W końcu października 1938 roku w wyniku akcji władz niemieckich tzw. Polenaktion z terenu III Rzeszy deportowani zostali Żydzi posiadający polskie paszporty. Brutalnie, wygnano kilkanaście tysięcy ludzi, pozwalając na zabranie ze sobą tylko niezbędnych rzeczy oraz 10 marek. Do Zbąszynia (granicznego wtedy miasteczka na zachodzie Wielkopolski) od 28 października 1938 roku dotarło około 9 tysięcy Żydów siłą przepchniętych przez granicę.

Władze i mieszkańcy Zbąszynia starali się stworzyć we współpracy z żydowskimi organizacjami pomocowymi zręby „normalnego życia” pomimo jawnej antysemickiej postawy władz centralnych. Ze wspomnień świadków i dokumentów wiadomo, iż społeczność miasta wchodziła w relacje z uchodźcami, ale nie ma wzmianek o konfliktach na poziomie bezpośrednich kontaktów.

 
Wypędzonych zakwaterowano na terenie całego miasta, zarówno w pustym młynie, budynkach dawnych stajni wojskowych, oraz w mieszkaniach prywatnych. Utrzymanie społeczności wygnańców było finansowane przez żydowskie organizacje charytatywne. Ostatni deportowani Żydzi opuścili Zbąszyń w przededniu II wojny światowej.

Ci którzy wybrali emigracje poza Polskę w większości ocaleli, losy innych często były tragiczne...

O książce...

„Do zobaczenia za rok w Jerozolimie – deportacje polskich Żydów w 1938 roku z Niemiec do Zbąszynia” to dwujęzyczna (polsko-angielska) książka pod redakcją Izabeli Skórzyńskiej i Wojciecha Olejniczaka przedstawiająca historię, tło polityczne i społeczne oraz pamięć tzw. Polenaktion a w szczególności czas dziesięciu miesięcy pobytu w Zbąszyniu (przygranicznym miasteczku w zachodniej Wielkopolsce) tysięcy deportowanych z Niemiec polskich Żydów.

Bogato ilustrowana książka zawiera artykuły historyków z Polski: Rafał Witkowski, Krzysztof Rzepa, Jerzy Tomaszewski (autor książki "Preludium zagłady"), Niemiec: Gertrud Pickhan, USA: Bonnie Harris i Izraela: Witold Mędykowski. W części poświęconej pamięci znalazły się z kolei eseje i artykuły: Erwina Schenkelbacha (współautor projektu upamiętniającego „Do zobaczenia za rok w Jerozolimie” na dworcu w Zbąszyniu z 2008 roku), Lothara Quinkensteina, Sabine Würsch, Wojciecha Olejniczaka, Pawła Urbanowicza i Wojciecha Walczaka.

Uzupełnieniem opracowań naukowych i esejów literackich są osobiste narracje pamięci świadków, następców i spadkobierców dramatycznych wydarzeń roku 1938. Publikację wzbogacają dokumenty archiwalne, w tym korespondencja i fotografie dokumentujące „historię i pamięć zbąszyńską" 1938-2012. Licząca 216 stron publikacja zawiera ponad 300 fotografii i reprodukcji, w tym wiele nigdy wcześniej nie publikowanych.


Wstęp wolny. Rezerwacja wejściówek pod nr tel.: 061 855 20 86 lub Ten adres email jest ukrywany przed spamerami, włącz obsługę JavaScript w przeglądarce, by go zobaczyć