Na czym
polegała wielkość Abrahama? Co spowodowało, że uważamy Abrahama za wielce
zasłużonego? Pierwsze wyjaśnienie, które mi się nasuwa, to fakt, że był on
“pierwszym Żydem” oraz, że uznał Boga w czasie, gdy jeszcze o nim nie słyszano
na świecie. Zwykle to uważa się za jego największą zasługę.
Ale czy to jest pełny obraz? Czy to naprawdę już cały
jego wkład w społeczeństwo? Owszem Abraham był pierwszym, ale czy to właśnie
czyni go niezwykłym? Bilaam rozpoznał Boga ale był zły. Noe znał Boga; wiele
wspaniałych osobistości biblijnych miało świadomość istnienia Boga, więc
dlaczego uważa się, że to jest kluczowe osiągnięcie Abrahama?
Jeśli parasza Lech Lecha zapowiada Abrahama jako ojca
monoteizmu, to parasza Wajera pokazuje nam co to znaczy, wierzyć w Boga. Jeśli
wiara sprawia, że czujesz się ważniejszy od innych, to znaczy, że kompletnie
rozminąłeś się z sensem wiary. Jeśli wiara nie motywuje Cię do działania z
miłością i dobrocią, to Bóg nie chce mieć z tym nic wspólnego!
Bóg mówi: “chodzić w moje ślady i działaj
sprawiedliwie; idź moimi drogami i zbuduj świat pełen dobroci!
To jest to, co nasi mędrcy dostrzegli w Abrahamie –
był on człowiekiem pełnym dobroci (chesed)!
Dowiadujemy się z paraszy tego tygodnia o dobroci
Abrahama. Najdziwniejsze jest to, że ze wszystkich dobrych uczynków Abrahama i
dowodów jego “chesed”, koncentrujemy się głównie na dobroci jaką okazał
aniołom. Co takiego jest w tej historii, albo osobowości Abrahama, że mówi nam
o wkładzie Abrahama w ogólną dobroć-chesed par excellence.
Raszi komentując pierwszy werset paraszy wspomina o
Abrahamie, ale jedynie w kontekście tego, jak bardzo cierpiał, co uzasadnia
przybycie aniołów. Sposób w jaki Abraham ich przyjął jest z pewnością
imponujący, ale jednak nie może wyrazić w odpowiedniej skali chesed Abrahama?
Być może, jeśli najpierw spróbujemy zdefiniować słowo
chesed, a dopiero potem zastosujemy je do Abrahama, będziemy skuteczniejsi, w
odnajdywaniu odpowiedzi.
Może zamiast „dobroci” powinniśmy użyć słowa –
odpowiedzialność!
Jaka jest definicja “osoby odpowiedzialnej ‘?
1. Osoba, która może zobowiązać się do wzięcia odpowiedzialności za zadanie i
jest godna zaufania.
2. Odpowiada za swoje czyny, ich źródło i przyczynę. Inicjuje i podejmuje
działanie.
3. Jest w stanie dokonywać moralnych i racjonalnych decyzji we własnym
zakresie, a zatem odpowiadać za własne zachowania.
4. Można jej zaufać, być zależnym od niej, ta osoba jest niezawodna.
Zazwyczaj uważamy chesed za szczególną cechę
nadzwyczaj dobrych ludzi. Innymi słowy, zwykły człowiek siedzi w domu lub w
fotelu i zajmuje się tylko swoimi sprawami. Wszystko ponadto, to już naszym
zdaniem jest “chesed”- na przykład dodatkowa uprzejmość, dobroć, miłość,
altruizm. Lecz Abraham uczy nas czegoś innego. Naucza nas, że prawdziwym chesed
jest odpowiedzialne działanie.
Chesed nie polega na czynieniu dobra, gdy czujesz, że
to ci odpowiada, chesed to odpowiedzialne działanie w każdej chwili. Oznacza
to, że ta jakość przenika swoją osobowość, że jesteś odpowiedzialny za swoje
czyny i możesz odpowiadać za nie przed wyższą mocą.
Połączenie, które zastosował Raszi między Brit Mila z
ubiegłego tygodnia i hachnasat orchim (przyjmowanie gości) podkreśla, dlaczego
ta historia wznosi Abrahama do tytułu Mr. Chesed.
Nie chodzi tu o faceta, który robi coś dobrego bo
dobrze się z tym czuje, lecz chodzi o to, że ten facet postępuje słusznie i
bierze za to odpowiedzialność. Abraham uważa, że czynienie dobra jest czymś
właściwym i sprawiedliwym a nie wyjątkowym. Z tego powodu właśnie Abraham idzie
w ślady Boga, chce ratować Lota, spiera się z Bogiem o los Sodomy oraz jest
gotów poświęcić swego jedynego syna.
Ta postawa sprawia, że Abraham jest
największy z wielkich i czyni go godnym tytułu „człowieka chesed”.
Abraham uczy nas, że istotne jest
działanie z poczucia odpowiedzialności, a nie tylko z powodu chwilowej dobrej
woli. Oznacza to, że wychodzisz naprzeciw obcym i zapraszasz ich do swojego
domu, nie tylko wtedy, gdy czujesz się na siłach, ale nawet wtedy, gdy jest to
dla ciebie niewygodne.
Każdy z nas powinien starać się
wnieść trochę chesed i odpowiedzialności Abrahama do życia prywatnego jak i
społecznego. Kiedy widzimy innych w potrzebie powinniśmy działać, ponieważ
naszym obowiązkiem jest pomagać innym, gdyż tego oczekuje się od ludzi, którzy
“wołają w imię Boga”.
Jeśli każdy z nas wniesie nieco tego
chesedu jak Abraham i podejmie działania z poczucia obowiązku, to z pewnością
zbliżymy się do marzenia proroków: „Zbudujemy świat w oparciu o chesed i
poczucie odpowiedzialności” (Olam Chesed jibane).
Szabat Szalom !
Rabin Avi Baumol
|