalsze losy koszyka zza sitowia. W trzeci akt oporu angażują się trzy kobiety: córka faraona, Miriam i Jochewed. Córka faraona wysyła swoją służącą, aby przyciągnęła koszyk z dzieckiem do brzegu, mając pełną świadomość, że jest to niemowlę hebrajskie i według wszelkiego prawdopodobieństwa wiedząc o dekrecie ojca. Mimo to odczuwa ona litość i współczucie wobec dziecka. W tym momencie pojawia się Miriam i zgłasza swoją matkę jako mamkę dla chłopca. Córka faraona zgadza się i zatrudnia Jochewed jako niańkę do opieki nad niemowlęciem i tym samym decyduje, że Mosze będzie wychowywany i karmiony przez własna matkę. Dlatego też, gdy Mosze dorasta, będzie uważał się za Izraelitę, a nie za Egipcjanina. Uznana żydowska komentatorka feministyczna Susan Niditch pisze o działaniach Szifry, Pui, Jochewed, córki faraona i Miriam: "Te kobiety - głęboko mądre w fundamentalnych, ocalających życie działaniach - rozumieją instynktownie, że rozkaz faraona musi być odrzucony i aktywnie działają w zgodzie z tą wiedzą. Od tych kobiet, pełnych siły zakotwiczonej w rozumowaniu moralnym, w etycznej trosce o życie i w zdolnościach do empatii, otrzymujemy cenną lekcję etyczną: najsłabsi w społeczeństwie mogą przyczyniać się do wyzwolenia poprzez sprawiedliwe akty obywatelskiego nieposłuszeństwa". Obyśmy kontynuowali czerpanie odwagi i inspiracji z ich przykładu.

Ken jehi racon.

Rabin Burt Schuman Beit Warszawa