Cała liturgia żydowska, bez względu na nusach, zbudowana jest wokół rdzenia, którym są Kriat Szma i Szmone Esre. Są to dwie najważniejsze modlitwy, gdzie każda ma swoją specyfikę i odmienny charakter.

Kriat Szema traktowane jest jak wyznanie wiary. Odczytanie przez wiernego pierwszego, najważniejszego wersetu: Szema Jisrael Haszem Elokeinu Haszem echad - "Słuchaj Jisraelu Haszem jest naszym Bogiem, Haszem jest jeden" oznacza, iż osoba ta świadomie potwierdza jedyność Boga, a także przyjmuje na siebie ol malchut szamaim - "jarzmo Królestwa Niebios" czyli uznaje siebie za sługę Boga. Całość Szema składa się z trzech paragrafów. Pierwszy - rozpoczynający się od słów "Słuchaj Jisraelu" pochodzi z Dewarim/Powt.Prawa 6:4-9, drugi - od słów "I stanie się" z Dewarim/Powt.Prawa 11:13-21, trzeci - od słów "Powiedział Haszem do Moszego" z Bamidbar/Liczb 15:37-41^[1]. Każdy Żyd ma obowiązek przeczytać Szema dwa razy dziennie - podczas szachrit (modlitwy porannej) i maariw (modlitwy wieczornej). Nakaz ten wywodzony jest z zapisu: "I będziesz o nich mówił (...) i gdy się kładziesz [na spoczynek] i gdy wstajesz"^[2], co jest interpretowane jako oznaczenie pory wieczornej i rannej.

Jak już wcześniej wspomniałam pierwszy werset jest wyznaniem wiary w Boga, jako jedynego Bóstwa. Tradycyjnie werset ten wypowiadany jest na głos, z prawą dłonią zakrywającą oczy, co ma służyć pełnej koncentracji na wypowiadanych słowach. Po nim, szeptem, odczytywany jest werset "Błogosławione jest Imię Chwały Jego Królestwa na wieki wieków". Zdanie to początkowo było wypowiadane przez wiernych, gdy słyszeli Arcykapłana wypowiadającego Imię Boga w Jom Kipur, a także po błogosławieństwie kapłańskim. Obecnie jest częścią liturgii Jom Kipur, w którym to dniu zdanie to jest wypowiadane na głos^[3]. W czasie odczytywania odpowiednich fragmentów mężczyźni dotykają tefilin oraz ucałowują nitki cicit. Czytanie Szema jest poprzedzone i zakończone błogosławieństwami. W czasie porannej modlitwy są to dwie przed i jedna po Szema, natomiast w czasie maariw zarówno przed, jak i po, dwa błogosławieństwa są czytane.

Rabini spierali się co do potrzeby wieczornego czytania trzeciego paragrafu, który mówi o przykazaniu cicit. W związku z tym, iż użyte tam są słowa: "zobaczysz je" wielu rabinów odrzucało obowiązek czytania tego fragmentu po zmroku, gdyż o takiej porze nie widać już cicit. Jednak ostatecznie zatwierdzono obowiązek odczytywania dwukrotnie w ciągu dnia całości trzech paragrafów, argumentując, iż trzeci, oprócz przykazania cicit, omawia także Wyjście z Egitpu, które według tradycji należy codziennie wspominać. Tosafot Jom Tow pisze: "Ponieważ modlący się jest zaznajomiony z fragmentem dotyczącym cicit, gdyż zawiera się w porannym czytaniu Szema, Rabini postanowili, iż ma on być czytany także wieczorem, w celu wypełnienia nakazu przywoływania pamięci o Wyjściu z Egiptu"^[4].

Rochel Joanna Czopnik

/za FŻP/

^[1] Sidur Kol Jakow. The Complete ArtScroll Sidur, tłumaczenia: Rabbi Nosson Scherman. Mesorah Publications, Ltd. New York 1984
^[2] Dewarim/Powt.Prawa 11:19
^[3] Macy Nulman, The Encyclopedia of Jewish Prayer, Jason Aronson Inc. 1996, ss. 294-297
^[4] Za: Berakhot. With a Commentary by Rabbi Pinhas Kehati, tłumacznie z hebrajskiego: Rabin Nahman Kahana i Rabin Leonard Oschry. Department for Torah Education and Culture in the Diaspora of the WZO, Jerusalem 5737/1977 [s.31].