Historia Żydów na ziemiach polskich liczy ponad tysiąc lat. Były w niej długie okresy religijnej tolerancji i pomyślnej koniunktury dla krajowej wspólnoty żydowskiej, ale również niemal całkowita eksterminacja (Holokaust) przez nazistowskie Niemcy podczas okupacji Polski.

Od czasów powstania Królestwa Polskiego w XI wieku, poprzez utworzoną w 1569 Rzeczpospolitą Obojga Narodów, Polska była jednym z najbardziej tolerancyjnych państw w Europie, stała się więc domem dla jednej z największych i najdynamiczniej rozwijających się społeczności żydowskich. Nieprzypadkowo też współcześni nazywali ówczesną Polskę rajem dla Żydów (łac. paradisus Iudaeorum), a szesnastowieczny rabin krakowski Mojżesz ben Israel Isserles podkreślał, że jeśliby Bóg nie dał Żydom Polski jako schronienia, los Izraela byłby rzeczywiście nie do zniesienia.

Jednakże kiedy unia polsko-litewska zaczęła słabnąć (z powodu zewnętrznych ataków zbrojnych i konfliktu na linii protestancka reformacja – katolicka kontrreformacja i linii prawosławie – unia brzeska), działo się to samo z tradycyjną polską tolerancją, począwszy od XVII wieku. W konsekwencji pogorszyła się sytuacja polskiego żydostwa.

 

Po III rozbiorze Polski w 1795, gdy Polska przestała być niepodległym państwem, Żydzi ją zamieszkujący trafili pod władzę prawa zaborców – ich sytuacja była szczególnie ciężka w Imperium Rosyjskim, w którym wzmagał się antysemityzm, a ludności żydowskiej wyznaczono specjalną strefę osiedlenia. Nieco później wielu polskich Żydów wspierało komunizm, co sprawiło że społeczność żydowską uznawano za popierającą rewolucję bolszewicką. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, zamieszkiwało ją ponad 3 miliony Żydów, co stanowiło jedną z największych populacji na świecie. Poważny problem stanowił umacniający się antysemityzm.

 

Po wkroczeniu do Polski wojsk hitlerowskich Niemiec, w czasie Holokaustu, ponad 90% polskich Żydów zostało zamordowanych. Wielu Żydów zginęło jako oficerowie i żołnierze Wojska Polskiego w kampanii 1939 roku oraz w innych bitwach np. pod Monte Cassino. Zostali pochowani na wspólnych cmentarzach z polskimi katolikami i muzułmanami.

 

Po wojnie, wielu ze 180-240 tys. ocalonych zdecydowało się na emigrację z komunistycznej Polski do nowo powstałego Państwa Izrael, USA lub Południowej Ameryki. Większość tych, którzy pozostali, zdecydowała się na emigrację w późnych latach 60., w wyniku inspirowanej przez PZPR antysyjonistycznej (w rzeczywistości antysemickiej) nagonki (czerwiec 1967, marzec 1968). Po upadku komunizmu w Polsce w 1989, sytuacja Żydów uległa normalizacji, a ci, którzy byli polskimi obywatelami przed II wojną światową, mają możliwość odzyskania obywatelstwa. Polska społeczność żydowska oceniana jest obecnie na liczącą od 8 do 12 tys. członków, choć liczba osób mających żydowskie korzenie, ale nie związanych z judaizmem czy kulturą żydowską, może być kilkakrotnie większa.

 

/żródło: wikipedia/