Parsza wymienia 98 przekleństw, długą
listę nieszczęść i chorób, które, jak przyrzeka Mojżesz, spadną na lud
Izraela jako kara w wypadku, gdy naród nie będzie się odpowiednio
zachowywał. Obok tego wymienione jest dodatkowe przekleństwo ogólne,
najgorsze ze wszystkich: „Także wszystkie choroby i plagi, nie zapisane w
księdze tego Prawa, ześle Pan na ciebie, aż cię wytępi”. Jest to
najgorsza kara, jaka może spotkać Izrael- nie powiedziane jest bowiem,
co może to być dokładnie, jakie „choroby”, jakie „plagi” . Może to więc
być cokolwiek. Istnieje wiele midraszy, na różne sposoby interpretujące,
o jakie nieszczęście może chodzić.
Rabin Heszel przywołuje słowa
jednego z midraszy: „Również wszystkie choroby i plagi nie wymienione w
Torze – dotykają sprawiedliwych (źródło tego midraszu nie jest jasne,
zobaczymy poniżej).
Heszel stawia pytanie: Skąd pochodzi obecna w
midraszu idea, mówiąca o tym, że nieszczęścia nie wymienione w Torze
spadną na sprawiedliwych (cadikim)?
W odpowiedzi powołuje się Rabin Heszel na słowa Rabina Jehudy Hahasid z jego książki Sefer Hasidim, oto one:
Razu
pewnego jeden chasyd kąpał się w łaźni a jego żona siedziała przy nim.
Nagle blask uderzył chasyda w głowę. Zapytała go żona: Co to za blask?
Odpowiedział [chasyd żonie]: Blask, którym Święty, niech będzie
błogosławiony, zapisuje uczynki każdego człowieka, a atrament, który
pozostaje po pisaniu na świętym piórze, Najwyższy kończy na głowie
cadyków, którym wybija godzina śmierci. I w tym tygodniu wybiła ona dla
tego cadyka.
Inna wersja tej historii opowiada o tym, jak na
głowie cadyków Bóg kończy atrament użyty przez Najwyższego do spisania
Sefer Tora.
Na tej podstawie możemy zrozumieć teraz słowa
midrasza, mówiące o tym, że „nieszczęścia nie wymienione w Torze spadną
na sprawiedliwych”. Chodzi o tą samą kroplę atramentu, która nie została
użyta do zapisania uczynków człowieka, zabija ona sprawiedliwych.
Inna
wersja tej idei z Sefer Hasidim mówi o tym, że „nieszczęścia nie
wymienione w Torze” to kropla atramentu, która nie została użyta do
zapisania księgi Tory, zabija ona cadyków.
Tak Rabi Heszel wyjaśnia słowa tego wspaniałego midrasza.
***
Powinniśmy
w tym miejscu wspomnieć jednak, że midrasz, do którego odwołuje się
rabin Heszel nie znajduje się w żadnym dostępnym nam zbiorze midraszy,
przynajmniej w takim kształcie i rozumieniu, jaką przedstawia nam
Heszel.
Ideę tą znaleźć możemy w innym kształcie w Midrasz Raba
do Lamentacji (1, 37): “ Śmierć sprawiedliwych jest dla Najwyższego
trudniejsza niż 98 kar wymienionych w Miszne Tora”.
W jeszcze
innej formie idea ta występuje w kolejnym midraszu. Mowa tam o okrutnym
wydarzeniu z historii Izraela dotyczącej dziesięciu wielkich osobistości
Izraela, zgładzonych z rąk Rzymian. Tak o śmierci Rabina Iszmaela
opowiada Koen Gadol: „Król natychmiast skazał go a wyrok polegał na
zdjęciu skóry z twarzy rabina, jeszcze żywego. Powiedział mu Rabin
Iszmael: Ale nigdy przede mną, ani nigdy po mnie nie było/ będzie
człowieka ukaranego taką śmiercią? Odezwał się Głos z Niebios i
powiedział: “Nie czytałeś w Sefer Torze? „Także wszystkie choroby i
plagi, nie zapisane w księdze tego Prawa...”
Bazując na słowach
Rabin Heszela zrozumieć możemy historię śmierci rabin Iszmaela,
opowiedzianą przez Wielkiego Kapłana. Według niego, kiedy córka cesarza
ujrzała blask twarzy Rabina Iszmaela, poprosiła swego ojca by oszczędzić
rabina i ocalić go przy życiu, jednak cesarz odmówił. Po śmierci
rabina, córka cesarza poprosiła, by zdjąć z niego skórę twarz, tak by
mogła ją ona wziąć dla siebie. Czym jaśniała twarz Rabina Iszmaela? Co
było źródłem blasku, które tak pragnęła córka cesarza? Prawdopodobnie
światło to płynęło z tych samych resztek atramentu, które zakończył
Najwyższy na głowie cadyka.
Szabat Szalom!
Rabin Boaz Pash - Tłumaczyła Daniela Malec
Dziękujemy organizacji Shavei Israel za udostępnienie tekstu
|