Gmina żydowska - Szawuot 5770 / 2010 wg Garego Olicksteina

KONTAKT

BIURO

Kliknij TUTAJ

Wsparcie finansowe Gminy

Numery kont info

POLUB NAS :)

Nasz You Tube

NOWE

POPULARNE

The National Library of Israel

Posen Library

KLIK

Kalendarz

TSKZ

Portal Chaim

Portal o Żydach, artystach i kulturze

Bar Micwa Ryana

Kliknij TUTAJ

Blog Leona Jedwabia z Australii

Moja podróz przez Holokaust

Koszerne produkty

Chabad

Szalom TV

KOL POLIN

Archiwum

Szawuot 5770 / 2010 wg Garego Olicksteina

W tym roku Szawuot rozpocznie się we wtorek 18 maja wieczorem. Szawuot jest jedynym świętem pielgrzymim (inne to Pesach i Sukot), które trwa krócej niż tydzień. Tradycyjni Żydzi świętują je przez dwa dni: w Izraelu i wśród Żydów reformowanych obchody trwają jeden dzień. Święto to jest jedyne w swoim rodzaju również z innego względu. Gdy w Torze ustanowione zostało święto Szawuot, nie było ono związane z żadną konkretną datą kalendarzową, lecz połączone z Pesach jako jego kontynuacja. Księga Kapłańska (23: 15-21) mówi:

"Od dnia po sabacie, dnia, w którym składasz na ofiarę snopy pszenicy, będziesz liczył dni, [dopóki nie] minie siedem pełnych tygodni: policzysz pięćdziesiąt dni, do dnia po siódmym tygodniu: wtedy złożysz ofiarę Panu z nowego zboża... Tego samego dnia będziesz świętował; będzie to dla ciebie święta uroczystość; nie będziesz pracował przy swoich zajęciach. Jest to prawo na wszystkie czasy, dla wszystkich osad poprzez pokolenia".

Tak, więc Szawuot zaczyna się pięćdziesiątego dnia, licząc od pierwszego dnia omer.

Święto o wielu nazwach

Najbardziej powszechnym określeniem Szawuot jest obecnie "zman matan toratejnu", rocznica (dosłownie: czas) przekazania Tory na górze Synaj. Ta nazwa nie była jednak ostatnią, która związała się z Szawuot. Tora łączy trzy inne określenia Szawout ze żniwami w Erec:

Chag ha Kacir, "Święto Żniw" (Księga Wyjścia, 23:16). To określenie odnosi się do okresu, gdy pszenica zaczyna dojrzewać (nie chodzi tu o zbieranie pszenicy); ludzie przynosili wtedy w ofierze do Świątyni w Jerozolimie dwa bochenki upieczonego chleba

Chag ha Szawuot, (hebr. szawua - tydzień) "Święto Tygodni" (Księga Wyjścia, 34:22 i Księga Powtórzonego Prawa, 16:9). Ta nazwa pochodzi oczywiście od liczenia dni i tygodni omer.

Chag ha Bikurim, "Święto Pierwszych Owoców" (Księga Wyjścia, 34:22; Księga Kapłańska, 23:15-17 i Księga Liczb, 28:26). To miano odnosi się do pierwszych "owoców" żniw pszennych, a nie do pierwszych owoców dojrzewających na drzewach (które przynoszono do Świątyni w okresie pomiędzy Szawuot i Sukot). Ciekawe jest rozróżnienie między tymi dwiema ofiarami. Obie złożone są z "owoców". Różnica polega na tym, kto je składa. Pierwsze owoce z drzew były darem pojedynczego Żyda i jego gospodarstwa. Pierwsze owoce żniw pszenicy były darem całej społeczności.

Talmud daje temu świętu inną nazwę, "aceret" - "zakończenie" okresu świąt. (Pamiętamy, że zakończeniem Sukot jest Szmini Aceret, ósmy dzień świąt.) Inni interpretują to hebrajskie słowo jako "wycofanie się" - ma to przypominać, że ludzie muszą tego dnia powstrzymać się od pracy. Ponieważ zaprzestanie pracy jest charakterystyczne dla wszystkich żydowskich świąt pielgrzymich (tzn. Pesach, Sukot i Szawuot), należy znaleźć wytłumaczenie dla podkreślenia tego faktu. Być może chodzi o to, że tylko Szawuot nie ma specjalnych cech, które by go wyróżniały. Pesach ma macę; Sukot - szałas. Inne święta mają również charakterystyczne cechy: Rosz ha Szana jest zwiastowane szofarem. Częścią Jom Kipur jest wydłużony post. Purim ma grzechotki, a Chanuka wypełnia domy światłem świec. Tak więc interpretacja ta sugeruje, że rabini używają terminu "aceret" dla podkreślenia wstrzymywania się od pracy podczas Szawuot. Jest to jedyna cecha charakterystyczna tego święta. Szawuot jest w jakimś sensie tylko formą, pustym naczyniem, które można wypełnić sobą i własnymi obyczajami.

Szawuot jest również w innym sensie "aceret" - "zakończeniem". Naród żydowski podczas ucieczki z Egiptu poznał wolność. Zanim otrzymał Torę, była ona tylko czymś w rodzaju przyzwolenia. Prawdziwa wolność zawiera w sobie świadomy wybór i prawdziwą odpowiedzialność. Tak więc Szawuot oznacza kulminacje lub zakończenie drogi od niewolnictwa do wolności, która rozpoczęła się w czasie Pesach.

Szawuot kojarzony jest dzisiaj ze zman matan toratejnu, czasem przekazania Tory. Rabini niezbyt chętnie podkreślali ów aspekt święta, ponieważ obawiali się, że rocznica przekazania Tory mogłaby się stać jedyną okazją do obchodzenia tej uroczystości. Jasne jest, że ten pomysł jest nie do zaakceptowania.

Tora powinna być potwierdzana i czczona każdego dnia (i pod pewnymi względami Tora jest dawana każdego dnia na nowo kolejnym pokoleniom). Po zburzeniu Świątyni w Jerozolimie, gdy nie było już gdzie składać ofiar, święto nabrało innej wymowy. Pojawiło się coś w rodzaju osobistego utożsamiania się z Przymierzem.

Sami rabini wyliczyli, że było to 6 sivan, gdy Żydzi stali na górze Synaj i powiedzieli "naase we niszma" - "będziemy czynili i słuchali", potwierdzając Torę (Traktat Szabat 86b).

Dlaczego Szawuot nazywany jest czasem przekazania Tory, a nie czasem jej otrzymania? Rabin Kocker wyjaśnił, że Tora była dana tylko raz, ale Żydzi nie mogą ustawać w ciągłym przyjmowaniu Tory - zawsze i wszędzie. Kiedy Żyd dokonuje micwy (przykazanie; dobry uczynek), "otrzymuje Torę". Kiedy Żyd wypełnia swoje obowiązki, potwierdza "naase we niszma" i ponownie akceptuje Torę. Tak więc Szawuot jest czasem przekazania, które wydarzyło się tylko raz. Ale każda chwila naszego życia jest potencjalnie momentem otrzymywania Tory.

Rabin Lewi Icchak z Berdyczowa zauważył, że składanie ofiary za grzechy wymagane jest w czasie wszystkich świąt za wyjątkiem jednego. Jedynie w czasie Szawuot nie ma połączenia między grzechem a składaniem ofiary. Wyjaśnia on powód tej odmienności. W dniu kiedy Tora został przyjęta, każdy Żyd został jak gdyby na nowo nawrócony na judaizm. W żydowskiej tradycji nawrócony jest "jak nowo narodzone dziecko" - wolny od wszelkiego grzechu. To jest przyczyna, dla której składanie ofiar za grzechy podczas Szawuot nie jest potrzebne.

Księga Rut: Megila na Szawuot

Purim nie jest jedynym świętem żydowskim, podczas którego odbywa się czytanie megili, czyli zwoju Tory, chociaż trzeba przyznać, że czytanie zwoju Rut podczas święta Purim jest czymś wyjątkowym. W Ketuwim (czyli "Pismach" - trzeciej części Tanachu) jest 5 zwojów megili odczytywanych podczas świąt. "Pieśń nad pieśniami" czytana jest podczas Pesach; Księga Rut - podczas Szawuot; Lamentacje - w czasie Tisza be Aw, Księgę Koheleta odczytuje się podczas Sukot, a Księgę Estery - podczas Purim.

Zwój Rut jest piękną opowieścią o życiu w cierpieniu i ubóstwie. W synagogach tradycyjnych księga ta czytana jest podczas drugiego dnia święta Szawuot. Połączenie zwoju Rut ze świętem Szawuot można tłumaczyć na wiele sposobów. Jednym z najbardziej interesujących było wytłumaczenie pochodzące z Miszne Tora Majmonidesa na temat praw dotyczących królów. Twierdzi on, że przed przekazaniem Tory każda istota ludzka, w tym wszyscy Żydzi, byli zobowiązani do wypełniania Siedmiu Praw Noego . Od momentu przekazania Tory Żydzi zaakceptowali dodatkowe 606 praw, które połączone z siedmioma prawami Nowego tworzyły 613 przykazań. Szawuot oczywiście przypomina o przestrzeganiu tych przykazań. Podobnie jest w megili Rut. Przed nawróceniem, gdy mówiła do Naomi: "Wasz lud będzie moim ludem, wasz Bóg będzie moim Bogiem", Rut przestrzegała Siedmiu Praw Noego. Nawracając się, zaakceptowała dodatkowe 606 przykazań i zaczęła przestrzegać wszystkich 613 przykazań. Warto zauważyć, że jej imię odpowiada liczbie 606 w gematrii.

Istnieje też inna przyczyna czytania Księgi Rut podczas Szawuot. Jest to przecież święto pierwszych plonów. A zatem wzruszające, niemal sielankowe opowiadanie o czasie zbierania najwcześniejszych owoców ludzkiej pracy doskonale nadaje się do kontemplowania go w tym okresie.(Księga Koheleta, czytana podczas święta Sukot, oddaje nastrój końcowych żniw u schyłku roku - stan psychologicznie bardzo odległy od pierwszych zbiorów letnich.)

Jednym z ważnych przesłań tego święta jest jego uniwersalizm. Tora jest dla wszystkich. Tę ideę ilustruje najlepiej historia Rut, moabitańskiej nie-Żydówki, która przyjęła Torę (tzn. judaizm) i była antenatką najsłynniejszego króla w historii żydowskiej, Dawida. Można się stąd również wiele dowiedzieć o statusie nawróconych na judaizm.

Historia Rut jest więc podaniem o przodkach króla Dawida. Jak mówi tradycja, Dawid urodziła się i umarł w święto Szawuot. Jest to jeszcze jedna przyczyna, dla której podczas tego święta czytany jest zwój Rut.

Spożywanie nabiału podczas Szawuot

Przyjęło się jeść podczas Szawuot nabiał, np. naleśniki, rożki nadziewane serem i ciastka z owocami. Przez wieki różnie wyjaśniano tę tradycję. Wśród tych wyjaśnień poniższe mają jeszcze dziś pewne znaczenie:

# W gematrii słowo chalaw - mleko - odpowiada liczbie czterdzieści - to czterdzieści dni, przez które Mojżesz przebywał na górze Synaj.

Święty charakter czasu, spędzonego zarówno na studiowaniu, jak i na wprowadzaniu w życie nakazów Tory, nadaje też odpowiedni charakter pożywieniu.

# Inne, pełne fantazji wytłumaczenie, znajduje się w Miszna Barura, sześciotomowym, wyczerpującym komentarzu do jednego akapitu Szulchan Aruch . Kiedy naród przyjmował Torę na górze Synaj, usłyszał nie tylko Dziesięcioro Przykazań, lecz również wszystko o micwat w Torze (z regułami koszeru włącznie). Następnie ludzie poszli prosto do domów, żeby przygotować posiłki na Szabat i Jom Tow. Mieli jednak problem: nie mogli już jeść mięsa, które mieli, bo nie było ono koszerne (a przecież właśnie przyjęli prawa koszeru!). A ponieważ było zbyt mało czasu, żeby przygotować koszerne mięso, nie mieli wyboru - musieli jeść tego dnia nabiał. Żydzi kontynuują ten zwyczaj dla upamiętnienia natychmiastowego zastosowania się do nowego przykazania.

# Mleko jest zwyczajowym pożywieniem małych dzieci. W momencie, w którym przyjmujemy Torę, stajemy się jak gdyby na nowo niewinnymi dziećmi. I jeszcze inne skojarzenie: Według midraszu, gdy Mojżesz został ocalony w sitowiu, nie dawał się karmić Egipcjance. Dlatego znaleziono dla niego żydowską mamkę (dzięki sprytowi Miriam była nią jego własna matka). Spożywamy w czasie święta Szawuot nabiał, by powrócić do dziecięcej niewinności poprzez słowa Tory, cedakę i dobre uczynki - "mleko" żydowskiego życia.

Źródło: Gary Olickstein - "The Holiday. Shavout". Redaktor serii: Naomi Patz. Nowy Jork 1985, druk powielony.

Tłum. Julian Szymański

Wstecz