26.06.2009

Parsza nasza rozpoczyna się buntem Koracha, której konsekwencją jest wielka tragedia: „Gdy jednak takie zjawisko objawi Wiekuisty, że rozewrze ziemia paszczę swoją, i pochłonie ich i wszystko, co do nich należy, i zstąpią żywcem w przepaść, poznacie wtedy, że lżyli ci ludzie Wiekuistego.

I stało się, że zaledwie skończył mówić te słowa, że rozstąpiła się ziemia pod nimi. Ziemia otworzyła swoją paszczę i pochłonęła ich razem z ich rodzinami, jak również ludzi, i wszystkich ludzi Koracha, wraz z całym ich dobytkiem. Wpadli razem ze wszystkim, co do nich należało, żywcem do szeolu, a ziemia zamknęła się nad nimi i poginęli z pośród zgromadzenia. Wszyscy zaś Izraelici, którzy stali wokoło, uciekli na ich krzyk, mówiąc: «By też i nas ziemia nie połknęła!” (Bamidbar 16, 30-34)

Miszna w Awot wymienia 10 dziwnych rzeczy stworzonych u zmierzchu ostatniego dnia stwarzania świata, pomiędzy nimi także, „paszczę ziemi”. Miszna uczy nas: Dziesięć rzeczy stworzonych zostało w przeddzień Szabatu, u zmierzchu – w pierwszy piątek, przy zakończeniu procesu stwarzania świata, i były nimi: 1. Paszcza ziemi – która połknęła Koracha i jego zgromadzenie; 2. Paszcza studni- która zaopatrzyła Izrael wodą na pustyni; 3. Pysk oślicy – Balama; 4. Tęcza; 5. Manna; 6. Laska- Mojżesza, przy pomocy której czynił cuda; 7. Szamir – cudownie wyposażony robak używany do cięcia twardych kamieni w Świątyni; 8. Litery – znaki wyryte na tablicach; 9. Pismo – test na tablicach; 10. Tablice. (Awot 5:6)

Czy nie widzicie tutaj sprzeczności? Werset z Bamidbar mówi o „paszczy ziemi” jak o nowo stworzonej rzeczy, która nie istniała wcześniej, tymczasem Miszna mówi o tym, że istniała ona już od początku stworzenia świata. Jak jest więc naprawdę?

Jest to bardzo znane pytanie.

Również Gemara odnosi się do owej kwestii, jednak w inny sposób: Raba wyjaśnił: Jeśli jednak Pan stworzył nową rzecz, jeśli gehenna została już stworzona, tym lepiej, jeśli jednak nie, niech ją Pan stworzy.

[Gemara pyta:] To jednak nie tak, nauczane bowiem było: Siedem rzeczy stworzonych zostało przed początkiem świata – Tora, skrucha, Ogród Eden, gehenna, Tron Chwały, Świątynia i imię Mesjasza. Zgodnie z tym, co napisane więc, gehenna definitywnie stworzona została przed stworzeniem świata. Jak więc Mojżesz może w to wątpić?

[Gemara odpowiada:] Jednak Mojżesz powiedział tak: Jeśli paszcza została już stworzona dla niej [gehenny], tym lepiej, jeśli jednak nie, niech ją Pan stworzy. Nie napisane przecież jest: „nic zgoła nowego nie ma pod słońcem” (Kohelet 1:9) – Powiedział więc: Jeśli paszcza jest blisko, niech zbliży się. (Nedarim, 36/b)

Gemara zakłada, że „paszcza ziemi” oraz gehenna to samo a nowa „kreacja” sprowadziła paszczę w celu wprowadzenia Koracha i jego grupy do środka ziemi.

Gemara odpowiedzi więc nie znalazła, w mojej opinii Rabin Jom Tow Heller (Tosfot Jom Tow) podaje kilka powodów, które nie zostały opisane w Gemarze.

Drugie nasuwające się w kontekście powyższego fragmentu Tory pytanie- dlaczego Tora używa słowa „pacta (hebr = otworzyć usta by mówić) zamiast „patha” (po prostu otworzyła), które to „pacta” bardziej odpowiada opisowi sytuacji, w której ziemia tworzy dziurę, która połyka. Tymczasem „pacta” oznacza „zaczęła mówić”.

Inne pytanie- dlaczego Tora podkreśla, że Korach i jego ludzie wpadli do „szeolu”, „Wpadli razem ze wszystkim, co do nich należało, żywcem do szeolu”?

Istnieje wiele więcej pytań. Ostatnie dotyczy natury strasznego krzyku, na który wszyscy zgromadzeni wokół uciekli. O jaki krzyk chodzi?

Rabin Jom Tow podaje rozwiązanie, odpowiadające na wszystkie te pytania. Mówi ono o tym, że owa specjalna „kreacja” nie była połknięciem ludzi, ale deklaracją ziemi w tej godzinie. Kiedy ziemia pochłonęła ludzi Koracha słyszany był potężny głos, który powiedział: „Korach i jego grupa zaproszeni są do niższej części gehenny”. I to była właśnie nowa rzecz stworzona tego dnia przez Haszem.

Jak wiemy z naszych tekstów, w gehennie znajduje się siedem poziomów, z których najniższy zwie się „szeol” i tam właśnie trafili Korach i jego grupa.

Na tej podstawie zrozumieć możemy, że istniały trzy stadia stworzenia: 1. Gehenna stworzona przed stworzeniem świata. 2. Zdolność mówienia przez „paszczę ziemi” stworzona przy zmierzchu dnia szóstego stworzenia świata. 3. Deklaracja ziemi, ogłaszająca, że Korach i jego ludzie pochłonięci zostaną przez najniższy poziom gehenny. Ta ostatnia stworzona została w czasie trwania sporu z Korachem, pomimo prośby Mojżesza.

Dlatego właśnie Tora używa „pacta” (zaczęła mówić) a nie „patha” (otworzyła).

I stąd rozumiemy również dlaczego Tora podkreśla, że ludzie Koracha wpadli do „szeolu”, ponieważ to właśnie jest najniższa część gehenny.

Na podstawie tego dowodu, dotyczącego możliwości mówienia przez paszczę ziemi, przedstawionego nam przez Rabina Jom Towa, a także po tym jak Miszna wymienia jako jedną z rzeczy stworzonych o zmierzchu ostatniego dnia stworzenia świata „pysk oślicy”, oczywistym jest teraz dla nas, że w stworzeniu fizycznego pyska nie było żadnego cudu, ale cudem z pewnością było stworzenie możliwości mówienia przez oślicę Balama.

       Szabat Szalom uwracha!

Rabin Boaz Pash - Tłumaczyła Daniela Malec
Dziękujemy organizacji Shavei Israel za udostępnienie tekstu